اختلاف‌نظرها در مورد تفکیک شهرری از تهران بالا گرفته است؛
داستان یک جدایی
ریحانه جولایی
جدایی شهرری از تهران، داستان جدید و تازه‌ای نیست. قصه کهنه و زیرخاکی ترک ری از تهران در دهه‌های80 و90بیشتر مطرح شده و همواره موافقان و مخالفان بسیاری از هر دو جناح سیاسی کشور داشته است و علاوه بر دلایل دو طرف؛ مخالفان، طرح این مسئله را استفاده ابزاری از موضوع در آستانه انتخابات و موافقان، حق قانونی و مسلم مردم و شهرستان ری می‌دانند.
فعالان حوزه شهری که موافق جدایی ری از تهران هستند، به یک قانون مهم استناد می‌کنند و آن هم قانون اساسی است. آنها می‌گویند طبق قانون اساسی، باید در هر شهر و روستا، یک شورای محلی تشکیل شود. شهرری و شمیرانات هر یک شهرستان مجزا و تفکیک شده‌ای است که فرمانداری دارد و یک شهر شمرده می‌شود. پس تبصره ذیل ماده ۱۲قانون شوراها که تشکیل یک شورای شهر در تهران، ری و شمیرانات را حکم کرده، مخالف قانون اساسی و در نتیجه غیرقانونی است و باید شورای شهرری مجزا شود. آنها می‌گویند با جدا شدن ری از تهران، سرریز آسیب‌ها، آلودگی‌های محیط‌زیستی و ترافیک به ری، کاهش خواهد یافت چون شورای آینده ری می‌تواند برای دفن زباله تهرانی‌ها در آرادکوه، عوارض سنگین وضع کند، برای جاری شدن فاضلاب تهران در ری، عوارض بگیرد و در نهایت، ری دیگر سرریز آلودگی‌های تهران را به زور تحمل نخواهد کرد. استدلالی که به نظر می‌رسد چندان سیاسی هم نباشد. ولی در کنار این استدلال محکم، برخی مدافعان جداشدن ری، گفته‌اند جدایی ری از تهران، اصلا سیاسی و انتخاباتی نیست و مجمع نمایندگان تهران به این مسئله از دیدگاه غیرسیاسی ورود کرده است. مسئله‌ای که باور آن کار ساده‌ای نیست چون واضح است که در طول سالیان گذشته، تعداد زیادی از مدافعان جدایی ری از تهران، نگاهی کاملا سیاسی و انتخاباتی به موضوع داشته و دارند، نمونه آن عملکرد دولت احمدی‌نژاد در تصویب جدایی ری از تهران است، ماجرایی که از ۱۰سال پیش به صورت جدی دنبال شد.
هدف جدایی ری ایجاد منطقه آزاد است؟
حالا به تازگی، برخی نمایندگان مجلس، همصدا با مدافعان جدایی ری از تهران گفته‌اند باید موانع این جدایی بررسی و از سر راه برداشته شود. البته آنها حرف جدیدی درباره جدایی ری نزده‌اند ولی مسئله‌ای که بارها در رسانه‌ها مطرح شده، احتمال حضور مافیای زمین و گروه‌های قدرتمند اقتصادی در ری، پشت سخنان مربوط به جدایی‌طلبی ری است. در خلال سال‌های گذشته که مسئله جدایی ری از تهران بر سر زبان‌ها افتاده بود، یک موضوع دیگر هم بدون سروصدا پیگیری می‌شد: ایجاد منطقه آزاد تجاری و اقتصادی در جنوب‌تهران و در جوار فرودگاه امام‌خمینی، یعنی در زمین‌های متعلق به شهرستان ری!
