ریحانه جولایی

من هرگز مادر نبوده‌ام، تجربه مادر شدن نداشته‌ام، نمی‌دانم وقتی موجودی در بطن یک زن به وجود می‌آید و از رگ و پی او تغذیه می‌کند و رشد می‌یابد، وقتی ماه‌های طولانی در رابطه تنگاتنگ جسمی و روحی با آن موجود برای زایشش صبوری می‌کند و انتظار می‌کشد، چه رابطه روحی و عاطفی‌ای بین او و جنینش برقرار می‌‌شود، و زمانی که بالاخره دوران پرمشقت بارداری به سر می‌آید به این موجود نحیف سراسر نیاز چه حسی دارد، اما غریزه‌ام می‌گوید میل شدید و مقاومت‌ناپذیری در او پدید می‌آید که از این طفل حمایت کند و مسئولیت همه‌جانبه زندگی او را بپذیرد، که مرحله مادر شدن او همراه با مهرورزی عاشقانه نسبت به نوزادی که به دنیا می‌آورد باشد و... . برای کسی که قادر نیست از نوزادی که به وجود آورده نگهداری کند انتخاب‌های محدودی وجود دارد، یا باید به نحوی کودک را به مراکز بهزیستی بسپارد، یا سر راه قرار دهد و یا به خانواده دیگری واگذار کند. در این شق آخر که برِ نه‌چندان تازه اما رو به فزونی باغ اجتماع ماست، نوزاد را به ازای دریافت وجهی می‌فروشند.

هر نوزاد 50 میلیون تومان

اوایل هفته جاری بود که عکس‌های صفحه‌ای که نوزادان را خریدوفروش می‌کرد در فضای مجازی و اینستاگرام دیده شد. در همان ابتدا بسیاری گفتند این صفحه نمی‌تواند حقیقی باشد و مگر می‌شود با این صراحت و شفافیت از خریدوفروش نوزادان صحبت کرد؟ حالا بعد از چند روز و با ورود پلیس به این قضیه مشخص‌ شده است که صفحه مذکور حقیقت داشته است.

انتشار این تصاویر واکنش بسیاری از کاربران فضای مجازی و افکار عمومی را در پی داشت به‌طوری‌که بسیاری از شهروندان در تماس با پلیس خواستار برخورد با عوامل این اقدام شدند.

پلیس فتا نیز رسیدگی به موضوع را در دستور کار ویژه خود قرار داده و عوامل رصد موفق شدند تا با استفاده از شیوه و شگردهای پلیسی یکی از متهمان این پرونده را شناسایی و دستگیر کنند. با دستگیری متهم که جوانی ۲۷ ساله بود، دو نفر دیگر نیز در ارتباط با این پرونده شناسایی و از سوی پلیس دستگیر شدند.

با دستگیری این افراد دو نوزاد که یکی ۲۰ روزه و دیگری دو ماهه بود توسط مأموران پلیس نجات یافتند. نوزادانی که به گفته یکی از متهمان، از خانواده افراد بی‌بضاعت بوده و در ازای مبلغی اندک واگذار شده بودند؛ بااین‌حال گفته می‌شود این نوزادان با مبلغی حدود 10 تا 20 میلیون تومان از خانواده‌ها خریداری و 40 تا 50 میلیون تومان فروخته می‌شدند. حالا با شناسایی این باند دو نوزاد به بهزیستی سپرده ‌شده‌اند. موضوع جالب دیگری که در این میان به چشم می‌خورد قول فروشنده برای شناسنامه‌دار کردن کودکان بود.

از زیرپوست شهر

تا علنی و آشکار در اینترنت

این اولین بار نیست که رسانه‌ها خبر از خرید یا فروش نوزادان می‌دهند و بی‌شک آخرین بار هم نیست. خریدوفروش غیرقانونی و زیرزمینی نوزادان و کودکان هر روز وجود دارد؛ سال‌هاست که خانواده‌های فقیر و بسیاری از زنان بدون همسر، نوزاد یا کودک خود را می‌فروشند، اما چیزی که این بار خشم مردم را به دنبال داشته علنی و آشکار بودن این خریدوفروش است.  اواخر اردیبهشت‌ماه امسال پلیس اعلام کرد که یک باند فروش نوزادان را در استان گرگان در شمال شرقی ایران بازداشت کرده است. به گزارش پلیس متهمان که یک مرد و ۴ زن بودند، مادران فقیر را شناسایی می‌کردند و از آغاز بارداری تا تولد فرزند هزینه آنان را می‌دادند و پس از تولد کودکان را از آن‌ها می‌گرفتند.

