دوگانه «مرگ بر طالبان»-«زنده‌باد امارت اسلامی» در ایران شدت گرفته است؛
شیرینی در مشهد، اشک در تهران
محبوبه ولی
مرتب از افغانستان و مشخصا کابل ویدئوهایی منتشر می‌شود که زنانی با چادر و روبنده در حال راهپیمایی برای حمایت از طالبان هستند و گروهی دیگر شعار «مرگ بر طالبان» سر می‌دهند. راهپیمایی دسته اول در امنیت و البته با میکروفن و دوربین گزارشگری است که حمایتگری آنها را ثبت می‌کند. در ویدئوهای مربوط به دسته دوم اما تصویر حمله و خشونت یک مرد طالب دیده می‌شود.
از آن جایی که ایران تعداد زیادی از مهاجران افغان را در خود جای داده، این دوگانگی در افغانستان، به ایران هم تسری یافته است. دیروز ویدئویی با عنوان «جشن پیروزی طالبان در مشهد» در فضای مجازی منتشر شد که عده‌ای را در حال پخش شیرینی، به اهتزار درآوردن پرچم طالبان، فریاد «الله اکبر»، «مرگ بر آمریکا» و «زنده باد امارت اسلامی» نشان می‌دهد.
ویدئوی مذکور منتسب به مشهد بود، اما در تهران تظاهرات دیگری جریان داشت. افغان‌ها روبروی سفارت پاکستان در تهران تجمع کرده و فریاد «مرگ بر پاکستان» و «مرگ بر طالبان» سر دادند.
پاکستان از دیرباز به عنوان حامی طالبان شناخته می‌شده است. سال‌ها پیش که طالبان قدرت را در افغانستان از دست داد، بسیاری از رهبران طالب خود را در پناه پاکستان قرار دادند و اکنون هم که دوباره به قدرت رسیده‌اند، دست حمایت پاکستان برای این بازگشت به قدرت کاملا مشهود است.
«مرگ بر پاکستان» روبروی سفارت پاکستان در تهران
در هفته جاری اما شائبه‌های کمک پاکستان به طالبان برای شکست احمد مسعود در پنجشیر؛ با بمباران پهپادی این ولایت از سوی اسلام‌آباد به یقین تبدیل شد و بر موج نفرت افغان‌ها از پاکستان افزود. در حالی که پنجشیر به تنهایی مقابل طالبان ایستاده و تنها امید مخالفان طالبان شده است، سه روز پیش خبر رسید که در پی این حملات پهپادی «فهیم دشتی»، از فرماندهان و سخنگوی جبهه پنجشیر و ژنرال ودود کشته شده‌اند. پس از آن خبر سقوط پنجشیر نیز منتشر شد. در پی آن هرچند که ارتش پاکستان این حملات را تکذیب کرد، اما افغانستانی‌های مخالف طالبان از آن بسیار خشمگین شده‌اند؛ از همین روست که تجمع دیروز افغان‌ها در تهران، در برابر سفارت پاکستان بود و علاوه بر «مرگ بر طالبان»، فریاد «مرگ بر پاکستان» نیز از آن بلند بود.
تجمع‌کنندگان تصاویر احمد مسعود در دست؛ حامل تراکت‌هایی با مضامین «پنجشیر امروز جبهه حق علیه باطل است» و «حمایت از طالبان، خیانت است، خیانت» بودند. در ویدئوهای منتشر شده دیده می‌شود که ماموران سفارت، سعی در پراکنده کردن تجمع دارند. شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان اخیرا گفته بود که «وقتی که زمانش فرا برسد در راستای اجماع بین‌المللی، واقعیت‌های میدان و منافع ملی پاکستان، دولت طالبان را به‌رسمیت خواهیم شناخت.»
او اخیرا سفر به چهار کشور همسایه افغانستان از جمله ایران را در دستور کار خود داشت تا در این سفرها مشخصا درباره وضعیت افغانستان با همسایگان صحبت کند.
خبرگزاری ایسنا ویدئویی از تجمع دیروز افغان‌ها در مقابل سفارت این کشور در تهران منتشر کرد؛ در آن صدای زنی افغان شنیده می‌شود که می‌گوید «آمده‌ایم از احمد مسعود، رهبرمان حمایت کنیم، آمده‌ایم علیه طالبان تظاهرات کنیم اما برادران ایرانی اجازه نمی‌دهند.» او در ادامه با فریاد می‌گوید: «ما طالبان نمی‌خواهیم. امارت اسلامی نمی‌خواهیم.»
دختر جوان دیگری در حال گریه پس از آنکه می‌گوید «ملت من، وطن من غریب افتاده و هیچ‌کس صداش را نمی‌شنود»؛ از ملت و دولت ایران می‌خواهد که از آنها حمایت کنند.
ویدئویی با عنوان «جشن پیروزی طالبان در مشهد» در فضای مجازی منتشر شده که عده‌ای را در حال پخش شیرینی و فریاد «زنده باد امارت اسلامی» نشان می‌دهد. همزمان گروهی دیگر از افغان‌ها در برابر سفارت پاکستان در تهران، فریاد «مرگ بر طالبان» سر دادند
او با بیان اینکه هموطنان من در پنجشیر محاصره‌اند و اگر گیر طالبان بیافتند، سلاخی می‌شوند، می‌افزاید: «ما جز ایران حامی‌ای نداریم، تمام جهان به ما پشت کرده است.»
