اظهارات مطهری در پلتفرم تازه فضای مجازی، واکنش‌های بسیاری را برانگیخت؛
انتحار در کلاب هاوس
محبوبه ولی
پلتفرم نوظهور دنیای مجازی ممکن است به بازی خطرناک «نهنگ آبی» روسی برای سیاسیون در آستانه انتخابات 1400 تبدیل شود؛ پلتفرمی که کاندیدا یا چهره سیاسی را به درون خود فرامی‌خواند و سپس او را به سویی سوق می‌دهد که دست به خودکشی یا خودزنی سیاسی و اجتماعی بزند، به ویژه اگر آن چهره سیاسی، سیاست‌ورز ماهری نباشد؛ مانند آنچه که دو شب پیش برای علی مطهری رخ داد.
کلاب هاوس، بدون متن، بدون عکس، بدون ویدئو و تنها با صوت قرار است محبوب دنیای مجازی شود. منحصرا با قابلیت اشتراک‌گذاری آنلاین صوت، چند هفته مانده به انتخابات به میان ایرانیان آمده است. فضایی است میزبان بحث‌های داغ در هر زمینه‌ای. هر گروهی در یک اتاق جمع می‌شوند و بحث خود را شکل می‌دهند. از آن جایی که هر روز به انتخابات ریاست جمهوری نزدیک‌تر می‌شویم، یکی از شلوغ‌ترین اتاق‌های این پلتفرم، اتاق بحث‌های انتخاباتی و سیاسی است.
هفته گذشته حضور ظریف در این فضا و بحث‌هایی که بر سر گاندو و قرارداد ایران و چین و برجام و مواردی از این دست، شکل گرفت، سر و صدای زیادی به پا کرد. سه‌شنبه‌شب نوبت به علی مطهری بود. جمع کثیری از افراد متفاوت که بخش قابل‌توجهی از آنها خبرنگاران و روزنامه‌نگاران بودند در اتاق مربوط به حضور علی مطهری آنلاین شده بودند تا او که کاندیداتوری خود برای انتخابات 1400 را اعلام کرده، وارد اتاق شود. کلاب هاوس اما نه یک رسانه رسمی است و نه مانند توئیتر یک شبکه اجتماعی نوشتاری با محدودیت 280 کاراکتری. کلاب هاوس جایی برای گفت‌وگوهای کمی بی‌پرده‌تر، صمیمی‌تر و نسبتا طولانی است که همین بی‌پردگی و طولانی بودن ممکن است کار دست کاربرانش دهد و آنها را در تله گفتن آنچه پیش از این نمی‌گفته‌اند بیندازد و بعد هم تبدیلشان کند به سیبل بی‌امان واکنش‌ها و انتقادات.
معتدل در سیاست، تندرو در اجتماع!
درباره مطهری اما باید گفت که او پیشتر هم حرف‌هایی از جنس حرف‌های دو شب پیشش زده بود اما نه با این صراحت. اشارات مستقیم او به آنچه درباره زنان، حجاب و چندهمسری در سرش می‌گذرد، خیلی‌ها را شوکه کرد تا جایی که ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر در صفحه اینستاگرام خود خطاب به مطهری نوشت: «شرم دارم تا آنچه با حضور در کلاب هاوس، از زبان شما شنیدم را بازنشر کنم.»
احمد زیدآبادی، به طعنه در صفحه توئیتری خود نوشت: «با تعریفی که علی مطهری از «انسان سالم به لحاظِ جنسی» در سخنان اخیر خود به دست داده است، قاعدتاً سالم‌ترین شخصیت‌های تاریخ ایران را باید شاه سلطان حسین صفوی و فتحعلی شاه قاجار دانست!
اظهارنظرهای مطهری درباره ضرورت ارتباط به تمام جهان ازجمله آمریکا، ضرورت تصویب FATF، الزام ترمیم و بهبود روابط با عربستان و به طور کلی جهان عرب، اصلاح رویه شورای نگهبان در تایید صلاحیت‌ها و موارد دیگری بیشتر در حیطه سیاست داخلی و خارجی هستند از او تصویر مردی را نشان می‌داد که دست کم در این حوزه‌ها سعی دارد خود را متعادل و معقول نشان دهد.
اظهارات او درباره بخشی از مسائل اجتماعی در کلاب هاوس اما به گونه دیگری بود. او در جمعی که بی‌شباهت به یک نشست خبری هم نبود، از کسانی که موافق اختیاری شدن حجاب بودند، انتقاد کرد و گفت: من حجاب را انتخاب نمی‌بینم و به آزادی آن اعتقاد ندارم و هنوز هم معتقدم اگر رفراندومی برگزار شود رأی اکثر مردم به حجاب اختیاری نخواهد بود.
تعدد زوجات بسیار حکیمانه است
او در بخش دیگری از اظهاراتش از تعدد زوجات حمایت کرده و آن را «بسیار حکیمانه» دانست. استدلالش هم این بود که «تعداد زنان آماده ازدواج از تعداد مردان بیشتر است و نباید حق ازدواج کردن را از زنان گرفت.»
