دست به دامـان «ماورر»

محبوبه ولی

چند روزی است که نام «سوئیس» در میانه تنش ایران و واشنگتن شنیده می‌شود؛ از 10 روز پیش که سی ان ان نوشت «کاخ سفید با سوئیس تماس گرفته و شماره تلفنی که ایرانی‌ها می‌توانند با آن برای سخن گفتن با ترامپ، استفاده کنند را در اختیار آنها قرار داده است.» ظاهرا قرار هم بر این شده که سوئیس این شماره را در اختیار ایرانی‌ها قرار ندهد، مگر اینکه ایرانی‌ها خواستار آن شوند. از آن روز به بعد ترامپ مکرر اعلام کرده که خواهان مذاکره است. اما توسل او به سوئیس به دادن شماره تلفن ختم نشد. او پنجشنبه میزبان «اولی ماورر»، رئیس‌جمهوری سوئیس بود. آن‌طور که  رادیو SRF سوئیس گزارش داده، این اولین بار است که یک رئیس‌جمهوری آمریکا میزبان همتای سوئیسی خود در کاخ سفید است. 

در کنار تجارت آزاد و گفتگو حول محور اینکه سوئیس، حافظ منافع آمریکا در ونزوئلا باشد، «ایران» یکی از اصلی‌ترین موضوعات دیدار این دو مقام بالای سیاسی بوده است. 

احیای یک نقش 40 ساله  

سوئیس از زمان گروگانگیری دیپلمات‌های سفارت ایالات متحده در ایران و قطع روابط دیپلماتیک دو کشور و تعطیلی سفارتخانه‌ها، حافظ منافع آمریکا در ایران است. حالا به نظر می‌رسد ترامپ برای باز کردن گره کور تنش با ایران، متوسل به حافظ منافعش شده است. به ویژه که سوئیس پیش از این نیز نقش خوبی را به عنوان یک میانجی ایفا کرده است. در جریان مذاکرات اتمی منتهی به برجام، سوئیس نقش موثری بازی کرد و در جریان مبادله زندانیان ایران و آمریکا در سال 2016 نیز، سوئیس یکی از عناصر پشت صحنه بود. 

سال گذشته نیز در جریان سفر روحانی به سوئیس، این کشور اعلام کرد که در تلاش برای ارسال دارو، مواد غذایی و تجهیزات پزشکی به ایران از طریق یک کانال مالی مشترک است. این کانال مالی جدا از اینستکس بود و حتی گفته شد که با مجوز آمریکا تاسیس خواهد شد، اما از آنجا که واشنگتن مدام موضع خود را تغییر داده است، این کانال مالی هنوز ایجاد نشده است. 

اخیرا نیز سفیر سوئیس در دیدار با عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی بر روابط مالی و بانکی سوئیس و ایران تاکید کرده و گفته بود: «تحریم‌ها و محدودیت‌های آمریکا نباید موجب محدودیت روابط بانکی دو کشور شود.» او حتی افزوده بود که «به زودی شاهد افزایش تبادلات بانکی میان دو کشور خواهیم بود.»

گرچه او درباره روابط تجاری و بانکی با ایران چنین سخن گفته بود؛ واقعیت این است که روابط تجاری و بانکی با آمریکا برای سوئیس بسیار مهمتر است. چراکه آمریکا دومین طرف تجاری سوئیس و سوئیس نیز هفتمین سرمایه‌گذار در ایالات متحده است. بنابر گزارش‌ها حجم تجارت دو کشور سالانه به 110 میلیارد یورو می‌رسد. از این رو طبیعی است که سوئیس برای حفظ روابط بانکی با ایران، خود را متحمل تحریم‌های آمریکا نخواهد کرد. 

اما از سوی دیگر نقش حافظ منافع بودن سوئیس در دو کشور، در بسیاری موارد نقش میانجی را به آن داده است؛ نقشی که ترامپ درصدد استفاده از آن است.  پیش از سفر ماورر، رئیس‌جمهوری سوئیس به آمریکا و دیدارش با ترامپ، گمانه‌زنی‌های متعددی درباره محتویات این دیدار زده می‌شد؛ برای نمونه هاآرتص در این باره نوشت: «رئیس‌جمهوری سوئیس در دیداری غیرمنتظره از کاخ سفید ممکن است درباره ایران میانجی‌گری کند.» این رسانه افزوده بود: «دیدار یک رئیس‌جمهور از واشنگتن بدون اطلاع قبلی امری غیر عادی است. تحلیلگران می‌گویند این دیدار اعلام نشده ممکن است با تمرکز بر تنش‌های بین ایران و آمریکا باشد.» بعد از این دیدار اما گزارش رسمی از آنچه در این ملاقات درباره ایران گفته شده، منتشر نشد؛ تا اینکه نشریه سان روز گذشته نوشت: «دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اولی ماورر، همتای سوئیسی خود را به کاخ سفید فراخواند تا از او برای حصول توافقی با ایران به منظور جلوگیری از وقوع درگیری با این کشور درخواست کمک کند.»

آشفته از خبرهای جنگی

حالا به نظر می‌رسد ترامپ می‌خواهد نقشی بیش از «واسطه» برای رد و بدل کردن شماره تلفن را به سوئیس بدهد و شاید غیرمنتظره بودن این دیدار از باب عجله ترامپ برای پایان دادن به این تنش باشد. او طی روزهای گذشته پس از بالا گرفتن زمزمه‌های جنگ با ایران، از سوی کنگره، رسانه‌ها و سیاسیون کشورش تحت فشارهای بسیاری بوده است. 

