نگاهی به قدرت‌نمایی چندروزه آمریکا در خلیج فارس
جنگ در دوران ترامپ؛ سایه‌ای که مدام آمد و رفت
محبوبه ولی
تمام نگرانی این روزها از جنگ در خاورمیانه میان ایران و آمریکا، از 30 آذر و چند موشکی که آن روز به سفارت آمریکا در بغداد اصابت کرد، آغاز شده است. عراق آن را به یک «گروه غیرقانونی» منتسب کرد؛ اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا آن را به ایران نسبت داد.
او چند روز بعد ایران را تهدید کرد و در جلسه‌ای از گزینه‌های نظامی که می‌تواند علیه ایران استفاده شود گفت و در توئیتر هم نوشت: «سفارت ما در بغداد روز یکشنبه مورد اصابت چندین موشک قرار گرفت. حدس بزنید این موشک‌ها از کجا آمدند؛ ایران.»
واشنگتن حتی مدعی شد که موشک‌های اصابت شده، ساخت ایران هستند. از آن روز تحلیل‌ها و ارزیابی‌های بسیاری می‌شود مبنی بر اینکه عراق آبستن حوادث بسیاری است که بیش از خودش، روابط ایران و آمریکا را متاثر خواهد کرد و اساسا منشا اثر آن حوادث نیز این دو کشور هستند.
رفت و آمدها میان تهران و بغداد نیز موید صحت این نگرانی‌ها بود؛ به ویژه سفر فرستاده الکاظمی، نخست وزیر عراق به ایران. سخنگوی ارتش اسرائیل نیز هفته گذشته پس از انتشار خبر عبور یک زیردریایی اسرائیلی به مقصد خلیج فارس از کانال سوئز، طی اظهاراتی هشدارآمیز گفت که اسرائیل ارزیابی می‌کند که ایران اگر بخواهد انتقام بگیرد از یمن یا عراق اقدام خواهد کرد.
در واقع آنچه باعث شده تا نگرانی‌ها از بازگشت سایه جنگ، تشدید شود، مربوط به همین زیردریایی‌ها و تجهیزات نظامی از سوی آمریکا و اسرائیل به خلیج فارس است. پس از آن تهدیدات ترامپ که در پی حمله به سفارت آمریکا در عراق و اتهام‌زنی به ایران صورت گرفت، هفته گذشته ایالات متحده سه بمب‌افکن طراز بی-52 را به خلیج فارس فرستاد.
بسیاری این اقدامات را با هدف قدرت‌نمایی در برابر ایران و ممانعت از پاسخ آن به ترور محسن فخری‌زاده تعبیر می‌کردند. گزارش‌ها از پنتاگون نیز حاکی از همین امر و البته اختلاف‌نظر بر سر انتقام گرفتن یا نگرفتن ایران بود.
اقدام آمریکا صرفا آمادگی در آستانه یک ترور است
علی‌رغم این اختلاف‌نظرها، اکثر اعضای پنتاگون تاکید می‌کردند که رفتار نظامی آمریکا در خلیج فارس، به منظور بازدارنگی ایران و البته هشدار به آن صورت گرفته؛ نه برای ایجاد یک درگیری نظامی.
ژنرال فرانک مکنزی، فرمانده سنتکام اعلام کرد که آمریکا با این اقدام خواسته نشان دهد که «ما آماده و قادریم تا به هرگونه حمله علیه آمریکایی‌ها یا منافع ما پاسخ دهیم. ما دنبال درگیری نیستیم اما هیچ‌کس نباید توانایی و قابلیت ما در دفاع از نیروهای‌مان یا اقدام قاطع ما در پاسخ به هرگونه حمله را دست‌کم بگیرد.»آمریکایی‌ها اما همچنان بر احتمال اقدام ایران از «عراق» تاکید می‌کنند.
