آمریکا پرونده «نور» را به شورای امنیت می‌برد؛
پس‌لرزه‌های یک شوک بالستیک
محبوبه ولی
پس از شوک بالستیک سه روز پیش ایران، آمریکا اعلام کرده که پرونده پرتاب ماهواره نظامی سپاه موسوم به «نور» را به شورای امنیت سازمان ملل متحد خواهد برد.
سپاه پاسداران ایران چهارشنبه گذشته اولین ماهواره نظامی ایران با نام «نور» را توسط ماهواره‌بر «قاصد» به فضا پرتاب و در مدار 425 کیلومتری زمین قرار داد. بلافاصله فرمانده کل سپاه اعلام کرد که «فضایی شدیم؛ از این پس از آسمان به زمین نگاه خواهیم کرد.»
این خبر آن هم در بحبوحه کرونا، آنقدر غافلگیرکننده بود که رسانه‌ها و دیگر کشورها را در شوک فرو برد. روزنامه لبنانی «البناء» درباره آن نوشت: «عملیات قرار دادن ماهواره نور بر موشکی که آن را به فضا برد به شکل محرمانه، سریع و حداکثر در دو ساعت انجام شد به نحوی که دستگاه‌های رصد بین‌المللی و شرکت‌های ویژه این کار چیزی از علمیات پرتاب نفهمیدند جز پس از آنکه ماهواره نور در مدارش در دور زمین قرار گرفت.»
معمولا پیش از آنکه ایران عملیاتی از این دست داشته باشد، مقامات آمریکایی برای آنکه خود را مسلط بر امور ایران و آگاه از فعالیت‌های آن نشان دهند، تمام اطلاعاتی که از آن عملیات داشتند را رسانه‌ای می‌کردند اما این بار همانطور که «البناء» نوشته است، این پرتاب در شرایطی صورت گرفت که بر خلاف موارد مشابه قبلی، آمریکا هیچ خبری در این باره منتشر نکرده بود. این بی‌خبری بر میزان شوک‌آوری پرتاب «نور» افزود و البته منجر به واکنش‌های تندی در واشنگتن شد.
به اندازه کافی فشار اعمال نمی‌کنیم
آنطور که اعلام شده این ماهواره در طول روز سه بار دور کره زمین می‌چرخد و به عبارت دیگر سه بار از فراز آسمان آمریکا نیز می‌گذرد. آمریکا به این بهانه از برجام خارج شد که مدعی بود این توافق ناقص است و برنامه موشکی ایران را شامل نمی‌شود. دولت ترامپ طی سه سال گذشته نیز بارها تکرار کرده که ایران ذیل فعالیت‌های ماهواره‌ای در واقع در حال پیشبرد برنامه‌های موشکی خود است.
این همه تهدید و تحریم برای تسلیم ایران به مذاکره بر سر برنامه موشکی، اکنون به اینجا ختم شده که آمریکا روزی سه بار با چشمان یک ماهواره نظامی ایرانی رصد می‌شود. یک سخنگوی وزارت دفاع آمریکا در این باره به آسوشیتد پرس گفت: «اگرچه ایران در حال حاضر موشک‌های بالستیک قاره‌پیما در اختیار ندارد، اما تمایل آنها به مقابله نظامی راهبردی با ایالات متحده می‌تواند آنها را به سمت توسعه موشک‌های بالستیک قاره‌پیما سوق دهد.»
جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق کاخ سفید نیز در صفحه توئیتری خود نوشت: «اقدام ایران در پرتاب یک ماهواره نظامی تأییدی است بر اینکه ما هنوز به اندازه کافی فشار روی ایران اعمال نمی‌کنیم، بازدارندگی را برنگردانده‌ایم و کرونا ویروس باعث کوتاه آمدن آیت‌الله‌ها نشده است.» او در بخش دیگری از این توئیت مدعی شده که ایران به دنبال دستیابی به موشک‌های قاره‌پیمایی است که قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای هستند.
دو مقام ارشد وزارت دفاع آمریکا نیز دیروز اظهارات مشابهی داشتند. «جان هایتن»، معاون رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا با بیان اینکه ما هر راکت یا موشکی که از زمین پرتاب می‌شود را رصد می‌کنیم، درباره ماهواره نور گفت که «این ماهواره مسیر زیادی را پیموده که نشان می‌دهد ایران توانایی تهدید همسایه‌های خود و متحدان ما را دارد.»
یک واکنش عصبی
واکنش ترامپ اما از دید بسیاری واکنشی عصبی بود. او همزمان با پرتاب ماهواره نظامی ایران، در واکنش به رویارویی قایق‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با ناوهای آمریکایی، در توئیتی نوشت: «من به نیروی دریایی ایالات متحده دستور داده‌ام که اگر قایق‌های توپ‌دار ایرانی در دریا مزاحم کشتی‌های ما شدند، همه آنها را هدف قرار داده و منهدم کنند.» این توئیت ترامپ در فضای مجازی به عنوان عکس‌العمل خشمگینانه رئیس جمهور ایالات متحده به ارسال ماهواره از سوی ایران، خوانده شد.
ترامپ مشخصا درباره پرتاب نور هم گفت که «ما ایران را به دقت زیر نظر داریم و بیش از آن‌چه خود آنها بدانند، در موردشان می‌دانیم.»
