آیدا فراهانی

دورهشتم مذاکرات احیای برجام امروز در وین از سر گرفته می شود، برخی از طرفین مذاکره این دور از مذاکرات را حساس و تعیین کننده توصیف کرده اند، اتحادیه اروپا نیز در بیانیه ای تاکید کرده است  ما به روحیه سازش نیاز داریم تا ما را به اجرای کامل (برجام) بازگرداند.  با توجه به روندهای نامطلوب مختلفی که برجام را تضعیف می کند، لازم است که این مذاکرات به سرعت به نتیجه برسد.به نظرمی رسد آنچه باعث این نگرانی شده سنگ اندازی کشورهای مختلف برای دیرتر به نتیجه رسیدن یا عدم نتیجه مذاکرات با توجه به منافع آنها است.اما این موضوع فقط مربوط به طرف های مذاکره و کشورهای درگیر پرونده هسته ای نیست در داخل کشور نیز جریانات سیاسی تندرو با نزدیک شدن به توافق مواضع ضد برجامی را بروز داده و سعی درجلوگیری از توافق  دارند.در همین رابطه در روزهای گذشته خبر نامه دویست صفحه ای سعید جلیلی به رهبری درخصوص انتقاد از توافق و مذاکره احتمالی با آمریکا مطرح شد.

دور جدید مذاکرات  با دستور کار مشخص

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران روز گذشته اعلام کرده که دستور کار مذاکره‌کنندگان ایرانی برای ادامه دور هشتم گفتگوها به دقت مشخص شده است.

او در حساب توییتر خودش نوشت توافقی که طی آن تحریم‌های شکل‌دهنده فشار حداکثری رفع نشود، موجب شرطی شدن اقتصاد کشور شده و نمی‌تواند مبنای توافق خوب باشد. خطیب زاده،سخنگوی وزارت خارجه نیز درباره دور جدید مذاکرات گفته است: انتظار ما این است که هیئت ها از جمله آمریکایی‌ها با دستورالعمل روشن برای عمل به تعهداتشان در راستای برجام و رفع تحریم‌ها به وین برگردند. موضوعات قابل توجهی در دستور کار است که جز با تصمیمات سیاسی واشنگتن احتمالا گشایشی در آن متصور نیست.

امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه اما در آخرین اظهاراتش درباره مذاکرات گفته است:  در مرور آخرین متون به دست آمده از مذاکرات وین هنوز در حوزه رفع تحریم ها بخش هایی از مطالباتمان مورد توجه قرار نگرفته است .با این حال میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین ضمن تأیید ازسرگیری ادامه دور هشتم مذاکرات وین از روز هشتم فوریه (19 بهمن ماه) در پایتخت اتریش گفت که مذاکرات ظاهراً در مرحله نهایی است.

صدراعظم آلمان: ما درخصوص مذاکرات برجام،  به ایران پیام روشنی دادیم مبنی بر اینکه اکنون زمان تصمیم‌گیری و پیشرفت و نه طولانی کردن این روند است

روز جمعه هشتم بهمن ماه، رسانه‌ها از وین گزارش کردند که بر اساس تفاهم صورت‌گرفته بین هیأت‌های مذاکره‌ کننده ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) و هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در وین، دور هشتم گفت‌وگوها به مدت حدود یک هفته تنفس خواهد داشت و هیأت‌های مذاکره‌کننده روز شنبه ۹ بهمن ماه برای رایزنی و مشورت، به پایتخت‌هایشان بازگشتند.انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر اعلام کرد، دور هشتم مذاکرات ایران و ١+٤ برای بازگشت آمریکا به برجام و رفع تحریم های ایران که باحضور غیرمستقیم مذاکره کنندگان آمریکایی در وین، پایتخت اتریش انجام می شود، روز سه شنبه هشتم فوریه (امروز) از سرگرفته خواهد شد.وی در ادامه نوشت: ما به روحیه سازش نیاز داریم تا ما را به اجرای کامل (برجام) بازگرداند. باتوجه به روندهای نامطلوب مختلفی که برجام را تضعیف می کند، لازم است که این مذاکرات به سرعت به نتیجه برسد.

در بیانیه اتحادیه اروپا تاکید شده است:  مشارکت‌کنندگان مذاکرات پس از مشورت با دولت‌هایشان در پایتخت‌ها به مذاکرات درباره چشم‌انداز بازگشت احتمالی آمریکا به برجام و چگونگی اطمینان یافتن از اجرایی شدن کامل و موثر توافق توسط تمامی طرفین، ادامه خواهند داد.

