تحریم‌ها؛ «کاغذپاره‌»هایی کشنده در بخش سلامت!

سعیده علیپور

بر اساس آخرین آمار جهانی، تاکنون ۷۰ میلیون و ۷۲۰ هزار و ۸۱۴ نفر در دنیا به ویروس کرونا مبتلا و یک میلیون و ۵۸۸ هزار و ۴۴۴ نفر نیز بر اثر ابتلا به این بیماری جان‌شان را از دست داده‌اند.

در این میان گرچه آمریکا با بیش از ۱۶ میلیون مبتلا و بیش از ۲۹۹ هزار قربانی همچنان در صدر فهرست کشورهای درگیر با بیماری کووید ۱۹ قرار دارد و هند و برزیل نیز با آمار بالای مبتلایان، پس از آمریکا به ترتیب با بیش از ۹.۷ و ۶.۷ میلیون مبتلا، جایگاه‌ دوم و سوم را در جهان به خود اختصاص داده‌اند، اما وضعیت در برخی از کشورها، همچون ایران نیز چندان مطلوب نیست. به طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد، آمار مرگ و میر ناشی از کرونا به نسبت شمار مبتلایان در ایران در قیاس با سایر کشورها، مخصوصا کشورهای توسعه‌یافته دنیا بالاست. در این میان آنچه که دریغ و افسوس را دو چندان می‌کند، کمبود دارو و امکاناتی است که به واسطه تحریم‌ها مشکلات را برای فعالیت کادر درمان و بیماران صد چندان و روند خلاصی از این بیماری در ایران را سخت‌تر از سایر کشورهای دنیا کرده است.

آخرین آمارها چه می‌گوید؟

 براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت که دیروز اعلام شد، مجموع بیماران کووید ۱۹ در کشور به یک میلیون و ۹۲هزار و ۶۱۷ تن و شمار جان باختگان این بیماری هم به ۵۱ هزار و ۷۲۸ نفر رسیده است.

بررسی این آمار رسمی که از سوی وزارت بهداشت اعلام شده نشان می‌دهد که از مجموع افراد مبتلا به ویروس کرونا در کشور حدود 4.8 درصد جان خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که بررسی مجموع آمار جهانی نشان می‌دهد متوسط مرگ مبتلایان به کرونا در دنیا 2 درصد است. در حالی که برخی از مسئولان وزارت بهداشت آمار رسمی مرگ ناشی از کرونا در کشور را تا 2.5 برابر آمار رسمی اعلام کرده‌اند، اما استناد به همین اعداد رسمی هم حکایت از آمار دو برابری مرگ ناشی از کرونا در ایران دارد.

بالاتر از میانگین جهانی قرار داریم

نگاهی به این اعداد شاید این تصور را ایجاد کند که میزان کشندگی این ویروس در ایران نسبت به میانگین جهانی بالاتر است. چرا که در جهان تقریبا از هر ۵۰ مبتلا به کرونا یک نفر جان خود را از دست می‌دهد، اما در ایران از هر ۱۸ مبتلا یک نفر قربانی کرونا می‌شود.

در همین باره عباس متولیان، اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، در گفت و گویی در یک برنامه زنده صدا و سیما، میزان مبتلایان و همچنین جان‌باختگان کرونا در ایران را بسیار بالاتر از میانگین جهانی عنوان کرد و گفت: «جمعیت ایران یک درصد جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهد، اما ایران5.1 درصد مبتلایان به کرونای دنیا و با ۵۱ هزار و ۵۰۰ نفر جان‌باخته بر اساس آمارهای رسمی ۳.۳ درصد تعداد جان‌باختگان کرونا در دنیا را به خودش اختصاص داده است».

متولیان گفت که این محاسبه براساس آمارهای رسمی است که به مبتلایان قطعی کرونا با تست مثبت محدود است و تعداد مبتلایان و جان‌باختگان واقعی بیشتر است.

