تلاش ایران در بروکسل برای رسیدن به نتیجه مثبت با اروپا
کورسوی امیـد!
محبوبه ولی، روزنامه نگار
اگر ایران از برجام بیرون بیاید، فشارهای تازه‌ای از سوی آمریکا وارد خواهد شد و بدتر اینکه این بار اروپا نیز پشت سر آمریکا خواهد ایستاد. بنابراین بیرون آمدن از برجام هزینه زیادی برای کشور خواهد داشت؛ هزینه‌ای که علاوه بر اقتصادی، سیاسی هم هست. گزینه دیگر ماندن در برجام است. دولت چاره‌ای جز این نمی‌بیند که در برجام بماند و در عین حال اروپا را مجبور به پرداخت هزینه خروج متحد خود از این توافق کند. همزمان مخالفان سیاست دولت تاکید می‌کنند که تلاش برای به راه آوردن اروپا، آب در هاون کوبیدن است. اما دستگاه دیپلماسی دولت روحانی همچنان بر سیاست خود اصرار دارد و بر اساس همین اصرار است که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و عباس عراقچی دو روز گذشته را در بروکسل سپری کرده‌اند.
صالحی دوشنبه در سومین سمینار همکاری‌های هسته‌ای ایران و اروپا در بروکسل، در نشست خبری مشترک با میگل آریاس کانتیه، کمسیونر انرژی اتحادیه اروپا ابراز امیدواری کرد که ایران و اروپا در کنار چین و روسیه، برجام را حفظ کنند. او با بیان اینکه در صورت از بین رفتن برجام، هرج و مرج ایجاد خواهد شد، تاکید کرده بود: «این نبردی است که باید در آن پیروز شویم چون از عهده بازنده شدن برنمی‌آییم.»
عباس عراقچی هم دیروز به همراه هلگا اشمید، دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا، ریاست چهارمین دور گفتگوهای بلندپایه سیاسی میان ایران و اتحادیه اروپا را در بروکسل برعهده داشت. خودش روز یکشنبه در توئیتی این برنامه و سمینار همکاری‌های هسته‌ای ایران و اروپا را «دو واقعه مهم» در روابط ایران و اروپا عنوان کرده بود.
در مذاکراتی که او و اشمید، ریاستش را برعهده دارند، همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های کشاورزی، آموزش و تحقیقات، تجارت، انرژی و تغییرات آب و هوا، حمل و نقل، مساﺋل بانکی، پناهندگان، مواد مخدر، بلایای طبیعی، حقوق بشر و مبارزه با تروریسم در دستور کار است.
صفحه نمایندگی ایران در اتحادیه اروپا نیز روز گذشته در توییتر نوشت که در دیدار عراقچی و اشمید در بروکسل در چارچوب همکاری‌های مشترک، از پیشرفت‌های به دست آمده استقبال و بر سر برنامه‌های سال آینده توافق شد.
پیشرفت لاک‌پشتی سازوکار اروپا
در حالی که دستگاه دیپلماسی در حال تلاش برای باز کردن راه رابطه با اروپاست، خبری که روز دوشنبه منتشر شد، برای آن امیدبخش بود. عراقچی هفته گذشته اعلام کرده بود که به دلیل تهدیدها و فشارهای آمریکا هیچ کشور اروپایی حاضر به میزبانی سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران موسوم به SPV نیست و حتی اتریش و لوکزامبورگ پیشنهاد میزبانی این سازوکار را رد کرده‌اند. او تصریح کرده بود که اروپا ناتوان از ثبت این سازوکار است. دوشنبه هفته جاری اما روزنامه وال‌استریت‌ژورنال به نقل از مقامات ارشد دیپلماتیک اروپایی، خبر داد که آلمان و فرانسه برای میزبانی SPV پا پیش گذاشته‌اند. آن طور که این روزنامه آمریکایی نوشته بود «در صورتی که فرانسه میزبانی این ساختار را به عهده بگیرد، یک مقام آلمانی ریاست آن را به عهده خواهد گرفت و اگر آلمان میزبان این سازوکار شود، یک مقام فرانسوی رئیس آن خواهد بود. مقام‌های انگلیسی هم در حال ارزیابی برای تصمیم‌گیری درباره همراه شدن با فرانسه و آلمان هستند. هدفش هم این است که دولت آمریکا نتواند این سازوکار را به طور مستقیم تحریم کند.»
