طرفین، از روند مذاکرات برجام روایت‌هایی متفاوت داشتند
«منافع ملی»؛ سرگردان میان تناقض‌ها
نفیسه زارع‌کهن
حالا دیگر دور هفتم وین مذاکرات برای احیای برجام به پایان رسیده، مذاکره‌کنندگان به کشورهای خود بازگشته‌اند و چشم‌ها اکنون بیشتر منتظر آن هستند که ببینند از پایتخت کشورها چه صدایی به گوش خواهد رسید؛ هرچند که تا همین الآن هم آن‌قدر تناقض و تضاد در حرف‌ها و عمل‌های طرفین گفت‌وگو‌کننده وجود داشته است که نمی‌توان به راحتی درباره سرنوشت مذاکراتی که قرار است در اواسط هفته پیش رو از سر گرفته شود، اظهارنظر کرد و همین هم ماجرا را درهاله‌ای از ابهام فروبرده است.
این ابهام اما وقتی پررنگ‌تر شد که خبر رسید ایران دو سند به طرفین مذاکرات داده است و این متن بر اساس توافقات دوره قبل نیست.
روز جمعه انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی ادامه راه را دشوار و سخت و زمان را اندک خواند و این در حالی بود که علی باقری در نقطه مقابل این اظهارات، به خبرنگاران صداوسیما و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران گفت: «اینکه طرف‌های اروپایی خیلی در مورد برخی از پیشنهادهای ما رضایت نداشتند، درست است ولی هیچ‌کدام عنوان نکردند که پیشنهادهای ایران مبنای حقوقی و قانونی و موردقبول دو طرف را ندارد.»
و این تنها سخن علی باقری نبود که دیروز خبر رسید در گفت‌وگو با الجزیره گفته است که اصلاً طرف‌های غربی نمی‌توانند پیشنهاد ایران را قبول نکنند.
آن گونه که ایرنا روایت کرده است باقری کنی گفته که: پیشنهاد‌هایی که ایران به طرف‌های مقابل در مذاکرات ارائه داده، به‌گونه‌ای است که نمی‌توان رد کرد. این پیشنهاد‌ها بر اساس مفاد توافق سال ۲۰۱۵ است و همه تحریم‌های آمریکا در حوزه هسته‌ای باید فوراً لغو شوند.
مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در قسمت دیگر مصاحبه اختصاصی با شبکه الجزیره گفته ایران در صورت پذیرش دو پیشنهاد قبلی که روز قبل به طرف مذاکره‌کننده ارائه‌شده است، پیشنهاد سوم را نیز ارائه خواهد داد. به گفته او دو پیشنهاد ارائه‌شده ایران در مذاکرات وین، درباره «لغو تحریم‌ها» و «اقدامات هسته‌ای» ایران بوده که هر دو موضوعات اصلی در برجام هستند و آن طور که خبرنگار الجزیره گمانه‌زنی کرده پیشنهاد سوم عمدتاً درباره روند راستی‌آزمایی و ضمانت‌هایی خواهد بود که ایران به منظور احیای توافق هسته‌ای از قدرت‌های جهان مطالبه کرده است.
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران به الجزیره گفت که ادعا‌هایی مبنی بر آماده شدن ایران برای غنی‌سازی اورانیوم تا میزان ۹۰ درصد از سوی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رد شده و ایران از تعهدات خود در چارچوب آژانس خارج نخواهد شد.
باقری کنی گفت که برخی اخلالگران خارجی وجود دارند که خواهان ایجاد مانع بر سر راه مذاکرات هستند و تقلا می‌کنند تا مذاکرات را به شکست بکشانند.
تغییر و اصلاح اساسی در پیش‌نویس سند هسته‌ای
اما در مقابل سخنان باقری و درراستای سخنان مورا گفته‌های میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان ملل، بود که دیروز فاش کرد که ایران می‌خواهد پیش‌نویس مذاکرات جاری بر سر توافق هسته‌ای در وین به «طور اساسی» تغییر کند.
به گزارش اسپوتنیک او به خبرنگاران گفت که: «تا آنجا که من متوجه شدم، طرف ایرانی پیشنهاد یک تغییر و اصلاح اساسی در پیش‌نویس سند هسته‌ای (که در شش دور قبلی بر سر آن توافق شده بود) را داده است که به نظر شرکای غربی ما این پیشنهاد بسیار رادیکال بوده و به همین دلیل واکنش‌های تندی به همراه داشت.
به گفته اولیانوف «درخواست ایرانی‌ها برای تضمین، کاملاً روشن و موجه است و باید یقین داشت که «تجربه خبیث گذشته» در دوران ترامپ و سیاست فشار حداکثری و تحریم‌های بیشتر تکرار نخواهد شد. و این سخنان اولیانئف درست در مقابل سخنان مقامات ایران قرار داشت که می‌گویند توافقات گذشته در دل پیشنهادهای کنونی قرار دارد.
به این ترتیب در شرایطی که مذاکره‌کنندگان ایرانی راه را باز می‌دانند بخشی از غربی‌ها و دیپلمات‌های آنان ادامه مذاکرات به ویژه بر اساس متن پیشنهادی ایران را ناممکن دانسته و حتی از ادامه آن ناامیدند و این سویه دیگر تناقض این مذاکرات است.
