در دهه‌های اخیر تغییر شکل خانواده به ‌عنوان یک مسئله اساسی مطرح‌ شده و نه تنها در کشورهای توسعه‌یافته که حتی در کشورهایی نظیر ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که الگوهای ازدواج و تشکیل خانواده بین گروهای مختلف جوامع متفاوت است، سن ازدواج بالا رفته و تمایل به فرزندآوری کم شده است. بسیاری از کارکردهای خانواده با ظهور نهادهای تخصصی ضعیف شده و الزامات و تعهدات و انتظارات سنتی که در روابط خانوادگی بین اعضا وجود داشت، در بسیاری از جوامع از بین رفته است.

در همین باره عضو تیم تخصصی مشاوره ازدواج و زوج انجمن ازدواج و خانواده کشور از خانواده‌های امروزی به عنوان «میکرو خانواده» یاد کرد و به ایسنا گفت: «در خانواده‌های امروزی افراد دچار انقطاع خانوادگی شده‌اند و بیشتر تمایل دارند بر لذت‌ها و دوستان خود تمرکز کنند و با آنها وقت بگذرانند. خانواده نظیر هر پدیده دیگری در حال عبور از مرحله گذار است و می‌توان گفت در حال تجربه یک فروپاشی جدی در قالب طلاق، زندگی مجردی، ازدواج سفید، مهاجرت‌های تک ساحتی و... است و اینگونه شکل جدیدی از خانواده ارائه می‌شود».

امیر لطفی حقیقت، با اشاره به روز جهانی خانواده و دلایل هراس جوانان برای ازدواج در عصر حاضر، گفت: «در جامعه سطحی و پرلذت، افراد تصور می‌کنند پرداختن به لذت‌های فردی و جمعی بسیار راحت‌تر از پذیرفتن مسئولیت ازدواج است و این تنوع طلبی‌ها و خوشی‌ها را به دیگران نیز سرایت می‌دهند، به طوری که دیگر افراد تمایلی به تشکیل زندگی مشترک و خانواده پیدا نمی‌کنند. البته عدم توانایی مالی برای تشکیل خانواده و ضعف در قوانین حوزه ازدواج و طلاق که نیازمند بازسازی و بازتعریف هستند نیز از جمله دلایل هراس جوانان از ازدواج است».

وی ادامه داد: «بزرگترین خطر برای نهاد خانواده در جامعه امروزی، ضعف اخلاقی است. متاسفانه سطح اخلاق و رفتار در جامعه کاهش پیدا کرده و افزایش حجم مشغله روزانه باعث شده است تا افراد نتوانند عشق‌ورزی، احترام و ثبات را به معنای واقعی درک کنند.

لطفی اخلاق محوری در خانواده، پذیرش نامشروط و اخلاق والا، احترام عمیق به طرف مقابل، عدم توقع بیش از حد و در عین حال عدم سادگی و ساده لوحی را از جمله مولفه‌های موثر در حفظ یکپارچگی خانواده‌ها دانست و گفت: «نمی‌توان سن مشخصی برای تشکیل خانواده و ازدواج در نظر گرفت، اما به طور کلی زمانی که افراد به پختگی متوسط در زندگی برسند و تحت نظر یک روانشناس آموزش‌های فردی و اجتماعی و گروهی را دیده باشند می‌توان گفت برای تشکیل خانواده آماده‌اند. هر هدفی که منجر به تعالی، آرامش، موفقیت، کسب و اهدای عشق شود از جمله اهداف متعالی برای ازدواج است».

این عضو تیم تخصصی مشاوره ازدواج و زوج انجمن ازدواج و خانواده کشور با تاکید بر اینکه افراد نیازمند تشکیل خانواده هستند، تصریح کرد: «افراد یک جامعه برای داشتن آینده‌ای روشن نیازمند زندگی بر مبنای هنجارهای سالم هستند. ارزش‌های زندگی باید درون جوامع نهادینه شود و مورد تایید قرار گیرد. افراد نیازمند تشکیل خانواده بر مبنای چارچوب‌های روانشناسی اصیل هستند». این پژوهشگر روان درمانی فراتشخیصی معتقد است که پیشرفت تکنولوژی از اهمیت خانواده در جامعه جهانی کاسته به طوری که تعلق خاطر عاطفی اعضای خانواده نسبت به یکدیگر و نسبت به مفهوم خانواده کاهش پیدا کرده است و در عین حال از بعد دیگر می‌توان گفت اهمیت خانواده از بین نرفته بلکه تغییر شکل یافته است.

این پژوهشگر روان درمانی فراتشخیصی گفت: «مشکلات معیشتی، افت آرامش و سلامت روان و افزایش انتظارات افراد، از جمله عوامل تهدید کننده خانواده است. امروزه معنویت به عنوان عنصر مهمی در جوامع، بسیار کمرنگ شده است. زمانی که ارزشهای فرامادی کاهش پیدا می‌کنند کج روی‌ها، بی‌اخلاقی‌ها، خیانت‌ها و بداخلاقی‌ها به عنوان عناصر مادی توجیه می‌شوند و همین امر زنگ خطر جدی نهاد خانواده را به صدا در می‌آورد». لطفی از خانواده به عنوان عنصری بی‌بدیل یاد کرد و افزود: «در جوامع امروزی نرخ اختلالات روانی، خودکشی، احساس تنهایی، فقر روانی و... رو به افزایش است و در این بین متاسفانه نتوانستیم برای خانواده به عنوان یک عنصر حیاتی چارچوب درست و خوبی تعیین کنیم. تبعا خانواده‌های تک نفره امروزی که در ارتباطات گذرا بسط پیدا کرده‌اند، دچار آسیب‌های زیادی هستند».