دلیل آمار بالای مرگ در کشور

در حالی که ایران در سال‌های پیشین در حوزه دانش پزشکی و ارائه خدمات درمانی از وضعیت مطلوبی در منطقه برخوردار بوده و حتی برخی از بیماران کشورهای همسایه نیز برای دریافت خدمات درمانی ایران را به عنوان مقصد درمان خود انتخاب می‌کردند، چه شد که در چندماهه اخیر و در مقابله با ویروس کرونا این چنین شکننده ظاهر شد؟ به طوری که بر اساس آمار بیشترین میزان مرگ و میر در منطقه را از آن خود کرده است. هر چند برخی این موضوع را به کمبود امکانات و دارو در نتیجه تحریم‌های آمریکا معطوف می‌کنند، برخی نظر دیگری دارند.

دکتر ابراهیم سلمانی، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی یزد تناسب نداشتن آمار مرگ و میر کرونا با تعداد مبتلایان در ایران و بالا بودن فوتی‌ها در مقایسه با کشورهایی همچون روسیه که مبتلایانش بسیار بیشتر اما فوتی‌هایش کمتر از ایران است را این می‌داند که کیت‌های تشخیص کرونا در ایران محدود است و مبتلایان واقعی در ایران شناسایی نمی‌شوند.

او معتقد است که چون دسترسی رایگان به این کیت‌ها کم است بسیاری از مبتلایان ترجیح می‌دهند تن به آزمایش خودخواسته گران قیمت ندهند.

چندی پیش بود که نادر طالب‌زاده، مستندساز بعد از بهبود از بیماری کرونا، درباره اهمیت قرص فاویپیراویر در تلویزیون صحبت کرد و گفت این قرص فقط در ناصرخسرو یافت می‌شود و دلیل مرگ بسیاری از بیماران را در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها کمبود همین دارو عنوان کرد. دارویی که گزارش‌هایی در مورد بازار سیاه آن در کنار داروی رمدسیویر  منتشر شده بود و حتی خبرهای فراوانی از وجود انواع تقلبی آن با قیمت‌های چند صد میلیونی در بازار هم مخابره شد. کمبودهایی که بسیاری آن را ناشی از تحریم‌های آمریکا می‌دانند و معتقدند این تحریم‌ها پیش از هر چیز به جان بیماران را نشانه رفته است.

عباس متولیان، اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران: «تعداد جان‌باختگان کرونا در کشور، بیشتر از میانگین جهانی است و ایران با داشتن یک درصد جمعیت دنیا، ۳.۳ جان‌باختگان کرونای دنیا را دارد»

 بیماران‌کرونایی قربانی تحریم‌های آمریکا

در همین خصوص در روزهای اخیر شبکه خبری سی ان ان (CNN) در گزارشی از یک مرکز درمانی در ایران به مشکلاتی که تحریم‌های آمریکا در مدیریت و درمان بیماری کووید 19 برای بیماران و پزشکان به دنبال داشته، اشاره کرده است.

در متن این گزارش آمده است: «در هیچ کجای دیگری از جهان، کشورها با هیولای کروناویروس در کنار تحریم‌های بیرحمانه که رئیس‌جمهوری ایالات متحده، دونالد ترامپ، اعمال کرده دست به گریبان نیست. جنازه یک زن جوان که دقایقی پیش فوت کرده تنها نشانه‌ای است که به محض ورود به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان شهدای تجریش، به چشم می‌آید. بدن این زن جوان در یک بسته پلاستیکی سیاه پوشانده شده است».

در این بخش، پنج بیمار با کمک تجهیزاتی که از پس این ماه‌های طاقت‌فرسا، که بیش از 750 نفر در این بخش درگذشته‌اند، به دشواری زنده نگه داشته شده‌اند. دکتر علیرضا فاطمی می‌گوید: «آزاردهنده‌ترین مسئله برای یک دکتر این است که بداند داروهایی (به وفور) در بخش‌های دیگری از جهان در دسترس است اما اینجا نه». این همان واقعیتی است که موجب تفاوت کروناویروس در ایران با دیگر نقاط جهان می‌شود: «هیچ کجای دیگری از جهان با هیولای ویروس به همراه مصیبت تحریم‌های فشارحداکثری ترامپ دست به گریبان نیست، چیزی که به اذعان مقام‌های رسمی و پزشکان ایران، رویارویی با کووید19 را با مشکلاتی همراه کرده است».

