نتایج نگران‌کننده یک پژوهش از مشکلات معلولان در مقابله با کرونا
سقوط دیوارهای حمایت در فاصله اجتماعی
ریحانه جولایی
تابه‌حال با خودتان فکر کرده‌اید در این دوران کرونازده که همه ما را محدود کرده است؛ افرادی هستند که با محدودیت‌های بسیار گسترده‌تری درگیرند؟ با خود اندیشیده‌اید یک معلول جسمی حرکتی در این دوران در شهری که برای معلولان مناسب‌سازی نشده، چطور وسایل بهداشتی موردنیاز خود را تهیه می‌کند؟ یک فرد نابینا که برای رفت‌وآمد در هر گوشه‌ای از شهر چند برابر ما نیاز به لمس اشیا دارد، حالا چه می‌کند؟ شرایط کم‌شنواها و ناشنواها چطور است و با وجود ماسک بر صورت دیگران، چطور لب‌خوانی می‌کنند؟ آن‌هایی که مشکلات تنفسی دارند، چطور این روزها را سپری می‌کنند؟ هرچه هست آن‌ها روزهای خیلی سخت‌تری را نسبت به دیگران می‌گذرانند.
کرونا با ایجاد شرایط ویژه در جامعه سلامت روحی و جسمی همه را تحت‌تأثیر قرار داده است، در این بین اقشار آسیب‌پذیر به دلیل محدودیت‌ها و محرومیت‌هایی که دارند بیش از دیگران در معرض خطر هستند و آنچه مشاهده می‌شود بیانگر بی‌توجهی برنامه‌ریزان مدیریت بحران کرونا نسبت به این اقشار است، از سوی دیگر می‌توان گفت برخی اقدامات یا برنامه‌ریزی‌ها در این زمینه نقش مسکنی کوتاه‌مدت دارد که در درازمدت دردی از آلام جسمی و روحی معلولان درمان نمی‌کند.
سیاستمداران نیم‌نگاهی هم به معلولان داشته باشند
به‌تازگی برخی از محققان در رابطه با این موضوع تحقیق کرده‌اند که «چرا مسائل سلامت افراد معلول در دستور کار سیاستمداران قرار نمی‌گیرد؟» البته این روزها با آمدن کرونا این موضوع بسیار پررنگ‌تر شده است و معلولان که همیشه زندگی در سایه‌ای داشتند حالا مشکلاتشان بیش از گذشته رخ نموده است.
تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهند سطح سلامت افراد ناتوان در مقایسه با جمعیت عمومی کمتر و در مقابل، آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر عوارض ثانویه قابل‌پیشگیری بیشتر است. همچنین احتمال دچار شدن افراد ناتوان به چندین بیماری مزمن به‌صورت هم‌زمان در مقایسه با افراد بدون ناتوانی بیشتر است و این احتمال با تشدید ناتوانی افزایش پیدا می‌کند. طبق مطالعات انجام‌شده شیوع بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان، جراحت‌ها، دیابت، آرتریت، آسم، بیماری‌های قلبی‌عروقی، فشارخون و کلسترول بالا، در افرادی که ناتوانی فیزیکی و شناختی دارند بیشتر از جمعیت عمومی است.
علاوه بر این، نتایج برخی مطالعات حاکی از آن است که میزان وجود رفتارهای پرخطر مانند سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب، نداشتن فعالیت فیزیکی و قرارگیری در معرض خشونت در این افراد بیشتر است. باوجود شیوع بیشتر بیماری‌ها و عوارض ثانویه در افراد ناتوان، این افراد خدمات سلامت موردنیاز خود را به‌طور متناسب دریافت نمی‌کنند و به همین دلیل میزان نیازهای مراقبت سلامت برآورده نشده در این گروه بیشتر از جمعیت عمومی است که این مسئله به یک نگرانی جهانی نیز تبدیل شده است.
روزهای سخت و خطرناک برای معلولان
تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل استرس‌زا و چالش‌های منحصربه‌فردی وجود دارد که می‌تواند سلامت روان افراد معلول را در دوره بحران کووید-۱۹ بدتر از گذشته کند.
تحقیقات در مورد همه‌گیری‌های گذشته نشان می‌دهد که افراد معلول در چنین پاندمی‌هایی برای دسترسی به تجهیزات پزشکی با دشواری بیشتری مواجه‌اند و همین‌طور بعضی از آن‌ها سطح بالاتری از انزوای اجتماعی را نسبت به دیگر همتایان خود گزارش می‌کنند.
یک معلول: «سبک زندگی یک معلول با مردم عادی تفاوت دارد. فردی که از ویلچر استفاده می‌کند، مجبور است برای حفظ تعادل یا حرکت، دست خود را به‌جاهای مختلف بگیرد و مدام با چرخ ویلچر در تماس باشد. همه این‌ها باعث شد که من به کرونا مبتلا شوم.»
