ایران سه اروپا هیچ

محبوبه ولی

عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه که روز گذشته پس از مذاکرات در پاریس، در اسلوونی به سر می‌بُرد؛ توضیح داد: «به مکرون تاکید شده که یا اروپا می‌بایست از ایران نفت خریداری کند یا معادل فروش نفت را به صورت خط اعتباری که با درآمدهای نفتی ایران تضمین می‌شود و درحقیقت به نوعی به معنای پیش‌فروش نفت است، در اختیار ایران قرار دهد.»

آنچه عراقچی مطرح کرده، مبنی بر این است که به دنبال این مطالبه ایران، مقرر شده اروپا یک خط اعتباری حدود 15 میلیارد دلار برای مدت چهار ماه یعنی تا پایان سال میلادی برای این منظور در نظر بگیرد. 

در صورت حصول توافق ایران 100 درصد نفت خود را می‌فروشد

آنطور که عراقچی می‌گوید با این سازوکار در صورت حصول توافق، ایران در چهار ماه آینده معادل 100 درصد نفت خود را یا خواهد فروخت یا به صورت خط اعتباری دریافت و پیش‌فروش می‌کند.

علی ربیعی، سخنگوی دولت دیروز گفت که «دیدگاه‌های ایران و اروپا به هم نزدیک شده تا جایی که 19 مورد اختلاف به سه مورد رسیده‌ایم.» 

با این حال اما اجرای توافقات ایران و اروپا منوط به موافقت دولت دونالد ترامپ است. روز سه‌شنبه پس از پایان مذاکرات 10 ساعته هیأت ایرانی با فرانسوی‌ها، رویترز خبر داد که «برونو لومر»، وزیر دارایی فرانسه عازم واشنگتن شده تا در مورد سازوکار مالی توافق شده با ایران، با واشنگتن رایزنی و مذاکره کند. مقامات فرانسوی تاکید می‌کنند که بازگشایی این خط اعتباری و انجام توافقات صورت گرفته با ایران، نیاز به تایید ضمنی ایالات متحده دارد. 

بدین ترتیب اینکه ایران در موعد مقرری که پیشتر وعده داده بود، گام سوم خود برای کاهش تعهدات هسته‌ای را بردارد یا نه، در حال حاضر به مذاکرات فرانسه و آمریکا بستگی دارد که مقامات دولتی پیش‌بینی می‌کنند که اروپا و آمریکا تا پیش از موعد گام سوم ایران به توافق نخواهند رسید.

فرانسه هنوز نتوانسته ترامپ را قانع کند

علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز دیروز در حاشیه جلسه هیأت دولت در این باره گفت: فرانسه نمایندگی اروپا را به عهده گرفته و وزیر اقتصاد آنها هم به آمریکا رفته تا توافق را بگیرد اگر توافق شد و آنها اعلام کردند ما به توافق خود عمل می‌کنیم، اما چشم‌اندازی نداریم که تا روز جمعه اروپا توافق را بگیرد .

وی با بیان اینکه اگر اروپا توافق را نگیرد ما گام سوم را در روز مقرر اجرایی می‌کنیم، تاکید کرد: «به هر حال این سیاست اروپا است که می‌خواهد هماهنگی کند و ما دخالتی در آن نداریم. ما منتظر اروپا هستیم. البته وعده خرید نفت محقق شده است و اکنون رفته‌اند تا مجوزش را بگیرند.»

رئیس‌جمهور: بعید می‌دانم امروز و فردا با اروپا به نتیجه برسیم. گام سوم ایران را که باطن فوق‌العاده مهمی دارد و شتاب ویژه‌ای به فعالیت‌های سازمان انرژی اتمی خواهد داد، اعلام خواهیم کرد

اسپوتنیک نیز دیروز خبر داد که مقام‌های فرانسوی در مورد تلاش فرانسه برای اعطای خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری گفتند: «راضی کردن ترامپ کار سختی است و فرانسه تاکنون نتوانسته ترامپ و مقام‌های آمریکایی را راضی کند.»

همچنین یک مقام آمریکایی که نامش منتشر نشده در این زمینه گفت: «اجرای این طرح ممکن نیست؛ چراکه ترامپ گفته امتیازی به ایران در ازای بازگشت به برجام نخواهد داد.»

