نشانه‌هایی مثبت از تغییر سیاست عربستان و متحدانش در قبال ایران؛
روی دیگر ریاض
محبوبه ولی
وقتی ترامپ از برجام خارج شد، دوستان عرب او در منطقه به پشتگرمی قدرت آمریکا تیزی شمشیرهای پنهان کرده زیر دشداشه‌هایشان را بیرون کشیدند و پیام دادند که در برابر ایران شمشیرها را از رو بسته‌اند. در کنارش تیغ زبانشان نیز به کار افتاد و در سخن‌پراکنی علیه ایران کم نگذاشتند.
ضاحی خلفان، معاون رئیس پلیس دبی توئیت کرد: «ترامپ در خصوص مسائل عرب مانند شیر است؛ اما در خصوص ایران همچون خرگوش می‌ماند.» آنها از این شیرِ خرگوش آنقدر ناامید شده‌اند که تصمیم گرفته‌اند، تیغ شمشیرشان را دوباره زیر دشداشه ببرند و حتی پیام صلح بفرستند
اما حالا به نظر می‌رسد ورق برگشته است. دیروز المیادین نوشت: «ایران با مهارتی تمام به سیاست بازی روی لبه پرتگاه روی آورده است؛ از این رو، می‌بینیم که به هر گونه تجاوزی به سرعت پاسخ می‌دهد؛ همانطور که در ماجرای نفتکش‌ها اتفاق افتاد.»
شیری که خرگوش بود
ظاهرا این سیاست ایران و البته دلسردی عرب‌های منطقه از ترامپ؛ سیاست سعودی و دوستانش در قبال ایران را نیز تغییر داده است. وقتی ایران پهپاد آمریکایی را روی آسمان زد و ترامپ مدعی شد که در جواب می‌خواسته به ایران حمله کند، اما منصرف شده، یک استاد دانشگاه اماراتی در توئیتی به زبان انگلیسی نوشت: «این غیرممکن است، گمان می‌کردیم که تو با اوباما متفاوت باشی.» عبدالخالق عبدالله در توئیت دیگری به زبان عربی هم نوشت: «آیا آمریکا قدرت و هیبت خود را در مقابل دشمنانش و اعتبارش را نزد دوستانش از دست داد؟ یا آنکه واشنگتن در اتخاذ تصمیمات خود سردرگم است؟»
بعد از او ضاحی خلفان، معاون رئیس پلیس دبی نیز توئیت کرد: «ترامپ در خصوص مسائل عرب مانند شیر است؛ اما در خصوص ایران همچون خرگوش می‌ماند.»
آغوش گشوده‌ای که زمانی بسته بود
اکنون آنها از این شیرِ خرگوش آنقدر ناامید شده‌اند که تصمیم گرفته‌اند، تیغ شمشیرشان را دوباره زیر دشداشه ببرند و حتی پیام صلح بفرستند. محمد بن سلمان که اردیبهشت 96 با شبکه الاخباریه عربستان مصاحبه کرده و گفته بود: «تلاش می‌کنیم نبرد در داخل ایران باشد نه عربستان»، اواخر خرداد مصاحبه‌ای با روزنامه الشرق‌الاوسط انجام داد و گفت که «دست پادشاهی سعودی همیشه برای صلح با ایران گشوده بوده است.»
بعد از آن عبدالله المعلمی، نماینده عربستان در سازمان ملل متحد طی هفته‌های اخیر چندین بار پیام‌های دیپلماتیک به ایران فرستاده است. او در سازمان ملل گفت که کشورش آماده روابط دیپلماتیک با ایران است.
او حتی درباره موضوع «یمن» که از اختلافات جدی ایران و عربستان است نیز نرمش نشان داد و گفت: «زمان آن فرا رسیده که جنگ یمن فروکش کند و به پایان برسد.» المعلمی حتی برای اینکه حسن نیت کشورش نسبت به یمن را نیز ثابت کند، اظهار کرد: «عربستان امسال ۴۰۰ میلیون دلار در زمینه کمک به یمن اعطا کرده که با این حساب، بزرگترین کشور کمک کننده به یمن محسوب می‌شود.»
اعلام آمادگی دو بانک اماراتی برای همکاری با ایران
اگر عربستان درباره یمن حرف زد، امارات درباره آن عمل کرد. امارات که در کنار عربستان از بزرگترین مشتریان تسلیحاتی آمریکاست و در مقابله با ایران نیز امید بسیار به آمریکا بسته بود، شروع به خروج نیروهای خود از یمن کرده است.