مطهری که در حوزه اجتماعی عقاید سرسختی دارد، همچنین گفته است: «اگر کسی کنار دریا تحریک نمی‌شود بیمار است. خدا خواسته ما تحریک شویم، باید تحریک شویم. اینکه جوان ما با دیدن دست یک خانم تحریک می‌شود، خوب است. الان در اروپا مشکل دارند با این مسئله و تحریک نمی‌شوند. مردها تحریک نمی‌شوند و زن‌ها رو می‌آورند به مردهای آفریقایی!» او گرچه فیلتر تلگرام را ناموفق دانسته اما به طور کلی از فیلتر هم حمایت و اظهار کرده: «فیلترینگ باید بر اساس محتوا انجام شود و وقتی در پلتفرمی دیده می‌شود مسائل غیراخلاقی به اشتراک گذاشته می‌شود؛ فیلتر شدن لازم است اما تبادل آرا باید آزاد باشد.»
پیش‌غذایی برای غذای اصلی
اظهارنظر پاردوکسیکال و سردرگم مطهری درباره فیلتر قابل توجه است؛ از این رو که در همین کلاب هاوس، در کنار تمام مباحثی که در آن شکل می‌گیرد، اتاق‌های گفت‌وگوی بسیاری با موضوعات غیراخلاقی نیز وجود دارد که می‌تواند دستمایه فیلتر شود و با این استدلال، جریان تبادل آرا در آن هم فیلتر خواهد شد.
با این وجود آنچه حضور او در کلاب هاوس را ناموفق کرد، همان اظهاراتش درباره زنان و حجاب و چندهمسری بود.
احمد زیدآبادی، به طعنه درباره اظهارات مطهری، در صفحه توئیتری خود نوشت: «با تعریفی که علی مطهری از «انسان سالم به لحاظِ جنسی» در سخنان اخیر خود به دست داده است، قاعدتاً سالم‌ترین شخصیت‌های تاریخ ایران را باید شاه سلطان حسین صفوی و فتحعلی شاه قاجار و امثال آنان در اقشار و طبقات دیگر دانست!
کلاب هاوس جایی برای گفت‌وگوهای کمی بی‌پرده‌تر، صمیمی‌تر و نسبتا طولانی است که همین بی‌پردگی و طولانی بودن ممکن است کار دست کاربرانش دهد و آنها را در تله گفتن آنچه پیش از این نمی‌گفته‌اند بیندازد و بعد هم تبدیلشان کند به سیبل بی‌امان واکنش‌ها و انتقادات
آقای مطهری با این قبیل سخنان قصد جذب رأی کدام قشر اجتماعی را دارد؟ آنان که این قبیل حرف‌های او را می‌پسندند، مواضع سیاسی او را رد می‌کنند و کسانی هم که مواضع سیاسی او را تأیید می‌کنند این نوع سخنان را برنمی‌تابند!»
به نظر می‌رسد تصویر فعلی او، تصویر شتر گاو پلنگی است که در هیچ دسته‌بندی سیاسی - اعتقادی جای نمی‌گیرد. به طور کلی سخنان مطهری از زبان هر کاندیدای دیگری که گفته شود، می‌تواند پایگاه اجتماعی آن کاندیدا را تضعیف کند؛ هرچند که به نظر نمی‌رسد مطهری کاندیدایی جدی برای انتخابات ریاست جمهوری باشد.
کاندیداهای اصلی در رختکن مشغول گرم کردن خود و سنجش زمان مناسب برای اعلام کاندیداتوری و ورود به رینگ هستند. سایرین با چنین میزگردها و اظهاراتی صرفا نقش جمع کردن تماشاچی و گرم کردن تنور انتخابات را دارند یا همان نقش پیش‌غذا برای غذای اصلی.
«پدیده»ای که عصبانی می‌کند
بسیاری به این موضوع اشاره می‌کنند که اساسا کارکرد کلاب هاوس در این مقطع همین گرم کردن تنور انتخابات است. این دسته با توجه به همزمانی فعالیت کلاب‌هاوس در ایران و نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری، آن را «پدیده انتخابات 1400» معرفی و تاکید می‌کنند که در جریان انتخابات، جنجال‌های کلاب‌هاوسی بیشتری را شاهد خواهیم بود؛ هرچند که نباید برای آن وزنی غیرمعقول و بیش از حد واقع قائل شد.
در این میان برخی هم از آن عصبانی هستند؛ مانند کیهان که دیروز درباره آن نوشت: «گاه در بین برخی مسئولان کشورمان در حوزه مجازی یا حوزه‌های اجرایی دیگر به جای حمایت از شبکه‌های اجتماعی داخلی و فرهنگ‌سازی در استفاده از آنها، شاهد سبقت و اشتیاقی عجیب برای استفاده از پیامرسان‌های خارجی هستیم! مثلا یک برنامه صوت‌محور جدید آمریکایی که تازه در کشورمان در حال عرضه است این روزها محل حضور تعداد زیادی از وزرا و مسئولان دولتی شده است و چه بسا همین حضور و تبلیغ بیشتر به شناخته شدن این پیامرسان غیربومی کمک می‌کند!»
امیر خوراکیان، معاون حقوقی و امور مجلس مرکز ملی فضای مجازی هم دیروز با دعوت از بخش خصوصی برای ایجاد خدمتی مشابه کلاب هاوس در داخل کشور تاکید کرد که ایجاد سرویس و خدماتی مشابه کلاب هاوس در داخل کشور با توجه به زیرساخت‌های داخلی به راحتی مقدور است.
درخواست‌ها برای ساخت نمونه داخلی اما یادآور تجربه‌های مضحکی مانند «سروش» است. از سوی دیگر زمان اجابت این درخواست‌ها به این دو سه ماه آینده نخواهد رسید و کلاب هاوس همچنان محفل مباحث انتخاباتی‌ای است که در زمان کرونا امکان برگزاری حضوری آنها نیست.
دیدگاه تان را بنویسید