کنگره مدام به او هشدار می‌دهد که اجازه جنگ با ایران را ندارد و سنا نیز از او گلایه‌مند است که آنها را در جریان برنامه‌ها و سیاست‌هایش درباره ایران نمی‌گذارد. این هشدار و گلایه‌ها تا جایی پیش رفته که او تصمیم گرفته سه‌شنبه هفته جاری یک جلسه توجیهی درباره ایران برای اعضای کنگره و سنا بگذارد. 

علاوه بر این، اخبار رسانه‌ها نیز او را به ستوه آورده. روز جمعه در صفحه توئیتری‌اش از نحوه پوشش اخبار درباره تشدید تنش با ایران انتقاد کرد و گفت که این رویکرد می‌تواند به کشور ضربه بزند. او مشخصا نوشته بود: «رسانه‌های جعلی با اخباری که اکثراً نادرست و تقلبی هستند به کشور ضربه می‌زنند. آنها گزینشی، بدون منبع درست (ساختگی) و خطرناک هستند.»

ترامپ هراس دارد مشاوران جنگ‌طلب او در حال سوق دادن آمریکا به یک جنگ باشند، چیزی که خلاف وعده‌های انتخاباتی او مبنی بر جلوگیری از مناقشات هزینه‌بر برای آمریکاست. او نگران است که هرگونه درگیری با ایران انتخاب مجددش در سال ۲۰۲۰ را با خطر مواجه کند

ترامپ در توئیت خود این را هم نوشته بود که «دست کم ایران سردرگم شده که چه خبر است. چی درسته، چی نیست؛ که اتفاقا شاید خیلی هم بد نباشد.»

این بخش از نوشته او واکنش ظریف را برانگیخت. ظریف هم دیروز در حساب توئیتری‌اش به سردرگمی کابینه ترامپ درباره جنگ اشاره کرد و نوشت: «وقتی تیم «ب» یک حرف می‌زند و دونالد ترامپ حرف دیگری، کاملاً آشکار است که چه کسی نمی‌داند چه فکری باید بکند. ما چندین هزار سال است که می‌دانیم چه فکری باید بکنیم و در مورد آمریکا نیز از سال 1953(مقصود کودتای 28 مرداد 1332 ) این را می‌دانیم. در برهه کنونی این اتفاق خوبی است.»

اما حتی اگر گفته ترامپ درباره سردرگمی ایران درست باشد، چیزی از سردرگمی دولت او کم نخواهد کرد؛ چراکه سردرگمی احتمالی ایران نیز ناشی از صداهای ضد و نقیض و بلاتکلیف از داخل کاخ سفید است! 

هموارسازی جاده 2020

به گزارش ایسنا، نشریه سان در ادامه مطلب خود درباره کمک ترامپ از ماورر برای حل تنش با ایران، نوشته است: «این اقدام پس از آن انجام گرفته است که گفته می‌شود رئیس‌جمهوری ترامپ هراس دارد مشاوران ارشد جنگ‌طلب او در حال سوق دادن آمریکا به سمت یک جنگ باشند، چیزی که خلاف وعده‌های انتخاباتی او مبنی بر جلوگیری از وقوع مناقشات هزینه‌بر برای آمریکا است. وی نگران است که وقوع هرگونه درگیری با ایران انتخاب مجدد او در سال ۲۰۲۰ را با خطر مواجه کند.»

این نشریه افزوده که رئیس جمهوری آمریکا که نویسنده کتاب پر فروش «هنر معامله» است، اکنون بر این باور است که مذاکرات مستقیم با ایران بهترین راه پیش رو به شمار می‌آید.

نویسنده کتاب پرفروش «هنر معامله»، اکنون بر این باور است که مذاکرات مستقیم با ایران بهترین راه پیش‌رو به شمار می‌آید. او همتای سوئیسی خود را به کاخ سفید فراخوانده تا از او برای حصول توافق با ایران درخواست کمک کند

روزنامه واشنگتن پست نیز به نقل از یک مقام ارشد دولت نوشت که ترامپ به‌شدت از برنامه‌ریزی‌های جنگی که خلاف تفکر اوست به خشم آمده است. این مقام آمریکایی افزود: آنها در حال جلو افتادن هستند و ترامپ از آن ناراحت است.

گرت ماکوس، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید تصریح کرد: رئیس‌جمهوری کاملاً شفاف بوده است؛ آمریکا خواهان درگیری نظامی با ایران نیست و او آماده گفت‌وگو با مقامات جمهوری اسلامی است.

نشریه سان همچنین در گزارشی دیگر نوشت: دونالد ترامپ در حال دنبال کردن مهارت‌های معامله‌گری خود است تا از وقوع یک درگیری با ایران جلوگیری کند.

گفته می‌شود که او از مشاوران جنگ‌طلبش ناامید شده و بر این باور است که آنها می‌خواهند وی را به یک درگیری نظامی بکشانند. ترامپ اکنون می‌خواهد نقش یک مصلح را ایفا کند و پای وعده انتخاباتی خود مبنی بر دور نگه داشتن آمریکا از جنگ‌های پرهزینه بایستد.

همه اینها در حالی است که رهبر ایران اخیرا مذاکره با آمریکا را «سم» و مذاکره با دولت فعلی آمریکا را «سم مضاعف» تعبیر کرده‌اند. حال باید دید که با چنین موضعی از سوی ایران، ترامپ چگونه خواهد توانست دوستان جنگ‌طلبش را به عقب براند، «مهارت‌های معامله‌گری» خود را نشان دهد، به وعده انتخاباتی‌اش درباره ممانعت از مناقشات پرهزینه وفادار بماند و در عین حال راه ورود مجدد به کاخ سفید در 2020 را برای خود هموار کند؛ شاید ناگزیر باشد برای نیل به تمامی اینها، قدری در برابر ایران کوتاه بیاید!