تقلای حقوقی
واکنش دیگر آمریکا، تقلای حقوقی با توسل به قطعنامه 2231 شورای امنیت بود. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا پس از پرتاب ماهواره ایرانی، گفت: «آیا این پرتاب با قطعنامه 2231 شورای امنیت سازگار است یا نه؟ من فکر می‌کنم به هیچ وجه این طور نیست و ایران باید پاسخگوی اقداماتش باشد.»
مورگان اورتگاس: آمریکا پرونده پرتاب ماهواره سپاه ایران را به شورای امنیت سازمان ملل می‌برد و از این شورا خواهد خواست تا درباره این پرتاب تحقیق و اطمینان حاصل کند اقداماتی که کشورها در سرپیچی از قطعنامه‌های سازمان ملل انجام می‌دهند، برای آنها چه عواقبی دارد
مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز خبر داد «آمریکا پرونده پرتاب ماهواره نظامی سپاه پاسداران ایران را به شورای امنیت سازمان ملل می‌برد و از این شورا خواهد خواست تا درباره این پرتاب تحقیق و اطمینان حاصل کند اقداماتی که کشورها در سرپیچی از قطعنامه‌های سازمان ملل انجام می‌دهند، برای آنها چه عواقبی دارد.»
همنوایی تروئیکای اروپایی
بدین ترتیب به نظر می‌رسد، آمریکا قصد دارد این موضوع را نیز به اهرم فشار تازه‌ای برای ایران بدل کند و ظاهرا در این راه تنها نیست و دست کم تا اینجای کار، آلمان و فرانسه را نیز در کنار خود دارد.
وزارت خارجه فرانسه پنجشنبه شب طی بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما این [پرتاب ماهواره نظامی] را محکوم می‌کنیم. فناوری مورد استفاده برای پرتاب ماهواره به فضا بسیار شبیه فناوری مورد استفاده برای شلیک موشک‌های بالستیک بوده و برخلاف قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد است.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «فرانسه از ایران می‌خواهد که فوراً همه فعالیت‌های مرتبط با توسعه موشک‌های بالستیکی که دارای قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای هستند را متوقف کند.»
وزارت امور خارجه فرانسه در بخش دیگری از بیانیه خود مدعی شده است که برنامه‌های ایران برای توسعه موشک‌های بالستیک یک نگرانی جدی برای امنیت منطقه و جهان محسوب شده و منجر به بروز بی‌ثباتی و افزایش تنش‌ها در منطقه می‌شود.
وزارت امور خارجه آلمان نیز با انتشار بیانیه‌ای در صفحه توییترش به پرتاب ماهواره نور از سوی ایران واکنش نشان داده و با ابراز نگرانی از پرتاب موفقیت‌آمیز این ماهواره ادعا کرد: «موضع ما مشخص است؛ برنامه موشکی [ایران] تاثیر ثبات‌زدایی بر منطقه داشته و همچنین از نظر منافع امنیتی اروپایی ما غیرقابل قبول است.» وزارت خارجه انگلیس هم خود را به این جمع رساند و روز گذشته اعلام کرد: «گزارش‌ها مبنی بر ارسال ماهواره از سوی ایران که با استفاده از فناوری موشک‌های بالستیک صورت گرفته است، مایه نگرانی بسیار و در تضاد با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل قرار دارد.»
وزارت خارجه انگلیس همینطور ادامه داد: «ما همراه با شرکای بین‌المللی‌مان نگرانی‌های بسیاری در این زمینه داریم و برنامه موشک‌های بالستیک ایران امنیت منطقه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.»
ایران سلاح اتمی ندارد
اما قطعنامه 2231 سازمان ملل متحد که مخالفان پرتاب ماهواره ایران به آن اشاره می‌کنند، چیست؟ این قطعنامه مصوب شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال 2015، یعنی بعد از توافق هسته‌ای است که از جمهوری اسلامی «درخواست» می‌کند از هرگونه فعالیت مربوط به توسعه موشک‌های بالستیک قادر به حمل کلاهک اتمی خودداری کند و نکته اینجاست که طبق تعاریف نظامی، ماهواره‌برها از جمله ماهواره‌بر قاصد که ماهواره نور به وسیله آن پرتاب شده، یک «موشک بالستیک» قلمداد می‌شوند که در قطعنامه 2231 شورای امنیت ایران به خودداری از توسعه آنها توصیه شده است.
وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد: ما این [پرتاب ماهواره نظامی] را محکوم می‌کنیم. فناوری مورد استفاده برای پرتاب ماهواره به فضا بسیار شبیه فناوری مورد استفاده برای شلیک موشک‌های بالستیک بوده و برخلاف قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد است
دیپلمات‌ها اما در این باره می‌گویند که این قطعنامه یک توصیه و درخواست است، بنابراین نه الزام‌آور است و نه می‌تواند منجر به اقدامات تنبیهی شود.
بر همین اساس وزیر امور خارجه ایران دیروز به ادعای آمریکا و فرانسه در خصوص مغایرت پرتاب «نور» با قطعنامه 2231 پاسخ داد. محمدجواد ظریف در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «هیچ کدام از طرفین نمی‌توانند ایران را بر اساس تعبیر نادرست و بی‌اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نکوهش کنند. ایران نه سلاح اتمی دارد و نه موشکی که برای حمل چنین تسلیحات دهشتناکی طراحی شده باشد؛ اما حدس بزنید چه کسی این تسلیحات را دارد؟»
دیدگاه تان را بنویسید