طرح صیانت از فضای مجازی که طراحان و حامیان هدف از آن را قانونمند کردن فضا و حمایت از حقوق کاربران می‌دانند، به زودی به نتیجه نهایی خواهد رسید و کمیسیون مشترک مجلس در این خصوص بار دیگر تشکیل شده است.

ترکیب کمیسیون مشترک

با تصویب مجلس یازدهم بناست که طرح صیانت از فضای مجازی، ذیل اصل 85 قانون اساسی بررسی شود. این موضوع بدین معناست که رسیدگی و تصویب نهایی آن بر عهده صحن علنی مجلس یا تمامی نمایندگان نخواهد بود بلکه کمیسیونی از جانب نمایندگان مأموریت این کار را به عهده خواهد گرفت.  تکلیف کمیسیون در ماه‌های اخیر در هاله‌ای از ابهام بود؛ اما حالا ترکیب این کمیسیون که قرار بود متشکل از نمایندگان کمیسیون‌های مختلف باشد، روشن شد.

ترکیب این کمیسیون متشکل از 23 نماینده خواهد بود که شامل «احمدحسین فلاحی» و «مهرداد ویس‌کرمی» به عنوان دو نماینده کمیسیون آموزش و تحقیقات، «احمد امیرآبادی‌فراهانی» و «محمد باقری‌بناب» نمایندگان کمیسیون اقتصادی، «غلامرضا منتظری»، «بیژن نوباوه‌وطن»، «حسین میرزایی» و «علی یزدی‌خواه» نمایندگان کمیسیون فرهنگی، «رضا تقی‌پور»، «لطف‌الله سیاهکلی»، «علی جدی» و «مصطفی طاهری» نمایندگان کمیسیون صنایع و معادن، «علی‌اصغر عنابستانی» نماینده کمیسیون اجتماعی، «محسن زنگنه» و «غلامرضا نوری‌قزلجه» نمایندگان کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید و نظارت بر اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، «الیاس نادران» و «مهرداد گودرزوندچگینی» نمایندگان کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات، «نصرالله پژمانفر» نماینده کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی و «موسی غضنفرآبادی»، «حسن نوروزی» و «محمدتقی نقدعلی» نمایندگان کمیسیون قضایی و حقوقی. البته هنوز دو نماینده دیگر که باید از سوی کمیسیون امنیت ملی انتخاب شوند و این جمع 21 نفره را تکمیل کنند، انتخاب نشده‌اند. با این حال، اولین جلسه رسمی این کمیسیون مشترک برگزار شده است و در آن جلسه اعضای هیأت رئیسه این کمیسیون انتخاب شده‌اند.

رضا تقی‌پور انوری به عنوان رئیس این کمیسیون انتخاب شده است. تقی‌پور که نماینده اصولگرای تهران است، سابقه تصدی مسئولیت وزارت ارتباطات در دولت محمود احمدی‌نژاد را هم دارد.

علی یزدی‌خواه دیگر نماینده تهران نایب رئیس اول و حسن نوروزی نماینده اصولگرای رباط کریم نایب رئیس دوم شده‌اند. همچنین، لطف‌الله سیاهکلی نماینده قزوین به عنوان سخنگو، بیژن نوباوه‌وطن نماینده تهران و مهرداد ویس‌کرمی نماینده خرم‌آباد به ترتیب به عنوان دبیران اول و دوم این کمیسیون انتخاب شده‌اند.

لاپوشانی حامیان طرح؟!

بدین ترتیب، حالا می‌توان گفت که یکی از اصلی‌ترین ابهام‌ها درباره روند تصمیم‌گیری درباره این طرح مهم رفع شده و جامعه حداقل می‌داند که چه کسانی و به مدیریت چه گروهی رسیدگی و رأی‌گیری در این خصوص را برعهده دارند. اما همچنان مشخص نیست که رسیدگی به این طرح به صورت علنی برگزار خواهد شد یا نه.

می‌توان با در نظر گرفتن سابقه آرایی که طرح صیانت توانسته به دست آورد، ترکیبی که کمیسیون مشترک دارد و اظهارات تند طراحان و موافقان؛‌ پیش‌بینی کرد که طرح عاقبتی را که حامیانش می‌خواهند به دست خواهد آورد و تأثیر آن را بر دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی خواهیم دید

زمانی که بحث مطرح بود که طرح صیانت از فضای مجازی در ذیل اصل 85 قانون اساسی بررسی شود، یکی از اعتراض‌هایی در این مورد وجود داشت این بود که این امر باعث می‌شود که مذاکرات درباره این طرح علنی نشود.

این اعتراض آن‌قدر جدی بود که بر روی موافقان طرح نیز اثر گذاشت و آنها را بر آن داشت که تأکید کنند که رسیدگی به صورت علنی خواهد بود و جلسات کمیسیون مشترک پخش خواهد شد. اما علی‌رغم این ادعا همچنان به صورت دقیق مشخص نیست که این روند چگونه خواهد بود.