سه مقام وزارت دفاع آمریکا گفته‌اند که ایران سلاح‌های بیش‌تری به عراق منتقل کرده است، از جمله موشک‌های بالستیک با برد کوتاه، سلاحی که به اعتقاد مقام‌های آمریکایی می‌تواند برای حمله به اهداف آمریکا مورد استفاده قرار گیرد. یک مقام پنتاگون نیز اشاره کرده که «چندین نشانه نگران‌کننده از برنامه‌ریزی پیشرفته و آمادگی برای حملات در عراق وجود دارد که به نظر می‌رسد هدف منافع ارتش و آمریکا است.»
با این حال آنها اعلام می‌کنند که صرفا در آماده‌باش هستند و قصد آغاز برخوردی نظامی را ندارند. به گزارش ان‌بی‌سی نیوز، کریستوفر میلر، سرپرست وزارت دفاع آمریکا روز پنجشنبه با تاکید بر اینکه واشنگتن از نزدیک در حال رصد ایران است، ابراز امیدواری کرده که به صورت صلح‌آمیز و بدون هیچ‌گونه کشمکش وارد سال 2021 شویم. به باور بسیاری، این آمادگی ویژه در خلیج فارس، صرفا آمادگی برای انتقام احتمالی ایران در سالگرد ترور شهید قاسم سلیمانی است.
اطلاعاتی از عراق درباره «بهانه‌سازی برای جنگ»
در مواجهه با رفتارهای اخیر آمریکا در خلیج فارس، مقامات ایرانی نیز تاکید می‌کنند قصد ایجاد تنش و درگیری ندارد اما در عین حال از منافع خود دفاع خواهند کرد.
در پی این تحرکات و اظهارات، محمدجواد ظریف در پیامی توئیتری نوشت: «به جای مبارزه با کرونا در آمریکا، دونالد ترامپ و همراهانش میلیاردها دلار برای به پرواز درآوردن (بمب‌افکن‌های) بی۵۲ و اعزام ناوگان دریایی به منطقه ما هدر می‌دهد.»
روز گذشته در بحبوحه دلواپسی‌ها از جنگ، ناو هواپیمابر «یو اساس نیمیتز» از خاورمیانه خارج شد. یک منبع مسئول در پنتاگون گفت که خروج این ناو از منطقه در چارچوب رساندن این پیام اطمینان‌بخش است که «مسیر تنش با ایران به سمت تنش‌های بیشتر حرکت نمی‌کند»
وی همچنین تاکید کرد: «اطلاعات از عراق نشان‌دهنده نقشه بهانه‌سازی برای جنگ است. ایران به دنبال جنگ نیست اما آشکارا و بی‌درنگ از مردم، امنیت و منافع حیاتی خود دفاع خواهد کرد.» «بهانه‌سازی برای جنگ» کلیدواژه نگران‌کننده در توئیت ظریف بود. قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه بعد از توئیت ظریف در گفت‌وگو با «انتخاب» گفت که «باید نگران بود؛ ممکن است آمریکا دست به اقدامی علیه ایران بزند.»
او توضیح داده: «سوابق ترامپ نشان داده که شاید تا زمان انتقال کامل قدرت به دولت بایدن اتفاقاتی در راه باشد. به ویژه آنکه خاورمیانه آبستن حوادث و بحران‌ها بوده و امروز عراق به نوعی می‌تواند با توجه به شرایطی که دارد زمینه ایجاد بحران را فراهم کند. فراموش نکنیم که این روزها در آستانه سالگرد شهادت سردار سلیمانی هستیم و همین تقارن زمانی هم می‌تواند بی‌معنا نباشد.» این مقام سابق وزارت خارجه همچنین تاکید کرده: «ایران باید مراقب تحرک احتمالی برخی نیروهای داخلی و برخی نیروهای خارجی خود در منطقه باشد تا مبادا در زمین دشمن بازی کنند. همچنین باید از طریق دیپلماسی این اطمینان را به جامعه جهانی بدهد که هیچگاه دنبال جنگ‌افروزی نبوده است.» قطعا پیام توئیتری ظریف و تاکید او بر اینکه «ایران به دنبال جنگ نیست» در راستای همین سیاست است. در مقابل اما برخی دیگر توئیت ظریف را نسنجیده و بی‌مورد تلقی می‌کنند.