نوزادانی که به گفته متهم دستگیرشده، از خانواده افراد بی‌بضاعت بوده و در ازای مبلغی اندک واگذارشده بودند؛ بااین‌حال گفته می‌شود این نوزادان با مبلغی حدود 10 تا 20 میلیون تومان از خانواده‌ها خریداری و 40 تا 50 میلیون تومان فروخته می‌شدند

حبیب‌الله مسعودی، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی ایران هم یک ماه پیش با تأیید این ماجرا گفته بود که خریداران اینترنتی نوزادان، به دلیل اینکه صلاحیت لازم را برای فرزندخواندگی نداشته‌اند و بهزیستی با سپردن کودک به آن‌ها مخالفت کرده، از طریق اینترنت نوزاد خریده‌اند.

روز گذشته اما مهدی خانکه، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران با اعلام این خبر که بهزیستی آمادگی این را دارد تا به‌محض صدور حکم قضایی، نگهداری و حمایت از این کودکان را آغاز کند گفت: این نوزادان 5 نفر بوده‌اند که به‌محض صدور حکم قضایی نوزادان را به مراکز نگهداری بهزیستی منتقل می‌کنند.

او همچنین گفته است که سازمان بهزیستی بعد از انتقال نوزادان به شیرخوارگاه‌ها نیز برای تعیین تکلیف آن‌ها ابتدا اقدام به شناسایی والدین کرده سپس برای فرزندپذیری اقدام می‌کند.

فروش نوزاد برای رفع نیاز مالی

از سوی دیگر خبرگزاری ایسنا روز گذشته با یکی از افرادی که اقدام به خریدوفروش نوزاد می‌کردند مصاحبه‌ای داشته است. در این مصاحبه آمده افرادی که نوزادان را می‌خریدند و می‌فروختند هیچ پرونده کیفری نداشتند و تنها به خاطر نیاز مالی این کار را انجام داده‌اند. یکی از جوانانی که با او مصاحبه شده گفته است خودش هم واسطه بوده و بابت معامله این نوزاد مبلغی حدود پنج میلیون تومان به دست آورده است.

این گفته متهم در حالی مطرح‌شده که برابر تحقیقات اولیه پلیس این نوزادان به مبلغی حدود ۵ تا ۱۰ میلیون تومان خریداری‌شده و به قیمت حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان به فروش می‌رسیدند. متهم درباره شیوه و شگرد کار خود نیز گفت: صفحاتی را در اینستاگرام ایجاد کرده و با قرار دادن تصاویری از نوزادان اعلام می‌کردم که قصد فروش آن‌ها را به‌شرط واگذاری سرپرستی‌شان دارم. افراد متقاضی نیز از طریق اینستاگرام به من پیام می‌دادند و پس‌ازآنکه از هویتشان مطمئن می‌شدم و با آن‌ها قرار گذاشته و نوزاد را به آن‌ها تحویل می‌دادیم.

به گفته متهم، این نوزادان به خانواده‌هایی تحویل داده می‌شدند که امکان فرزند‌آوری و بچه‌دار شدن برایشان وجود نداشت. او در مورد اینکه چرا دست به چنین کاری زده، ادعا کرد: بیکار بودم و با توجه به نیاز مالی‌ای که داشتم دست به این کار زدم البته من این نوزادان را از خانواده‌هایی که وضع مالی خوبی نداشتند تحویل می‌گرفتم و به خانواده‌هایی که بتوانند آینده بهتری برای نوزاد رقم بزنند، تحویل می‌دادم. این باعث می‌شد تا زندگی این نوزادان نیز بهتر شود!

گفتند پدر و مادر نوزاد راضی است

در ادامه این گزارش زنی که نوزادی دوماهه را در آغوش داشت درباره فرایند خرید نوزاد گفت: من یک فرزند حدود ۱۱ ساله دارم و چون دیگر امکان بچه‌دار شدن برایم وجود نداشت، پس از مشاهده آگهی تصمیم به خرید بچه گرفتم.