خلیف فراهانی، آموزگار بازنشسته به سختی می‌تواند سخن بگوید اما هیجاناتش بر تنگی نفس ناشی از تاثیر ویروس بر شش‌هایش، غلبه می‌کند. وی می‌گوید: «تحریم‌های آمریکا، بیرحمانه است». وی در پیاده‌روی در یک پارک به این ویروس آلوده شده و حال تازه حالش بهتر است.

آمار مرگ و میر ناشی از کرونا به نسبت شمار مبتلایان در ایران در قیاس با سایر کشورها، بالاست. در این میان برخی کمبود دارو و امکانات به واسطه تحریم‌ها را موجب سخت‌تر شدن روند خلاصی از این بیماری در ایران می‌دانند

لوله‌ای که در بینی او قرار دارد، همانند بیشتر تجهیزات این بخش، کمی فرسوده است. این تجهیزات به زحمت نگهداری شده‌اند اما چاره دیگری هم نیست چرا که دسترسی کشور به دارو و تجهیزاتی که در هنگامه همه‌گیری در دیگر نقاط جهان در دسترس است، با اختلال روبرو شده است.

پزشکان می‌گویند که در اینجا، آمار قربانیان روزانه متفاوت است. مرگ دو نفر، یعنی روز خوبی است، چهار نفر، میانگین است و در بدترین روزها، 9 نفر جان می‌دهند. ایران در هفته‌های گذشته، دو آمار شوم را تجربه کرد. به طوری که شمار جانباختگان از ابتدای همه گیری تا‌کنون، به پنجاه هزار نفر و مبتلایان به یک میلون نفر رسید.

‌میترا آقارضی، یک پرستار می‌گوید: «استرس بخشی جدایی‌ناشدنی از کار پرستاری است، اما همه‌گیری چیز دیگری است، با استرسی 10 برابر بزرگتر. ما همیشه نگرانیم که مبادا خودمان مبتلای به این ویروس شویم و آن را به دوستان و خانواده‌مان منتقل کنیم. این باری است سنگین

بر دوش ما».

در ادامه این گزارش آمده است: «هرچند تحریم‌های اعمال شده دسترسی به مواد غذایی و امکانات دارویی و درمانی را مستثنی کرده، گزارش‌های حقوق بشری از ایران بارها تاکید کرده که تاثیر تحریم‌ها بر دسترسی به داروهای پایه و تجهیزات درمانی، از جمله دستگاه‌های کمک تنفسی و تجهیزات حفاظتی کادر درمان را دشوار کرده است.»

صنم وکیلی، یک کارشناس ایرانی در اندیشکده بریتانیایی چتهام هاوس، اوایل امسال گفت: «ایران تحت تاثیر تحریم‌هایی است که این کشور را از دسترسی به ذخایر ارزی خارجی‌اش برای خرید تجهیزات ضروری پزشکی، ماسک و هرچیزی که برای مراقبت از جمعیت کشور مورد نیاز است، باز می‌دارد».

در پایان گفتنی است در حالی در ایران عده‌ای تحریم‌ها را تنها کاغذپاره‌هایی بی‌اثر در وضعیت مردم ایران تلقی می‌کنند که بررسی‌های رسانه‌های داخلی و خارجی از وضعیت بیماران در کشور نشان می‌دهد همین کاغذپاره‌ها چنان مرزهای سیاسی را دریده و به جان مردم و مخصوصا بیماران چنگ انداخته که آمار مرگ و میر ناشی از کرونا را در کشوری درگیر تحریم با دیگر نقاط دنیا متفاوت کرده است.