تشکیل منطقه ویژه و آزاد اقتصادی در جنوب‌تهران، مسئله‌ای است که چندان در رسانه‌ها برجسته‌سازی نمی‌شود. منطقه ویژه و آزاد اقتصادی و تجاری دارای مزایای زیادی از جمله واردات و صادرات بدون پرداخت تعرفه معمول گمرک با شرایط خاص خود، امکان ایجاد بازارهای بین‌المللی و شرکت‌های چندملیتی، معافیت‌های کلان مالیاتی، معافیت از قوانین کار و تامین‌اجتماعی برای به خدمت گرفتن کارگر و مزایای پرشمار دیگر اقتصادی است. محمدرئوف قادری، مدیرعامل نمایشگاه «شهرآفتاب» واقع در شهرستان ری، درباره آخرین کارهای انجام شده برای تشکیل این منطقه در اراضی شهرستان ری به خبرآنلاین گفته بود: در ۲۰فروردین ماه امسال، من به نمایندگی از شهرداری تهران در کمیسیون مربوطه دولت حضور یافتم و به‌اتفاق مصوب شد بحث منطقه آزاد اقتصادی و تجاری با نظر موافق کمیسیون در دستورکار قرار گرفت. متعاقب آن، وزارت صمت و شهرداری وارد یک گفت‌وگو شدند. چندین جلسه متعدد در سطح کارشناسی و معاونان وزارتخانه صمت و شهرداری تهران برگزار شد. با نظر مساعد دوستان در شهرداری و وزارت صمت، در حال مذاکره هستیم تا مشاور صاحب صلاحیت تعیین و طرح و لایحه پیشنهادی منطقه آزاد تجاری به کمیسیون مربوطه در هیئت‌دولت تقدیم شود. هر چند او ارتباط بین تلاش برای انتزاع ری از تهران را کاملا بی‌ارتباط با موضوع تشکیل منطقه ویژه و آزاد اقتصادی و تجاری در ری می‌داند، اما بیان کرده بود: قبلا هم از این تهمت‌ها به معاونین من زده بودند که در ری زمین دارند و می‌خواهند زمین‌ها را گران کنند، ولی واقعیت این است که موضوع تشکیل این منطقه، مربوط به امسال و پارسال نیست و آغاز این تلاش مربوط به سالیان قبل است. همچنین این که شما در فرودگاه پایتخت‌های بزرگ جهان یا شهرهای صنعتی و تجاری مانند شانگهای چین که به زمین می‌نشینید، تا کیلومتر منطقه آزاد تجاری و اقتصادی می‌بینید که شرکت‌های بزرگ جهان در آن نمایشگاه دارند و به عرضه اجناس و کالاهای خود مشغولند، متاسفانه در تهران، همجوار فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی، ما چنین منطقه‌ای نداشتیم و ایجاد آن برای توسعه اقتصادی شهر بسیار مهم و حیاتی است.
از سوی دیگر، فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، پردیس و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی که از موافقان این طرح است با بیان اینکه بحث جدایی ری از تهران مربوط به چندین سال پیش می‌شود و از مطالبات برحق مردم ری است که به‌‌رغم تلاش‌های صورت گرفته، تاکنون محقق نشده است، می‌گوید: مردم ری دارای مشکلات زیادی در موضوعات مختلف هستند و تنها به واسطه همجواری با تهران معضلات زیادی متحمل می‌شوند که با مستقل شدن این شهر بسیاری از این مشکلات رفع خواهد شد.
اولویت، یکپارچگی پایتخت است
در مقابل نظر موافقان استقلال ری، مخالفان جدایی ری از تهران، استدلال ساده‌ای دارند. آنها می‌گویند ری، شمیرانات و تهران، سه شهرستان تنیده شده در بطن پایتخت هستند که در صورت جدایی مدیریت شهری این سه شهرستان، سه حکومت محلی در یک شهر، حضور خواهند داشت. همچنین آنها می‌گویند تکلیف هزینه‌های صورت گرفته، اموال و تاسیسات شهرداری تهران در حوزه دو شهرستان ری و شمیرانات در صورت انتزاع آنها چه می‌شود؟ فقط در یک فقره پروژه عمرانی مانند تونل نیایش و پل شهید صدر، هزاران میلیارد تومان توسط شهرداری تهران هزینه شده که در صورت انتزاع مدیریت شهری شهرستان شمیرانات، تکلیف این پول و هزینه‌های صورت گرفته مشخص شدنی نیست.
در خلال سال‌های گذشته که مسئله جدایی ری از تهران بر سر زبان‌ها افتاده بود، یک موضوع دیگر هم بدون سروصدا پیگیری می‌شد: ایجاد منطقه آزاد تجاری و اقتصادی در جنوب‌تهران و در جوار فرودگاه امام‌خمینی، یعنی در زمین‌های متعلق به شهرستان ری!