همچنین سختی‌های دسترسی به تجهیزات درمانی برای این قشر، می‌تواند سطح اضطراب آن‌ها را افزایش دهد. همه این‌ها را بگذارید در کنار مشکلات دیگری نظیر مسائل مالی، نبود کار برای معلولان و... و اینکه کووید-۱۹ زندگی را از هر جهت برای آن‌ها بدتر کرد. بسیاری از معلولان در این دوران روزهای سختی را می‌گذرانند. بسیاری از آن‌ها به دلیل شرایط فیزیکی خود و لزوم حضور در جامعه به کرونا مبتلا شده‌اند و مشکل تازه از اینجا آغاز می‌شود. برای مثال یکی از معلولان در مصاحبه‌ای از شرایط سخت ابتلا به بیماری‌اش گفته است. به گفته او وضعیتی که داشت باعث شد در برابر ابتلا به ویروس آسیب‌پذیرتر از دیگران شود و درنهایت در شهریور‌ماه به کرونا مبتلا شد؛ «سبک زندگی افراد معلول با مردم عادی تفاوت دارد. فردی که از ویلچر استفاده می‌کند، مجبور است برای حفظ تعادل یا حرکت، دست خود را به جاهای مختلف بگیرد و مدام با چرخ ویلچر در تماس باشد. همه این‌ها باعث شد که من به کرونا مبتلا شوم.»
باوجودآنکه فرض بر این است که فرد معلول بیشتر به بیمارستان مراجعه می‌کند، برخی مراکز درمانی کشور فقط برای افرادی که می‌توانند راه بروند طراحی شده‌اند. این فرد معلول در صحبت‌هایش گفته است برای اسکن ریه به بیمارستان گاندی مراجعه کردم که مرکز درمانی بسیار مجهز و گرانی است، اما تخت مخصوص اسکن نیم‌متر بالاتر از من بود. او گفته است بااینکه از نظر جسمی، فرد ضعیفی محسوب نمی‌شوم، اما رفتن روی این تخت بدون کمک و تجهیزات بسیار مشکل بود. هیچ بالابری وجود نداشت و با کمک همسرم و به‌سختی بسیار روی تخت رفتم که درنهایت به زانویم آسیب جدی وارد شد. و این موضوع داستان آشنای تکراری بسیاری از معلولان کشور است. البته این مشکل تنها مختص یک بیمارستان خاص نیست، بلکه عملاً در بسیاری از بیمارستان‌ها، رفت‌وآمد و استفاده از تخت رادیولوژی و... برای معلولان مشکل است.
این فرد در ادامه می‌گوید: وقتی کرونا گرفته‌ای، چه‌کسی حاضر است به تو کمک کند؟ خودمان باید به‌تنهایی و سختی هر بار، کارمان را پیش ببریم. بیمارستان معروف و مجهز گاندی، حتی دستشویی قابل‌استفاده برای معلول ویلچری ندارد؛ یعنی حتی به این موضوع فکر نکرده‌اند. در بیمارستان‌ها حتی یک نفر وجود ندارد که برای کمک به معلولان آموزش‌دیده باشد. در همین دوره ابتلا به کرونا، یک‌بار دیگر حالم بد شد و آمبولانس آمد که مرا به بیمارستان ببرد. ازآنجاکه کسی بلد نبود برای سوارشدن به من کمک کند، باوجود ضعف جسمی شدیدی که به‌خاطر کرونا داشتم، به هر سختی خودم را کشیدم بالا و سوار آمبولانس شدم. دوباره که به بیمارستان رفتم، در آی‌سی‌یو بستری و باز با مشکلی به نام جابه‌جایی روی تخت بیمارستان مواجه شدم. شاید درک این موضوع برای افراد بدون مشکل معلولیت سخت باشد، اما وقتی نمی‌توانی برای جابه‌جایی از پاهایت استفاده کنی، باید دستگیره‌ای بالای تخت باشد تا از آن کمک بگیری. در آی‌سی‌یو بیمارستان چنین موضوعی پیش‌بینی‌نشده بود. این‌ها مسائل کوچکی است که برای یک ویلچرنشین، مشکلات بزرگی را رقم می‌زند.
یک تحقیق پر از آمار تلخ برای معلولان
از سوی دیگر، شاهین سلطانی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با همکاری کمپین پیگیری حقوق افراد معلول در مطالعه‌ای در سطح کشور به بررسی مشکلات این افراد در پیشگیری از بیماری کرونا پرداختند. در این پژوهش آمارهای عجیبی در رابطه با میزان دسترسی افراد معلول به ماسک، الکل و ... همچنین ارتباط آن‌ها با افراد و موارد دیگر به‌دست‌آمده است.
