رئیسی، برجام و یک خبر هولناک

محبوبه ولی

شش روز تعطیلی تهران با خبرهای هولناک از تورم افسارگسیخته در هفته‌های آتی گذشت. قدرت در ایران در حال انتقال از دولت اعتدالی ـ اصلاح‌طلبی حسن روحانی به دولت اصولگرای ابراهیم رئیسی است، اما با حال و هوای اضطراب و دلهره.

انتقال قدرت از یک دولت به دولت دیگر قاعدتا باید همراه با امیدهای تازه باشد. در اینجا اما در آستانه تشکیل دولت جدید، آنچه بیش از هر چیز در این روزها به چشم می‌آید هشدارها درباره یک تورم «بی‌سابقه» است. بر اساس تازه‌ترین اعلام بانک مرکزی میزان نقدینگی در خردادماه امسال از ۳۷۰۰ هزار میلیارد تومان عبور کرده و نسبت به دو سال پیش دو برابر شده است.

مسعود خوانساری، نایب رئیس اتاق ایران هفته گذشته با اشاره به این عدد در توئیتر نوشت: «منتظر تورمی باشید که تاکنون آن را تجربه نکرده‌اید.» پیرو همین هشدارها این سوال که آیا ایران در یک قدمی ونزوئلایی شدن است، طی روزهای جاری مردم و رسانه‌ها را به خود مشغول کرده است.

هشدارها در مورد قیمت گوشت نیز صدای این آلارم را بلندتر کرده است. بعد از سر بریدن گاوها و جاری کردن شیر گاوها روی زمین از سوی دامداران و فریاد و فغان آنها از نبود آب و غذای دام، در همین روزها که تهران در تعطیلی شش روزه به سر می‌بُرد، محمدرضا حسینا، عضو اتاق بازرگانی پیش‌بینی کرد که اگر این شرایط ادامه پیدا کند، مرغ دست کم به کیلویی ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان و گوشت قرمز هم به کیلویی ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان خواهد رسید.

کارشناسان تورم بی‌سابقه در دولت رئیسی را پیش‌بینی می‌کنند و رسانه‌های اصولگرا که حامی رئیسی هستند نیز با تیترهایی مانند اینکه «روحانی بالاترین نرخ تورم تاریخ را به دولت رئیسی تحویل می‌دهد»، بر بروز تورم افسارگسیخته و بی‌سابقه در دولت رئیسی مهر تایید می‌زنند.

جریان مسلط بر دولت آتی مدعی است که مذاکرات را به نحوی متفاوت از دولت روحانی پیش خواهد بود. تاکنون اما هیچ توضیح روشن و شفافی درباره این مدل تازه داده نشده و تمام بازارها در آستانه انتقال قدرت، فعل و انفعالات اقتصادی خود را متوقف کرده‌اند

یک بام و دو هوایی درباره مذاکره

با این تفاسیر انتقال قدرت از دولت روحانی به دولت رئیسی جزو آن دسته از انتقال قدرت‌هایی نیست که بوی بهبود به مشام برساند. در این میان همه امیدها به برجام و سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی گره خورده است.

ذبیح‌الله اعظمی ساردویی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دیروز در این خصوص به ایلنا گفته است: «اگر برجام امضا نشود، قیمت‌ها دیگر قابل کنترل نخواهد بود.» این خبر هولناکی است برای مردمی که کمرشان توانایی تحمل تورمی تازه را ندارد.

نگرانی از این خبر اما با نگاهی به بلاتکلیفی برجام تشدید هم می‌شود. نه تنها افکار عمومی و جامعه، بلکه صحنه سیاسی کشور نیز در قبال برجام و درخصوص سیاست خارجی که حاکمیت در دولت ابراهیم رئیسی در پیش خواهد گرفت، سردرگم و آشفته است.

از سویی اطرافیان ابراهیم رئیسی و جریان حامی او تاکید می‌کند که دولت او از برجام خارج نخواهد شد و مذاکرات را نیز متوقف نخواهد کرد. از سوی دیگر احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران که از منتسبین به همین جریان است، شامگاه شنبه در مراسمی می‌گوید که «مذاکرات یکی از عوامل گرانی‌های افسارگسیخته است!»

او در مراسم یادواره شهدای طلاب شهرستان ابهر گفته است: «مذاکره‌کنندگان از فرهنگ عاشورایی فاصله گرفتند و راهکار حل مشکلات را مذاکره با آمریکا می‌دانستند، ولی همگان دیدیم که ذلت‌پذیری آنان برای کشور جواب نداد.»

نظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس نیز پیش از او گفته بود: «بررسی‌های هیأت تطبیق نشان داد که مذاکرات وین قادر به لغو موثر تحریم‌ها نیست.»

همه امیدها به برجام و سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی گره خورده است. ذبیح‌الله اعظمی ساردویی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دیروز در این خصوص گفته است «اگر برجام امضا نشود، قیمت‌ها دیگر قابل کنترل نخواهد بود»

مدعی، اما بدون برنامه

تا اینجای کار صرفا دعوا میان دولت و مجلس است بر سر اینکه کدام یک مقصر تداوم تحریم‌ها هستند. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری دیروز گفته است که مصوبه مجلس دست دولت را برای توافق بست. در مقابل هم آقایون مجلسی مدعی هستند که مصوبه مجلس تنها برگ برنده برای استفاده در مذاکرات وین بود که دولت نتوانست از آن استفاده کند.

جریان مسلط بر دولت آتی مدعی است که مذاکرات را به نحوی متفاوت از دولت روحانی پیش خواهد بود؛ آنچنانکه مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هفته گذشته گفته بود که دولت رئیسی مذاکرات وین را با مدلی متفاوت از دولت روحانی پیش خواهد برد.

تاکنون اما هیچ توضیح روشن و شفافی درباره این مدل تازه داده نشده است و تمام بازارها در آستانه دولت سیزدهم فعل و انفعالات اقتصادی خود را با توجه به پیش‌بینی‌ها درباره تورم بی‌سابقه در هفته‌های پیش‌رو متوقف کرده‌اند.

همزمان با اینها در حالی که هیچ تصویری از مدل مدنظر دولت آتی برای احیای برجام وجود ندارد، اروپا و آمریکا بر فشارهای خود افزوده‌اند.

دومینیک راب، وزیر خارجه دولت انگلیس هفته گذشته تاکید کرد که «مذاکرات در وین نامحدود و ابدی نیست.»

تهدیدهای آمریکا

ابتدای ماه جاری نیز رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت که «واشنگتن با در نظر گرفتن احتمال عدم بازگشت ایران به مذاکرات هسته‌ای یا اتخاذ موضعی تندتر توسط جمهوری اسلامی می‌خواهد اعمال سختگیری علیه صادرات نفت ایران به چین را بررسی کند.»

این اظهارات تهدیدی برای ایران و دولت جدید آن است تا بداند چنانچه پس از انتقال قدرت، بخواهد سیاستی متفاوت را در پیش بگیرد با تحریم‌های بیشتری مواجه خواهد شد.

در عین حال این اظهارات نشانی از این است که آمریکایی‌ها نیز مانند مردم ایران نمی‌دانند که دولت جدید قرار است چه سیاستی را در قبال برجام اتخاذ کند و نهایتا سرنوشت برجام چه خواهد شد؛ به ویژه آنکه شواهد و قرائن حاکی از روند فرسایشی ادامه مذاکرات در وین است.