مونوکسید کربن؛ قاتل خاموش زمستانی

با نزدیک شدن به زمستان  خطر مسمومیت با CO افزایش می‌یابد.

CO یک گاز بی‌‌بو و نامرئی است و به همین دلیل به آن قاتل خاموش می‌گویند. اگزوز اتومبیل رایج‌ترین منبع CO است، اما اجاق گاز، بخاری‌ها و کوره‌های زغال سنگ نیز آن را تولید می‌کنند. هنگامی که این وسایل به طور نامناسب تنظیم شده و در فضاهای با تهویه ضعیف مورد استفاده قرار می‌گیرند، خطر مسمومیت با مقادیر بالای CO افزایش می‌یابد.

اگرچه همه افراد مستعد مسمومیت با CO هستند، نوزادان، افراد مسن و افراد دارای مشکلات تنفسی به ویژه در معرض خطر هستند. از آنجا که CO نامرئی و بی‌بو است، مهم است که علائم مسمومیت با CO را بشناسید.

علائم شایع مسمومیت با گاز CO از این قرارند: سردرد، سرگیجه، ضعف، تهوع، استفراغ، درد قفسه سینه، سردرگمی. افرادی که در حالت خواب هستند و یا از مشروبات الکلی استفاده کرده‌اند، ممکن است متوجه این علائم نشده و جان خود را در اثر این مسمومیت از دست بدهند.

بنا بر اعلام روابط عمومی سازمان اورژانس کشور، استفاده از آبگرمکن یا بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می‌دهند. از آن جا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن است؛ با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می‌کند که به علت بی‌رنگ و بی‌بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.

در ایران، مسمومیت ناشی از منواکسیدکربن، عامل ۱۳ درصد مرگ‌های ناشی از مسمومیت در سال است.

۲۳۲۸ مسموم و ۱۰۶ فوتی بر اثر گازگرفتگی

خدمات اورژانس پیش بیمارستانی اعلام کرد از ۱ مهر تا ۲۲ آذر امسال۲۳۲۸ نفر در ۳۱ استان کشور با گاز CO  مسموم شده‌اند و بیشترین مسمومیت با CO در استان‌های تهران با ۴۸۹ نفر، خراسان رضوی با ۲۵۸ نفر، فارس با ۲۳۱ نفر و آذربایجان شرقی با ۱۸۴ نفر بوده است.

همچنین ۱۷۰۰ مسموم توسط آمبولانس‌های اورژانس پیش بیمارستانی به مراکز درمانی اعزام‌ شده‌اند که بیشترین مسموم اعزامی در استان‌های خراسان رضوی با ۲۲۴ نفر، تهران با ۲۲۲ نفر، فارس با ۱۶۰ نفر، آذربایجان شرقی با ۱۶۹ نفر بوده است.  ۱۰۶  نفر نیز بر اثر مسمومیت با گاز CO فوت کرده‌اند. بیشترین فوتی ناشی از مسمومت با CO در استان‌های آذربایجان شرقی با ۱۳ نفر، اصفهان با ۱۲ نفر و فارس با ۱۰ نفر بوده است.

اقدامات پیشگیرانه

افراد می‌توانند با اقدامات ساده پیشگیرانه زیر، از مسمومیت با CO جلوگیری کنند:

- سیستم گرمایش مانند بخاری  و آب گرم‌کن و سایر وسایل گازسوز را هر سال سرویس و کنترل کنید.

- در اجاق گاز یا شومینه هیچ چیزی نسوزانید.

- در منزل دستگاه‌های اخطاردهنده منوکسیدکربن نصب کنید.

- خانه خود را با اجاق گاز گرم نکنید.

- همه روزنه‌های جریان هوای خانه را مسدود نکنید.

- از نصب آبگرم‌کن در حمام خودداری کنید.

- هیچ وقت خودرو، موتورسیکلت و وسیله نقلیه خود را در گاراژ با در بسته روشن نکنید.