از سوی دیگر صدر اعظم آلمان همچون دیگر شرکای اروپایی و آمریکایی خود، توپ را در زمین ایران انداخت و گفت که رسیدن به توافق در مذاکرات برجامی وین به ایران بستگی دارد.اولاف شولتز صدراعظم آلمان در مصاحبه با روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست در پاسخ به سؤالی مبنی براینکه فاصله تا رسیدن به توافق در مذاکرات وین چه اندازه است، گفت:به ایران بستگی دارد. ما به آنها پیام روشنی دادیم مبنی بر اینکه اکنون زمان تصمیم‌گیری و پیشرفت و نه طولانی کردن این روند است. ما توانایی ایران را در داشتن بمبی که قابل استفاده باشد، نمی‌پذیریم. لحظه تعیین‌کننده‌ای است و امیدواریم که آن‌ها از این فرصت استفاده کنند. زمان زیادی برای ما باقی نمانده است. زیرا ما از پیشرفت برنامه هسته ای ایران اطلاع داریم

روندهای نامطلوبی برای تضعیف مذاکرات در جریان است و این نگرانی وجود دارد که با نزدیک شدن  به توافق این مخالفت‌ها   پر رنگ شود

خبرنگار روزنامه واشنگتن‌پست در سؤال دیگری از شولتز درباره راهبردی که در صورت شکست مذاکرات وین باید در قبال ایران به کار گرفته سؤال کرد که صدر اعظم آلمان گفت:هم‌اکنون در موقعیتی هستیم که منتظر پاسخ هستیم. بگذارید منتظر بمانیم.این مقام ارشد آلمان در پاسخ به سؤالی درباره لزوم تعمیم مذاکرات هسته‌ای وین به دیگر موضوعات از جمله مساله موشک‌های بالستیک ایران و مسائل منطقه‌ای گفت:فکرمی‌کنم که همه ما می‌دانیم وقتی به ایران نگاه می‌کنیم باید به مسائل زیادی بپردازیم. هم‌اکنون در حال گفت‌وگو در خصوص نحوه رویارویی با این توافق [هسته‌ای] وی اینکه آیا آینده‌ای وجود دارد که تأثیر خوبی بر صلح و اوضاع آن داشته باشد. بنابراین قطعاً بسیار مهم است که هم‌اکنون بشنویم که آیا ایران تمایل به حل این موضوع دارد.ما به ایران پیام روشنی دادیم که اکنون زمان تصمیم‌گیری است نه طولانی‌کردن این روند. امیدواریم از این فرصت استفاده کنند.

ادامه ‌ساز مخالف با برجام

از سوی دیگربنت، نخست وزیر اسراییل در جلسه‌ای با نمایندگان پارلمان گفته این کشور از طرف‌های مذاکره نیست و قطعا در مورد مذاکرات وین نگران است .نخست‌وزیر اسرائیل گفته کشورش به آنچه که در توافق احتمالی نوشته شود متعهد نخواهد بود و همچنان با حفظ آزادی کامل هر جا و هر زمان بدون هیچ قید‌وشرطی اقدام خواهد کرد.گرچه نقش اسراییل در برهم زدن مذاکرات کاملا مشخص است اما برخی تحلیلگران عرصه سیاست خارجی از فعالیت عربستان برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات و یا بازی چین و روسیه دربازی با کارت ایران در مقابل آمریکا سخن می گویند. در داخل نیز علی رغم همه مشکلات و فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم همچنان عده ای مخالف برجام و مذاکره هستند. در روزهای گذشته خبر ارسال نامه 200 صفحه ای از سعید جلیلی به رهبری در مخالفت با برجام منتشر شد. یک منبع آگاه در رابطه با برخی اخبار مبنی بر نامه 200 صفحه ای سعید جلیلی درباره برجام گفت که جلیلی پیش‌تر و قبل از ارسال این نامه، تماس‌های خود را با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه و علی باقری‌کنی، معاون سیاسی او و رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات احیای برجام در وین، داشته و در تلاش برای اقناع آنها ناکام مانده است. با این حال یکی از اعضای دفتر جلیلی ارسال این نامه را تکذیب کرد. تکذیبی که به نوعی عقب نشینی جلیلی و بی نتیجه ماندن تلاش او تعبیر شد.منصور حقیقت‌پور، فعال و تحلیلگر سیاسی، درباره این موضوع گفته است: آقای جلیلی باید این میزان ادراک را داشته باشد که مطالب خارج از اراده ملی را مطرح نکند. او نباید آهنگ جدایی از خواست جمعی مردم را کوک کند. من نمی‌دانم واقعا این نامه را آقای جلیلی نوشته یا نه اما به هر حال شخصا با افکار او به خوبی آشنا هستم و می‌دانم درباره برجام و موضوع هسته‌ای چه‌طور فکر می‌کند. کاملا به یاد دارم که در کمیسیون امنیت ملی مجلس و کمیسیون برجام چه صحبت‌هایی را مطرح می‌کرد و به هر حال زمانی هم مسئولیت تیم مذاکره‌کننده ایرانی را برعهده داشت که البته به هیچ‌نتیجه‌ای نرسید

به نظرمی رسد همانطور که در بیانیه اتحادیه اروپا آمده چه در داخل و چه در خارج از کشور روندهای نامطلوبی برای تضعیف مذاکرات جریان دارد و این نگرانی وجود دارد که با نزدیک شدن به توافق این مخالفت ها  پر رنگ شود.