یک دیدگاه متفاوت
جلال میرزایی، نماینده مجلس دهم و تحلیلگر مسائل سیاسی و بین‌الملل همین نظر را دارد. او با اشاره به سالگرد شهادت سردار سلیمانی، به «دیپلماسی ایرانی» گفته است: «با توجه به جایگاه سردار سلیمانی، نیروهای آمریکایی به شدت نگران واکنش و پاسخ جمهوری اسلامی ایران و نیروهای همسو با آن در عراق هستند. پس قطعاً هرگونه تحرک و یا جابه‌جایی جنگ‌افزارها مانند پرواز بی - ۵۲ها در منطقه بیشتر برای ایجاد همان موازنه وحشت است. با این وصف من این مسئله را برنامه‌ریزی ایالات متحده برای جنگ با ایران، آن هم در روزهای پایانی حیات دولت دونالد ترامپ نمی‌دانم.»
او با انتقاد از توئیت محمدجواد ظریف نیز افزوده است: «اساساً آقای ظریف گویا فراموش کرده‌اند که حتی همین توئیت دیروز در خصوص ایجاد شائبه جنگ می‌تواند چه تبعات جدی برای اقتصاد و معیشت کشور داشته باشد. شما شنبه به بازار سکه، ارز، بورس و غیره نگاه کنید، خواهید دید همین موضع‌گیری توئیتری آقای ظریف در خصوص شائبه جنگ ایران و آمریکا در عراق می‌تواند چه آثار روانی مخربی به دنبال داشته باشد.»
در پی اعزام بمب‌افکن‌ها به خلیج فارس و برخی اظهارات آمریکایی‌ها، ظریف توئیت کرد: «اطلاعات از عراق نشان‌دهنده نقشه بهانه‌سازی برای جنگ است.» بسیاری اما بر این باورند که آمادگی ویژه آمریکا در خلیج فارس، صرفا یک بازدارندگی برای ایران در سالگرد ترور سردار سلیمانی است
در آمریکا بیل کریستوفل، از شخصیت‌های سیاسی افراطی جمهوری‌خواه، تقریبا همین نظر را دارد. او نیز معتقد است که آنچه وجود دارد یک نگرانی محدود است و دلیلی برای وحشت وجود ندارد.
نیمیتز با پیامی اطمینان‌بخش از خاورمیانه رفت
وانگهی دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ مملو از روزهایی بود که زمزمه جنگ برمی‌خاست و بعد فرومی‌نشست؛ چه زمانی که سفارت ایران در عراق به آتش کشیده شد و چه زمانی که ترامپ صراحتا اعلام کرد که به 52 نقطه در ایران حمله خواهد کرد. به ویژه آنکه اختلافات در دولت دونالد ترامپ بر سر درگیری نظامی با ایران نیز بسیار بالاست و چنین تصمیمی آنقدر موافق ندارد که به این سادگی‌ها به مرحله اجرا برسد.
روز گذشته نیز در بحبوحه این دلواپسی‌ها از جنگ، وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که ناو هواپیمابر «یو اساس نیمیتز» از خاورمیانه خارج شده و به سمت پایگاه دریایی «نورفولک» در ایالت ویرجینیا حرکت کرده است.
یک منبع مسئول در پنتاگون نیز در این خصوص به اسکای نیوز گفت که خروج ناو هواپیمابر نیمیتز از منطقه خاورمیانه در چارچوب رساندن این پیام اطمینان‌بخش است که «مسیر تنش با ایران به سمت تنش‌های بیشتر حرکت نمی‌کند.»
دیدگاه تان را بنویسید