امیر عبدالهیان، دستیار ویژه علی لاریجانی در امور بین‌الملل در گفتگویی با ایسنا، از این تغییر سیاست امارات ابراز خوشحالی کرد و گفت که امیدواریم عربستان نیز به زودی در این مسیر قرار گیرد.
علاوه بر این نشانه‌های سیاسی، دیروز دبیرکل کانون صرافان ایران نیز خبر از اعلام آمادگی دو بانک اماراتی برای همکاری با ایران داد. شهاب قربانی با بیان اینکه امارات پل ارتباطی منطقه محسوب می‌شود، ادامه داد: «بسیاری از کارهای تجاری و حواله‌های ایران اعم از دولتی و بخش خصوصی با کشورهای دیگر از آمریکا شمالی گرفته تا شرق آسیا از این کشور صورت می‌گرفت، طبیعی است که اگر شرایط به سال‌های برجام بازگردد تجارت خارجی ما دچار تحول اساسی خواهد شد و بخش زیادی از منابع ارزی ما از این لاین جابجا خواهند شد.»
البته پس از برجام نیز دو بانک ملی و صادرات همچنان در امارات فعال ماندند و به گفته دبیرکل کانون صرافان ایران نقش مهمی در صدور حواله‌جات و جابه‌جایی پول داشته و همانند یک بانک خارجی عمل می‌کرده‌اند.
پالس مثبت در حج
خبرهایی از همین دست است که باعث شده تا تحلیلگران سیاسی و ناظران جهانی، بوی مذاکره و مصالحه از روابط ایران و عربستان و همراهان آن در منطقه به مشامشان برسد. روزنامه عربی رأی‌الیوم دیروز در همین باره نوشت: «اظهارات نرم متقابل بین ایران و عربستان سعودی، آن هم در زمانی که تنش‌ها در بحران خلیج فارس به اوج خود رسیده، شایسته تامل است.»
این روزنامه نرمش‌های اخیر عربستان را در طول سال‌های اخیر بی‌سابقه دانسته و با اشاره به استقبال گرم عربستان از حجاج ایرانی نوشته است که «خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) نیز تصاویر این استقبال را در سایت خود منتشر کرد که نشان می‌دادند حجاج در هنگام ورود به مزار رسول اکرم (ص) و بقیع، مورد استقبال گرم مسئولان حج در عربستان قرار می‌گیرند.»
رأی‌الیوم آزادی کشتی ایرانی توقیف شده در عربستان را نیز نشانه دیگری از این نرمش دانسته و درنهایت اضافه کرده: «امیدواریم عقل حکمفرما شده و حکمتی که دو طرف ایران و عربستان به آن آراسته هستند، برای گذشتن از این فتنه که اسرائیل و هم‌پیمانانش در ایالات متحده پشت آن ایستاده‌اند، به خدمت گرفته شود؛ چراکه این به نفع همه است.»
خردورزی در میان دیگر اعراب منطقه
نکته دیگری که می‌تواند به شکستن سد میان ایران و عربستان و امارات منجر شود، رویکرد خردورزانه و متعادل برخی دیگر از کشورهای عرب منطقه است که سعی می‌کنند با دوری از تنش، زمینه همگرایی و وفاق را در منطقه فراهم کنند.
روزنامه رای‌الیوم با اشاره به استقبال گرم عربستان از حجاج ایرانی نوشته است: خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز تصاویر این استقبال را در سایت خود منتشر کرد که نشان می‌دادند حجاج مورد استقبال گرم مسئولان حج در عربستان قرار می‌گیرند
در این میان برخی به تلاش‌های عراق برای میانجی‌گری میان ایران و عربستان اشاره می‌کنند و برخی دیگر به کشورهایی که پاسخ پیشنهاد ظریف درباره معاهده عدم تعرض را داده‌اند.
دیروز محمد ایرانی، سفیر ایران در کویت در گفتگویی با روزنامه الرای ضمن تاکید بر روابط مثبت ایران و کویت، گفت که تا این لحظه پاسخ‌های مثبتی از برخی کشورها به پیشنهاد ظریف دریافت کردیم و منتظر پاسخ دیگر کشورها هستیم.
اینکه نتیجه این وضعیت به کجا بینجامد و ایران چه پاسخی از کشورهای عرب منطقه بگیرد، بستگی به سیر تحولات و وقایع آینده دارد. هرچه موازنه قدرت میان ایران و آمریکا به سمت و سویی باشد که آمریکا را در نگاه اعراب به شکل خرگوش درآورد و قدرت ایران را به رخ بکشد، تمایل آنها به بازگشت به سوی ایران بیشتر خواهد شد؛ حتی اگر در خصومت با ایران به سرسختی عربستان باشند.
دیدگاه تان را بنویسید