مشاور رئیس دولت اصلاحات در سالگرد طرح ایده «گفت‌وگوی تمدن‌ها» گفت: این تئوری، تئوری‌ نبود که جنگ‌طلبان آن را بپذیرند و همه تلاش خود را چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی انجام دادند که این تئوری به اصطلاح پا نگیرد، در واقع این تئوری آن طور که باید و شاید، اصلا پا نگرفت که ما نتیجه‌ آن را ببینیم، خود این تئوری مورد استقبال داخلی قرار نگرفت.

سید محمدعلی ابطحی در گفت‌وگو با ایلنا با تشریح شکل‌گیری ایده «گفت‌وگوی تمدن‌ها» اظهار کرد: این ایده از دوران پیش از ریاست‌جمهوری در ذهن آقای خاتمی بود، حتی پیش از اینکه کاندیدا باشد و خود را مطرح کند. در واقع کلا مکتب او مکتب گفت‌وگو بود و در آن دوره که چنین مطلبی مطرح شد، این تئوری را می‌توانست جایگزین اوج‌گیری خشونت‌هایی که در همان سال‌ها در دنیای اسلام رواج پیدا کرده بود، کند. منظور از خشونت‌های آن دوران خشونت‌های طالبانی در وهله اول که در ادامه منجر شد به خشونت‌های القاعده‌ای و آغاز بدنام کردن جهان اسلام به وسیله این گروه‌های منحرف است که به تازگی دنیای اسلام در حال تجربه این اتفاقات بود.

وی ادامه داد: اگر از این ایده درون کشور استقبال می‌شد، افتخاری بود که به جمهوری اسلامی داده می‌شد که پرچمدار این جریان باشد و مسیر تعامل جهان اسلام با جهان به ویژه تحولات بعدی را تحت تاثیر خود قرار دهد و حتی شاید سرنوشت بشریت نیز به گونه‌ دیگری رقم می‌خورد، اما متاسفانه جنگ قدرت داخلی باعث شد که کمتر از همه جا این اتفاق در درون ایران دیده شود و بیشتر از همه جا در درون کشور با این ایده و این روند درگیر شوند.

ابطحی افزود: در نهایت هم بحث گفت‌وگوی تمدن‌ها که می‌توانست یک سرنوشت متفاوت و بزرگی را برای بشریت رقم بزند، به انزوا رفت و دنیا هم دید که ادبیات گفت‌وگو، ادبیات نمایندگی جهان اسلام نیست و در نتیجه خشونت، خشونت آفرید و وضعیتی را ایجاد کرد که امروز همه دنیا ناظر و شاهد آن هستند.

مشاور رئیس دولت اصلاحات بیان کرد: من همیشه معتقد بودم که جریان تندروی جهانی از جمله جریان تندروی آمریکایی که در میان جمهوری‌خواهان بیشتر جلوه می‌کند، در مجموع همیشه از اینکه بتوانند یک مسیر آرام را در کنار جهان اسلام داشته باشند، پرهیز می‌کنند و به عبارتی نان افراطی‌ها در خشونت و توسعه است.

وی افزود: یکی از اقدامات در این راستا به کار بردن عنوان «محور شرارت» توسط جرج بورش نسبت به ایران بود که همه دنیا از جمله اروپایی‌ها و حتی بخش‌های غیرجنگ‌طلب آمریکایی را مبهوت کرد.