زنان شمال شهر احساس امنیت بیشتری دارند

امنیت عمومی شهروندان از مهم‌ترین شاخص‌های کیفیت فضاهای شهری است و فضای شهری امن، امنیت و آسودگی‌خاطر شهروندان را به دنبال دارد. همچنین وجود فضاهای امن، از جمله حقوق شهروندان و تامین آن یکی از تکالیف دولت‌ها در برابر جامعه است.

امروزه با توجه به رواج ناامنی‌های اجتماعی در شهرها مطالعه موضوع امنیت اجتماعی و عوامل مرتبط با آن به ویژه در بین زنان از اهمیت شایانی برخوردار است. با توجه به اهمیت احساس امنیت در بین زنان محققان به تازگی با انتشار پژوهشی با عنوان «مقایسه احساس امنیت اجتماعی زنان در نقاط مختلف شهر تهران» این موضوع را بررسی کرده‌اند.

جمعیت مورد مطالعه این پژوهش که در چهل‌ونهمین شماره‌ پژوهشنامه نظم و امنیت اجتماعی منتشر شده  ۸۰۰ نفر از زنان ساکن در 15 منطقه مختلف شهر تهران است.

نتایج پژوهش نشان می‌دهد که احساس امنیت زنان در مناطق شمالی تهران بیشتر از زنان مناطق جنوبی شهر بود. همچنین، بین شرایط اقتصادی، عملکرد دستگاه‌های امنیتی، شبکه روابط اجتماعی، فقدان سرپرست، سن، وضعیت تاهل و وضعیت اقتصادی با احساس امنیت رابطه معنادار وجود داشته، ولی وضعیت اشتغال زنان و میزان تحصیلات آنان با احساس امنیت رابطه معناداری نشان نداد.

همچنین نتایج این‌ پژوهش نشان می‌دهد که امنیت زنان در شهر تهران وضعیت بهینه‌ای ندارد و این نتایج با نظریات جامعه‌شناسی انطباق دارد؛ بنابراین، فضای شهری و عوامل افزاینده و عوامل کاهنده امنیت و تهدیدات آن‌ها بر نحوه نگرش زنان بر مقوله امنیت اثر قابل توجهی دارند؛ بنابراین برای ایجاد تغییرات در احساس و امنیت زنان باید راهبردهای متفاوتی از سوی مسئولان و متولیان امنیت در نظر گرفته شود.

این نخستین بار نیست که در مورد مقوله امنیت زنان در کلانشهرهای کشور پژوهشی صورت گرفته است چندی پیش نیز پژوهشی در ارتباط با فضاهای عمومی و امنیت زنان، با جامعه آماری هزار نفری زنان بزرگ‌تر از ۱۵ سال در شهر مشهد انجام شد که نشان می‌داد: «زیرگذرها و مسافربران شخصی ناامن‌ترین موقعیت‌ها برای زنان بوده‌اند. پارک‌ها و محدوده‌ اطراف محل زندگی هم با میانگین نزدیک به هم در رده بعدی قرار می‌گیرند و اتوبوس، پل‌های عابر پیاده و تاکسی در مقایسه با فضاهای عمومی دیگر، بیشتر امنیت دارند.»

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد: «با محور قرار دادن موضوع امنیت زنان، یعنی نیمی از کل جمعیت، در فضاهای عمومی باید فرصت‌های برابری فراهم شود. زنان باید به وسایل حمل و نقل عمومی دسترسی داشته باشند تا به راحتی و آزادانه جا به جا شوند و از مواهب زندگی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شهر استفاده کنند. زنان همانند مردان حقوقی دارند و وقتی که به دیدگاه آنان توجه شود، امنیت شبانه‌روزی کاملا تضمین می‌شود؛ زیرا در زمان خشونت و پرخاشگری آنها نخستین هدف هستند و به همین دلیل، در برنامه‌ریزی شهری باید تجدیدنظر شود. یک شهر امن امکان تحرک را برای همه، به‌ویژه برای زنان فراهم می‌کند و احساس امنیت در انسجام اجتماعی بسیار تاثیر دارد.» در ادامه این پژوهش محققان در ارتباط با احساس ناامنی می‌گویند: «احساس ناامنی عوارض و ضایعات روان‌شناختی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی دارد و آثار آن بر کیفیت زندگی و بهروزی اقتصادی و اجتماعی درازمدت است. احساس ناامنی آثار روان‌شناختی گسترده‌ای ایجاد می‌کند که شامل مواردی مثل: اضطراب، بی‌اعتمادی، احساس بیگانگی، ‌انزوا و نارضایتی از زندگی است. در زمینه احساس امنیت به تفکیک فضاهای موجود، زیرگذرها و مسافربران شخصی ناامن‌ترین موقعیت‌ها بوده‌اند. پارک‌ها و محدوده اطراف محل زندگی با میانگین نزدیک به هم در رده بعدی قرار می‌گیرند و همچنین، ‌اتوبوس، پل‌های عابر پیاده و تاکسی در مقایسه با فضاهای عمومی دیگر، امنیت بیشتری دارند. فضاهای شهری در صورت امن بودن، گذشته از آنکه آرامش را برای مردم شهر به ارمغان می‌آورند، میزان تعاملات و فعالیت‌های اجتماعی ساکنان را افزایش می‌دهند و در نهایت، احساس مطلوب بودن و رضایت را نیز در شهروندان تقویت می‌کنند.»