این زن ادامه داد: پس از مشاهده تصاویر و قرار گذاشتن، فرد واسطه به من گفت که خانواده این نوزاد از فروش فرزندشان رضایت دارند و بنا شد تا ۵۰ میلیون تومان به آن‌ها بدهیم. اما من تأکید کردم که حتماً قبل از پرداخت پول باید خانواده این نوزاد را ببینم و آن‌ها نیز به من قول دادند که طی جلسه‌ای با خانواده نوزاد صحبت خواهیم کرد.

این زن که به همراه همسرش در مقر پلیس حضور داشت، اظهار کرد: مدتی بعد خبری از مادر این نوزاد نشد و دو زن میان‌سال نزد من آمده و ادعا کردند که چون مادر نوزاد حال روحی خوبی ندارد آن‌ها از طرف مادر نوزاد آمده‌اند من هم با شنیدن صحبت‌های آن‌ها دلم آرام شد که حتماً طرف مقابل رضایت دارد. حتی به من گفتند که سرپرستی بچه را به من واگذار می‌کنند و می‌توانیم برایش شناسنامه نیز بگیریم اما متأسفانه این اقدام انجام نشد تا اینکه فهمیدیم این روند غیرقانونی و مجرمانه بوده و امروز پیش پلیس آمدیم.

جرم خریدوفروش نوزاد سنگین است

بررسی این پرونده از سوی پلیس همچنان ادامه دارد. از متهم پرونده دستگاه کارت‌خوان سیار نیز کشف‌ شده است و اسناد و شواهد در حال بررسی است. برابر تحقیقات پلیس و طبق گفته سردار رحیمی، رئیس پلیس پایتخت تحقیقات برای شناسایی دیگر نوزادانی که ممکن است علاوه بر این دو نوزاد به فروش رفته باشند در حال انجام است، اما تاکنون سند قطعی در این خصوص وجود ندارد.

رئیس پلیس پایتخت: فرآیند واگذاری سرپرستی تنها از طریق بهزیستی انجام‌شده و خرید و فروش نوزاد هم برای فروشنده و هم برای خریدار مجازات سنگینی در پی خواهد داشت

رحیمی با تأکید بر اینکه تحقیقات تکمیلی در این زمینه در حال انجام است، خاطرنشان کرد: ابعاد مختلف این موضوع از سوی پلیس در حال بررسی است. با توجه به اینکه نشانه‌هایی نیز از والدین دو نوزاد به‌دست‌آمده و آن‌ها تقریباً شناسایی‌شده‌اند.

رئیس پلیس پایتخت با هشدار نسبت به انجام چنین اقداماتی گفت: فرآیند واگذاری سرپرستی تنها از طریق بهزیستی انجام‌شده و مواردی ازاین‌دست جرم بسیار سنگینی دارد که هم برای فروشنده و هم برای خریدار مجازات در پی خواهد داشت.

قانونی که حمایتگر نیست

ختم کلام اینکه همه ما خوب می‌دانیم خریدوفروش نوزاد غیرقانونی است و جرم محسوب می‌شود، بااین‌حال به‌راحتی و به‌دوراز چشم قانون و نظارت مجریان کودکان خریدوفروش می‌شوند. قوانین کشور در این زمینه نه ضمانت اجرایی دارند و نه نقش حمایتی تا بتواند کودک و مادری تنها برای نیاز مالی فرزند خود را می‌فروشد حمایت کند. با برچسب جرم زدن و یا غیراخلاقی خواندن، هیچ عملی را نمی‌توان رد و طرد کرد و نیاز به پیگیری و نظارت دارد. این قانون چگونه از مادری که بر غرایز و عواطف خود پا می‌نهد و اقدام به عمل هولناک و غم‌انگیز فروش نوزاد می‌کند -که افکار عمومی نیز آن را توجیه‌ناپذیر می‌داند-  حمایت می‌کند؟ همین مادر در اکثر موارد اگر از نظر اقتصادی در شرایط مناسب‌تر و تحت حمایت می‌بود، رنج و افسردگی از دست دادن کودکش را بر خود هموار می‌کرد؟