ایران در دوراهی طالبان و احمدمسعود
درخواست حمایت از ایران اما در حالی است که به نظر می‌رسد مقامات در ایران نیز بر سر دوراهی احمد مسعود در پنجشیر و طالبان در کابل گیر کرده‌اند. در حالی که سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران در قبال طالبان، پذیرش و مداراست، حملات سه شب پیش طالبان به پنجشیر باعث شد که وزارت خارجه ایران، آن را به شدت محکوم کند.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی این وزارتخانه در نشست خبری خود با اعلام این موضع، تصریح کرد: «شهادت» رهبران افغانستانی مایه تاسف است.
این موضع‌گیری اما تا جایی پیش نخواهد رفت که به تقابل با طالبان بینجامد. احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز دیروز در گفت‌وگویی با مهر، جزئیات جلسه با سردار قاآنی، فرمانده سپاه قدس درباره تحولات افغانستان را تشریح کرد.
او گفت: «سردار قاآنی تأکید کرد آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود، نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند بنابراین جمهوری اسلامی باید به گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشده و آمریکا به اهداف خود دست نیابد.»
علیرضابیگی ادامه داد: «به گفته فرمانده سپاه قدس، شیعیان افغانستان برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارند و ایران تلاش دارد حل موضوع افغانستان از طریق جنگ نباشد و همه اقوام افغانستان در اداره کشور سهیم باشند.»
علیرضا سلیمی، نماینده دیگر مجلس و عضو هیأت رئیسه پارلمان هم درباره نشست با سردار قاآنی گفت: «در این نشست تاکید شد که سیاست جمهوری اسلامی در قبال افغانستان حمایت از تشکیل دولتی فراگیر با مشارکت تمام گروه‌های افغانستانی است.»
در حالی که سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران در قبال طالبان، پذیرش و مداراست، حملات سه شب پیش طالبان به پنجشیر باعث شد که وزارت خارجه ایران، آن را به شدت محکوم کند. این موضع‌گیری اما تا جایی پیش نخواهد رفت که به تقابل با طالبان بینجامد
از این اظهارات چنین برمی‌آید که مقامات ارشد ایران برای اتخاذ سیاست در قبال طالبان، تابع مصالحی هستند که درگیر نشدن با اهل سنت یکی از آنهاست؛ از این رو بر «مشارکت تمام گروه‌های افغانستانی» در دولت افغانستان که اتفاقا طالبان هم یکی از همین گروه‌ها هستند، تاکید می‌کنند؛ هرچند که افغان‌های مخالف طالبان معتقدند، طالبان جزوی از افغانستان نیستند و از خارج کشور هدایت و تجهیز می‌شوند.
اهل سنت ایران و قائله طالبان
درباره بحث «اهل سنت» اما مواضع مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان قابل توجه است. او از ابتدای تسلط طالبان بر افغانستان، از آنان حمایت کرد و دیروز نیز روزنامه شرق، گفت‌وگویی از وی منتشر کرد که درباره دلایل این حمایت توضیح داده است.
مولوی عبدالحمید در این گفت‌وگو تلویحا اشاره کرده از جزئیاتی اطلاع دارد که شاید دیگران مطلع نباشند. سپس تاکید کرده که طالبان امروزی با طالبان 20 سال پیش بسیار فرق کرده است. او توضیح داده: «قسمت شرقی زاهدان نزدیک مرز افغانستان و مرز پاکستان است و من چون خودم یک روحانی اهل سنت هستم، ملاها و روحانی‌های آنها را می‌شناسم و شما نمی‌شناسید. این علما، افراد معتدلی هستند و تندرو نیستند. به طور کلی در اینها تحولاتی صورت گرفته و نتیجه‌اش این است که در بدو امر عفو عمومی اعلام کردند و تمام کسانی که با اینها جنگیدند و شاید صدها نفر از طالبان را کشته‌اند، همان‌ها را هم آزاد کردند و کاری به آنها نداشتند. الان هم هیچ کسی را تعقیب نمی‌کنند.» او همچنین تصریح کرده که مطمئن است احمد مسعود نمی‌تواند مقاومت کند.
این اظهارات و دفاع یکی از برجسته‌ترین چهره‌های اهل سنت ایران از طالبان، نشانی دیگر از همان دوگانه «مرگ بر طالبان» و «زنده‌باد امارت اسلامی» در ایران است که نه تنها در میان افغان‌های مهاجر به ایران، بلکه در میان خود مردم ایران نیز جریان دارد.
سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی ایران در قبال طالبان نیز گرچه تا همین لحظه سیاست مدارا و مصلحت‌اندیشی بوده، در عین حال معلق و بلاتکلیف در برابر این دوگانگی‌هاست و به نظر می‌رسد ماجرای افغانستان هرچه پیش‌تر می‌رود، بر دامنه این شکاف و دوگانگی افزوده می‌شود و تداوم سیاست درست و منطقی نیز برای ایران سخت‌تر.
دیدگاه تان را بنویسید