در این مطالعه 143فرد معلول شرکت داشتند. 5/45درصد از شرکت‌کنندگان مرد و 4/29درصد از شرکت‌کنندگان زن بودند. در ارتباط با وضعیت تأهل نیز 5/38درصد از شرکت‌کنندگان مجرد، 8/30درصد متأهل و 4/8درصد شرکت‌کنندگان از همسر خود جداشده بودند.
تحقیقات در مورد همه‌گیری‌های گذشته نشان می‌دهد که افراد معلول در چنین پاندمی‌هایی برای دسترسی به تجهیزات پزشکی با دشواری بیشتری مواجه‌اند و همین‌طور بعضی از آن‌ها سطح بالاتری از انزوای اجتماعی را نسبت به دیگران گزارش می‌کنند
4/25درصد از شرکت‌کنندگان معلولیت حرکتی داشتند، 20درصد از شرکت‌کنندگان معلولیت بینایی، 8 درصد معلولیت شنیداری، و 6درصد افراد نیز معلولیت گفتاری و زبانی داشتند. همچنین 5/65 درصد از شرکت‌کنندگان در شهر و 1/9درصد از آن‌ها در روستا زندگی می‌کردند.
حالا نتایج مربوط به پیشگیری از بیماری کرونا به این شرح است: 32درصد افراد بیان کردند که خیلی سخت ماسک موردنیاز خود را تهیه‌کرده‌اند و 5/10درصد افراد نیز اصلاً از ماسک استفاده نکرده‌اند. تنها 20درصد از افراد به‌راحتی ماسک موردنیاز خود را تهیه‌کرده‌اند.
اما یکی از مواردی که همیشه کار را برای معلولان سخت می‌کند مناسب نبودن مکان‌های عمومی به‌ویژه خیابان‌ها است. بر همین اساس 43درصد افراد معلول گفته‌اند که به دلیل دسترسی فیزیکی نامناسب به معابر عمومی قادر نبوده‌اند که وسایل بهداشتی موردنیاز خود را تهیه کنند و 54درصد از افراد شرکت‌کننده به دلیل مشکلات مالی قادر نبوده‌اند وسایل بهداشتی موردنیاز خود (مانند اسپری الکلی، ژل الکلی، ماسک، دستکش ، شیلد محافظ صورت) را تهیه کنند. تقریباً 29درصد افراد هم در نزدیکی منزل خود به داروخانه دسترسی نداشته‌اند.
45درصد افراد شرکت‌کننده اظهار کرده‌اند که برای خرید وسایل بهداشتی موردنیاز خود از اعضای خانواده کمک می‌گیرند. 38درصد از افراد به دلیل ازدحام در داروخانه‌ها و فروشگاه‌ها قادر نبوده‌اند تا وسایل بهداشتی موردنیاز خود را تهیه کنند و 27درصد از افراد به خاطر نبود وسایل کمک توان‌بخشی مناسب نتوانسته‌اند وسایل بهداشتی موردنیاز خود را تهیه کنند.
در آخر این تحقیق 40درصد از افراد اضافه کرده‌اند که به دلیل تعطیلی مراکز توان‌بخشی و درمانی از زمان شیوع این بیماری وضعیت سلامت آن‌ها وخیم‌تر شده است.
مشکلاتی که به چشم نمی‌آید
خیلی از ما تا قبل از شیوع کرونا در برخی موارد از دیگران کمک می‌گرفتیم اما الآن به دلیل احتمال سرایت ویروس و لزوم رعایت فاصله‌ها، کمتر کسی مایل است به دیگران کمک کند؛ خود ما هم چنین حسی داریم. در رابطه با مشکلات معلولان و راه‌های پیشگیری آن‌ها از کرونا مثال‌های زیادی می‌توان آورد تا شرایط سختشان نشان داده شود. برای مثال اگر فرد نابینایی سوار ماشین شود و راننده ماسک نزده باشد، از کجا باید بفهمد؟ چون افرادی که معلولیت ندارند نگاه می‌کنند راننده ماسک دارد یا نه و اگر نداشت سوار نمی‌شوند یا اگر راننده در طول مسیر ماسک را از روی صورت بردارد به او تذکر می‌دهند. اما فرد نابینا نمی‌تواند این مسائل را کنترل کند. حالا همه این محدودیت‌ها و سختی‌ها را اضافه کنید به اینکه خیلی از افراد معلول این روزها به خاطر شیوع ویروس کرونا از کار هم بیکار شده‌اند.
معلولان مسائلی دارند که کمتر دیده شده است؛ آن‌ها در شرایط بحرانی و سخت، محدودیت‌های بیشتری را تحمل می‌کنند و ویروس کرونا مثل باقی مشکلات برایشان بیش از ما دردسرساز است.
دیدگاه تان را بنویسید