این کانال ویژه مالی یک نظام اعتباری برای مبادله کالا میان ایران و اروپاست به نحوی که نیازی به حضور بانک‌ها و پرداخت پول به ایران نباشد و حتی مقامات اروپایی اعلام کرده‌اند این سازوکار به نحوی طراحی شده که علاوه بر کشورها و شرکت‌های خصوصی و دولتی اروپایی، کشورهای ثالث غیراروپایی مانند چین و روسیه نیز بتوانند از طریق آن با ایران همکاری و روابط مالی داشته باشند.
وال‌استریت‌ژورنال در بخش دیگری از گزارش خود آورده بود که «ساختار پیشنهادی اروپا ظاهراً منابع چندانی در اختیار نخواهد داشت؛ حامیانش پذیرفته‌اند تأثیر اقتصادی آن هم محدود خواهد بود، با وجود این، واشنگتن خواستار جلوگیری از تشکیل آن شده است.» از طرفی هنوز هیچ چیز نهایی نشده و خود اروپایی‌ها نیز می‌گویند که در صورت پیشبرد این طرح، راه‌اندازی آن تا سال آینده میلادی طول خواهد کشید، در حالی که موگرینی، قبل‌تر وعده راه‌اندازی این سازوکار تا پیش از اجرای تحریم‌های 13 آبان را داده بود. در ایران هم همچنان بسیاری تاکید دارند که «تصور دستیابی به سازوکار مالی با اروپا، ساده‌انگاری است.»
اروپا را همان اندازه‌ای که هست، ببینیم
همزمان که این خبر منتشر شده و صالحی و عراقچی برای رسیدن نتیجه با اروپا در بروکسل هستند، حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه و سفیر اسبق ایران در فرانسه، به مهر گفته است: «اگر هم این سازوکار ویژه مالی تهیه شود تردیدی ندارم که اروپایی‌ها در اجرای آن با مشکل مواجه خواهند شد، یعنی آنها در این برنامه به یک فرمولی خواهند رسید که بتوانند همکاری‌های خود را با ایران ادامه دهند ولی به نظر آن فرمول هم نمی‌تواند ادامه‌دار باشد و اگر هم ادامه داشته باشد از حداقل ظرفیت برخوردار خواهد بود.»
او با اشاره به تلاش دستگاه دیپلماسی ایران برای رسیدن به یک نقطه مثبت با اروپا، تاکید کرده که چنین نقطه مثبتی وجود نخواهد داشت. استدلال او برای وجود نداشتن این نقطه مثبت محدودیت‌های اروپاست؛ چنانکه می‌گوید: «باید اروپا را به همان اندازه‌ای که هست ببینیم و نه بیشتر و از طرفی همچنان به رویه خود مبنی بر اتمام حجت با طرف اروپایی و اعمال فشار از طرق مختلف به آنها برای تسریع در انجام تعهدات خود ادامه دهیم.»
آنچه که او گفته همان است که قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت نیز چند روز پیش گفته است. وزیر بهداشت دولت روحانی چند روز پیش، ضمن انتقاد از اینکه دولت این روزها بچه زن بابا شده و همه پس گردنی‌ها را به دولت می‌زنند، گفته بود: «چه بخواهیم چه نخواهیم دنیا از آمریکا می‌ترسد و اروپا در برابر آمریکا عددی نیست.»
بنابراین پرواضح است که خود دولت نیز به ناتوانی‌ها و ضعف‌های اروپا کاملا آگاه است اما در عین حال مجبور است دست کم همین «عدد کوچک» را در مبادلات مالی و سیاسی و برجام نگه دارد حتی اگر امیدی باشد که کورسوست.
دیدگاه تان را بنویسید