بر اساس همین استدلال‌هاست که زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران، اعلام کرد شورای شهر با تفکیک ری از تهران مخالف است و به یکپارچگی پایتخت نظر دارد. او هم معتقد است بحث‌های اخیر بر سر جداشدن ری از تهران، بحث‌های کاملا سیاسی و انتخاباتی است. نژادبهرام این تصمیم را تحت تاثیر فضای انتخابات می‌داند و می‌گوید: شورای راهبردی، اعضای شورا و نمایندگان تهران مجلس دارند که شهردار تهران در آن حضور دارد این موضوع را از طریق این شورا پیگیری می‌کنیم. این نظر، توسط محسن هاشمی رئیس شورای شهر هم تقویت شده و او می‌گوید جداشدن ری از تهران ، پیامدهای منفی برای مدیریت شهری خواهد داشت. به گفته هاشمی به نظر شورای شهر این اقدام به صلاح شهروندان شهرری نیز نبوده و موجب کاهش بودجه‌ها و منابع مدیریت شهری وامکانات آنها خواهد شد.
جدایی ری از تهران مصوبه وزرات کشور را می‌خواهد
در این مدت مسئولان دولتی هم کم‌وبیش موضع مخالف خود را با طرح جدایی ری از تهران مطرح کرده‌اند. محمد تقی‌زاده، معاون هماهنگی امورعمرانی استانداری تهران درباره این موضوع گفت: این موضوع مصوبه وزارت کشور را می‌خواهد.
به نظر بنده به عنوان یک کارشناس، امکان جدایی ری از تهران وجود ندارد، چرا که باید به سمت یکپارچگی پیش برویم. از سوی دیگر درست است که قدمت ری از تهران بیشتر بوده، ولی با این دلایل نمی‌شود یکپارچگی تهران را به لحاظ امکانات و خدمات از بین برد. تهران درآمد متمرکزی دارد و درآمد هر منطقه ملاک نیست.
جدایی ری سرآغاز جدایی شمیرانات
در همین رابطه رئیس سابق شورای شهر تهران در دوره چهارم مدیریت شهری تهران به مسئله جدایی شمیرانات از تهران هم اشاره کرده که سرآغاز آن جدایی ری از تهران است. چمران تاکید کرده است که اگر شهرری از تهران جدا شود مطمئن باشید بعد از مدتی شمیرانات نیز خواهان جدایی از تهران است و بعد از آن مناطق دیگر نیز می‌توانند با شهرهای در حریم ادغام شده و از تهران جدا شوند و آیا افرادی که خواهان این جدایی هستند تا به حال فکر کرده‌اند چه بلایی ممکن است بر سر تهران بیاید؟
رئیس پیشین شورای شهر تهران با بیان اینکه مگر می‌شود میان شمیران و قلهک یا در اتوبان آزادگان دیوار کشید و شهر را از هم جدا کرد، گفت: مدیریت این‌گونه بسیار آسیب‌زاست و عمدتا بیشترین آسیب را نیز شهرهای کوچک می‌بینند. او با بیان اینکه در تهران رشد جمعیت کمتر از ۲درصد است اما در شهرهای اقماری این رشد حتی تا ۱۲درصد نیز می‌رسد، ادامه داد: رشد بالای جمعیت می‌تواند به تهران آسیب بزند؛این مشکل به‌دلیل امکانات کم و نامناسب است. عمدتا ساکنین شهرهای اقماری برای رفع نیازشان به تهران می‌آیند و این مسئله برای تهران مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد، چرا که باید به شهروندان شهرهای مجاورش نیز خدمات ارائه کند.
چمران تاکید کرده است که اگر شهرری از تهران جدا شود مطمئن باشید بعد از مدتی شمیرانات نیز خواهان جدایی از تهران است و بعد از آن مناطق دیگر نیز می‌توانند با شهرهای در حریم ادغام شده و از تهران جدا شوند
چمران با بیان اینکه جدایی ری از تهران را باید منطقی و به دور از فضای سیاست‌زده و قومی - قبیله‌ای بررسی کرد، گفت: متاسفانه برخی اعضای شورای شهر تهران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی که خواهان جدایی شهر ری از تهران هستند، مباحث فنی را در نظر نمی‌گیرند و به نظر نمی‌رسد تنها دلیل‌شان برای این جدایی کاهش هزینه‌های شهرداری است، چرا که در صورت تبدیل شهرری به یک شهر دیگر بودجه تهران قطع می‌شود.
به گفته چمران اگر واقعا می‌خواهید به شهرری کمک کنید باید بودجه بیشتری را در اختیار این منطقه قرار دهید تا بتوانند پروژه‌های عمرانی و زیرساختی خود را پیش ببرد نه اینکه فریاد جدایی سردهید.
حالا باید منتظر ماند و دید این کلاف سردرگم جدایی ری از تهران به کجا می‌رسد و پایان این داستان چیست.
دیدگاه تان را بنویسید