اساساً برخی از منتقدان این طرح و نیز شیوه رسیدگی به آن معتقدند که علت اصرار طراحان این طرح بر رسیدگی به آن ذیل اصل 85 به این دلیل بوده که آنها می‌خواهند رسیدگی علنی نباشد و آنها بتوانند فارغ از نگاه افکار عمومی ایده خود مبنی بر کنترل فضای مجازی را پیش ببرند.  به عبارت دیگر، از نگاه منتقدان چون طراحان طرح می‌خواهند بدون در نظر گرفتن ملاحظات افکار عمومی کار خود را پیش ببرند. چون از برآیند کلی جامعه می‌توان چنین استنباط کرد که مخالفت جدی‌ای با طرح وجود دارد.

از سوی دیگر، حتی تلاش گروهی از نمایندگان برای خروج طرح از ذیل اصل 85 هم یک مرتبه شکست خورد. چندی پیش تعدادی از نمایندگان درخواست رسیدگی به طرح مذکور در صحن علنی را مطرح کردند اما با اختلاف کم رأی نیاورد. منتقدان تأکید دارند که این شکست نشان می‌دهد که عزم حامیان طرح برای لاپوشانی جدی است.

نوباوه: «کسانی که نسبت به طرح صیانت هجمه‌هایی را وارد می‌کنند به ضرس قاطع یا اصلاً طرح را نخوانده‌اند و اطلاعی از آن ندارند و یا در پازل دشمن بازی می‌کنند و افراد آزادی هستند که فساد و فحشا ایجاد می‌کنند به همین دلیل، با این طرح مخالفت می‌کنند.»

اما مسئله مهمتر این است که موفقیت‌های یکی پس از دیگری طراحان این طرح برای پیشبرد برنامه‌شان حکایت از احتمال موفقیت نهایی و تصویب خود را دارد. تا جایی که حامیان آن از انگ زدن به منتقدان باکی ندارند. این موضوع را می‌توان در مصاحبه جنجال‌آفرین بیژن نوباوه که دبیر اول کمیسیون مشترک هم شده است، فهمید.

اظهارات تند نوباوه علیه منتقدان طرح

نوباوه چند روز پیش، و بعد از جلسه کمیسیون مشترک، ضمن بیان این‌که «پس از آن که در روز گذشته، هیأت رئیسه کمیسیون حمایت از کاربران فضای مجازی مشخص شد، کار عملیاتی کمیسیون در هفته جاری کلید می‌خورد و جلسات آن آغاز خواهد شد»، گفت: «کسانی که نسبت به این طرح هجمه‌هایی را وارد می‌کنند به ضرس قاطع یا اصلاً طرح را نخوانده‌اند و اطلاعی از آن ندارند و یا کسانی هستند که در پازل دشمن بازی می‌کنند و به دنبال این نیستند که قانونی برای اینترنت شکل بگیرد زیرا می‌خواهند ضد قانون عمل کنند و افراد آزادی هستند که فساد و فحشا ایجاد می‌کنند به همین دلیل، با این طرح مخالفت می‌کنند.»

این جملات نه تنها وارد کردن تهمت به منتقدان است که زدن انگی است برای ساکت کردن آنها.

نوباوه همچنین، در ادامه تأکید کرد: «افراد نگران این طرح بدانند که اینترنت ربطی به این قانون ندارد. این حمایت از حقوق کاربران است اصلا بحث زیرساختی ندارد و در راستای این است که اگر اهانت و هتک حرمتی صورت گرفت و حیثیت کسی ریخته شد، حق کسی ضایع نشود درست است که پلیس فتا در این موارد پیگیری‌هایی را انجام می دهد اما در بسیاری مواقع هم به بی قانونی برمی‌خورد.»

نوباره به عنون نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی حمله به منتقدان را ادامه داد و گفت: «جوسازی‌های زیادی علیه این طرح انجام می‌شود. در جایگاه نماینده مردم به دنبال این هستیم که حقوق مردم پایمال نشود.»

این اظهارات نوباوه جنجال بسیار به پا کرد. او عملاً به منتقدان حمله تند کرده و به آنها انگ‌های متعددی زده است.

از این گذشته، این اظهارات را می‌توان نشانی از اعتماد به نفس حامیان طرح نسبت به موفقیتشان دانست. این خصلتی است که اصولگرایان بارها از خود نشان داده‌اند.  در هر حال، می‌توان با در نظر گرفتن سابقه آرایی که طرح توانسته به دست آورد، ترکیبی که کمیسیون مشترک دارد و این دست اظهارات پیش‌بینی کرد که طرح صیانت از فضای مجازی عاقبتی را که حامیانش می‌خواهند به دست خواهد آورد و تأثیر آن را بر دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی خواهیم دید.