گزینه‌های ایران برای گام سوم

عراقچی، مسئول مذاکرات در فرانسه هم به همین موضوع اشاره و اظهار کرد: «بعید می‌دانم کشورهای اروپایی تا قبل از ۱۶ شهریور بتوانند گام موثری بردارند؛ بنابراین مرحله سوم کاهش تعهدات از سوی ایران در تاریخ مزبور آغاز می‌شود که شامل بخش مهمی از تعهدات ایران خواهد بود و در زمان خود اعلام خواهد شد.»

جزئیات گام سوم مطرح نشد، اما مقامات دولتی تاکید کردند که ظرف امروز و فردا این جزئیات را اعلام خواهند کرد. علاوه بر این همواره گفته شده که گام سوم ایران، گامی محکم و مبهوت‌کننده خواهد بود.  

چهره‌های مختلف تاکنون گزینه‌های متعددی را برای گام سوم پیشنهاد کرده‌اند. مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اخیرا بر افزایش سطح غنی‌سازی به 20 درصد، بازگرداندن رآکتور اراک به حالت قبلی و همچنین نصب سانتریفیوژهای  نسل 6 و 8 تاکید و تصریح کرد: «دولت باید به جای اینکه در هر گام دو ماه وقت از طرف مقابل بگیرد در یک گام بسیاری از اقدامات را انجام دهد.» ایران فعلا با سانتریفیوژ‌های IR-۱ غنی‌سازی می‌کند که غنی‌سازی هر کدام تقریبا در حد یک سو است. این در شرایطی است که ایران سانتریفیوژ‌هایی از نسل‌های دیگر دارد که با سو بالاتری غنی‌سازی می‌کنند. اگر بنا بر کاهش تعهدات هسته‌ای باشد، ایران می‌تواند استفاده از سانتریفیوژ‌های نسل متفاوتی برای غنی‌سازی استفاده کند؛ بنابراین تغییر یا افزودن نسل متفاوتی از سانتریفیوژ‌ها از مواردی است که می‌توان آن را در لیست احتمالی اقدامات ایران قرار داد.

از سرگیری غنی‌سازی در فردو نیز یکی دیگر از گزینه‌های محتمل در گام سوم ایران است.  بر اساس گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، میزان ذخایر اورانیوم ۲۳۵ غنی‌شده تا سطح ۳.۶۷ درصد، ۲۴۱.۶ کیلوگرم بوده است. بر اساس همین گزارش، میزان اورانیوم غنی شده تا ۴.۵ درصد از اورانیوم ۲۳۵ به بیش از ۲۵ کیلوگرم رسیده است. افزایش سرعت غنی‌سازی و افزایش مراکز غنی‌سازی می‌تواند ذخایر اورانیوم ایران در این سطح (تا ۴.۵ درصد) را با نسبت بیشتری افزایش دهد. بدین ترتیب افزایش چشمگیر میزان اورانیوم غنی شده در سطح موجود از دیگر گزینه‌های محتمل در کاهش تعهدات برجامی ایران است. 

یک فرصت دوماهه دیگر به اروپا

گزینه‌های فوق، همگی جزء مواردی است که می‌توانند جزئی از گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی باشند، اما آیا گام سوم به معنای مرگ برجام است؟ محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در مصاحبه خود با راشاتودی گفت که «برجام نمرده است و هنوز زود است درباره مرگ آن صحبت کنیم.»

اسپوتنیک خبر داد که مقام‌های فرانسوی در مورد تلاش فرانسه برای اعطای خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری گفتند: راضی کردن ترامپ کار سختی است و فرانسه تاکنون نتوانسته ترامپ و مقام‌های آمریکایی را راضی کند

حسن روحانی، رئیس جمهوری نیز تاکید کرد که در صورت برداشتن گام سوم، دیپلماسی و گفتگو نیز همچنان ادامه خواهد داشت. 

سید عباس عراقچی نیز دیروز در این باره گفت: بعد از دریافت ۱۵ میلیارد دلار، جمهوری اسلامی آمادگی گفت‌وگو با کشورهای ۱+۴ را دارد؛ اما واقعیت آن است که هنوز درخصوص دستور کار این گفت‌وگوها اختلاف‌نظرهای جدی بین طرفین وجود دارد.

بدین ترتیب به نظر می‌رسد اگر فرانسه و آمریکا حتی پس از برداشتن گام سوم ایران، بر سر سازوکار مالی با ایران به توافق برسند، ایران از گام سوم خود عقب خواهد نشست و در غیر این صورت آنطور که روحانی گفته ایران به اقدامات خود در گام سوم ادامه می‌دهد و همزمان فرصت دو ماهه دیگری به اروپا خواهد داد.