در همین راستا هم بود لابد که امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه با بدبینی درباره مذاکرات وین با دولت جدید ایران اظهارنظر کرد و در شرایطی که در قالب یک سفر رسمی 2 روزه به 3 کشور امارات متحده عربی، قطر و عربستان سعودی به منطقه سفرکرده در اظهاراتی مدعی شد احیای برجام بدون مشارکت اسرائیل و کشورهای عربی کرانه خلیج‌فارس شانس موفقیت چندانی ندارد.
مذاکرات احیای برجام وارد روند پرتناقض و پرچالشی شده است. یک‌سوی ماجرا مسیر و روند آن را مثبت و غیرقابل‌بازگشت می‌خوان، اما می‌گوید اگر با ما موافقت نشود برنامه هسته‌ای را از سرخواهیم گرفت و جانب دیگر راه را دشوار و مشکل عنوان می‌کند هرچند که به نظر می‌رسد در باطن مشغول امتیازدهی است
به گزارش عصر ایران، سایت شبکه اسکای نیوز عربی هم نوشت: ماکرون گفته که به نظر می‌رسد این مرحله از مذاکرات با ایران در وین، موفقیت‌آمیز نبوده و احتمالاً این مرحله از مذاکرات به دلیل مواضع، موفقیت‌آمیز نخواهد بود و مذاکرات در آینده‌ای نزدیک، ادامه نخواهد یافت.
مخالفت در حرف و امتیازدهی در عمل؟
بعد دیگر تناقض در مذاکرات اما وقتی آشکار می‌شود که مواضع امریکا را بررسی کنیم و به سخنان روزهای گذشته مقامات آمریکایی مراجعه کنیم. دیروز وزیر امور خارجه امریکا غیرمستقیم به متن پیشنهادی ایران تاخت و گفت که ایران باید طی روزهای آینده تصمیمات مهمی بگیرد. آن‌ها نمی‌توانند از یک‌سو برنامه هسته‌ای خود را توسعه دهند و از سوی دیگر در مذاکرات تعلل کنند.
بلینکن مدعی شد «چیزی که طی روزهای اخیر شاهد آن بودیم این بود که ایران درباره آن چیزی که برای بازگشت به تعهدات ضروری است، جدی نبوده و همین موضوع دلیل آن بود که ما به این دور از گفت‌وگوها در وین پایان بخشیدیم»
وزیر امور خارجه آمریکا اما سپس اذعان کرد که خروج از برجام از یک‌سو موجب انزوای کشورش شده و از سوی دیگر توسعه برنامه هسته‌ای ایران را در پی داشته است. هرچند که به گزارش تسنیم، بلینکن سپس اذعان کرد که خروج کشورش از برجام در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ یک اشتباه بزرگ برده و موجب انزوای آمریکا شده است.
اما این ناامیدی از نتیجه‌بخشی مذاکرات در شرایطی است که همین بلینکن دیروز خبر داد که دولت واشنگتن بار دیگر معافیت عراق از تحریم‌های آمریکا برای واردات گاز و برق از ایران را تمدید کرده است.
و چنین بود که هم‌زمان شدن این تمدید معافیت با مذاکرات وین برای احیای برجام سبب شد تا برخی این‌طور ارزیابی کنند که واشنگتن در حال امتیازدهی به ایران برای نشان دادن حسن نیت خود به منظور بازگشت به این توافق است.
دولت بایدن دستور تمدید معافیت عراق را ١٩ نوامبر امضا کرده بود ، اما آن را تا ٢٩ نوامبر به کنگره ارائه نداد و این در حالی است که بر اساس این معافیت، عراق می‌تواند به مدت ١٢٠ روز دیگر به واردات برق و گاز از ایران ادامه دهد و مشمول تحریم‌های واشنگتن نخواهد شد آن هم در شرایطی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا مدت زمان دوره این معافیت را کوتاه‌تر کرده بود، اما اکنون بایدن آن را تا چهار ماه افزایش داده است.
چنین است که می‌توان گفت مذاکرات احیای برجام وارد روند پرتناقض و پر چالشی شده است؛ یک‌سوی ماجرا مسیر و روند آن را مثبت و غیرقابل‌بازگشت می‌خواند؛ اما می‌گوید اگر با ما موافقت نشود برنامه‌ای هسته‌ای را از سرخواهیم گرفت و ادامه خواهیم داد و جانب دیگر راه را دشوار و مشکل عنوان می‌کند هرچند که به نظر می‌رسد در باطن مشغول امتیازدهی است.
همین تناقض و تضاد از سوی طرفین مذاکره است که تحلیلگران را دچار ابهام کرده است، و کار چنان بالاگرفته که هنوز مشخص نیست آیا اواخر این هفته باز هم هتل کوبورگ میزبان دیپلمات‌های کشورهای تروئیکایی و ایران خواهد بود یا خیر؟ زمان به این تناقض‌ها و ابهامات پاسخ خواهد داد.
دیدگاه تان را بنویسید