تهدید به ‌قطع واردات از برزیل

محبوبه ولی

اکنون بیش از یک ماه است که این دو کشتی روی آب سرگردان هستند و کسی به آنها سوخت نمی‌‌دهد. برخی رسانه‌‌ها حتی اعلام کرده‌‌اند که تعداد این کشتی‌‌های ایرانی سرگردان افزایش نیز یافته است. رویترز اخیرا گزارش داده که علاوه بر کشتی‌‌های «باوند» و «ترمه»، سه کشتی «دریابار»، «دلربا» و «گنج» نیز در سواحل برزیل هستند که ممکن است بدون داشتن سوخت کافی سواحل این کشور را ترک کنند.  بعد از هفته‌‌ها که این کشتی‌‌ها خبرساز شده‌‌اند، درنهایت سفیر ایران در برزیل روز گذشته تهدید کرد که اگر برزیل اجازه ندهد این دو کشتی ایرانی در سواحل این کشور سوخت‌‌گیری کنند،  ایران واردات از این کشور را متوقف خواهد کرد. 

ایران یک سوم ذرت صادراتی برزیل را می‌‌خرد

هشدار او از این جهت قابل اعتناست که ایران یکی از بزرگترین مشتریان محصولات صادراتی برزیل است. ایران یک سوم ذرت صادراتی برزیل را می‌‌خرد و بخش اعظمی از ذرت مورد نیاز کشور را از برزیل تامین می‌‌کند. علاوه بر ذرت، گوشت و شکر نیز در سبد وارداتی ایران از برزیل سهم قابل‌توجهی دارند. برزیل به صورت سنتی تامین‌کننده بسیاری از اقلام کشاورزی مهم دنیاست و در بسیاری از تولیدات خود به لحاظ قیمت و کیفیت، مزیت مطلق را نسبت به دیگر فروشندگان دارد.

تا پیش از تحریم‌‌های آمریکا علیه ایران، میزان واردات ایران از برزیل 2/2 میلیارد دلار و صادرات ایران به این کشور  نیز 75 میلیون دلار بود که حدود 50 میلیون دلار آن به صادرات فرآورده‌‌های پتروشیمی مانند کود و حدود 20 میلیون دلار به آهن و استیل و البته اندکی کشمش مربوط می‌شد.

هرچند که بعد از تحریم‌های آمریکا علیه ایران این مبادله تجاری اندکی کاهش یافت، اما همچنان میزان واردات ایران از برزیل بیش از دو میلیارد دلار است؛ چنانکه از میان دو کشتی سرگردان در آب‌‌های سواحل برزیل، کشتی باوند 50 هزار تن ذرت بارگیری کرده و قرار بوده کشتی دیگر یعنی کشتی «ترمه» نیز 66 هزار تن ذرت بارگیری کند. 

آیا ایران می‌‌تواند با تهدیداتی مانند قطع واردات از برزیل یا دیپلماسی، سوخت مورد نیاز دو کشتی مذکور را تامین کند یا اینکه ناگزیر به ارسال سوخت از این سوی آب‌‌ها می‌‌شود و درنهایت روابط تجاری‌‌اش با برزیل تحت‌‌الشعاع این موضوع قرار خواهد گرفت؟

آخرین چاره ارسال سوخت از ایران است

اما حالا شرکت نفت ملی برزیل «پتروبراس» اعلام کرده این دو کشتی که متعلق به شرکت کشتیرانی دولتی سپید هستند، در فهرست تحریمی آمریکا قرار دارند و فروش سوخت به آنها، می‌‌تواند پیامدهایی برای این شرکت برزیلی داشته باشد. 

کار زمانی برای برزیل سخت‌‌تر شد که اعلام شد این دو کشتی محموله‌‌های کود شیمیایی اوره به برزیل منتقل کرده‌‌اند در حالی که آمریکا اخیرا محصولات شیمیایی ایران را تحریم کرده است. 

رویترز هفته گذشته از قول یک خریدار محصولات شیمیایی نوشته بود: «دو کشتی باری گیر افتاده‌اند. هیچکس هم قادر نیست از طریق واسطه سوخت مورد نیاز آنها را تامین کند.» این رسانه افزوده بود: «در صورتی که این دو کشتی باری قادر نباشند سوخت مورد نیاز خود را در برزیل و منطقه تامین کنند، آخرین چاره ارسال سوخت از ایران است.»

علی صادقیان، سفیر ایران در برزیل توضیح داده که به منظور حل این بن‌بست، ایران ارسال سوخت به کشتی‌ها را بررسی می‌کند، اما این گزینه زمان‌‌بر و پرهزینه است.

او دیروز در مصاحبه‌‌ای در سفارت ایران با بیان اینکه ایران می‌‌تواند به راحتی تامین‌کنندگان جدید ذرت، سویا و گوشت بیابد، گفت: «من به برزیلی‌ها گفتم که این موضوع را باید آنها حل کنند نه ایرانی‌ها؛ اگر حل نشود، ممکن است مقامات تهران بخواهند تصمیماتی بگیرند زیرا این یک بازار آزاد است و کشورهای دیگری در دسترس هستند.»

سفیر ایران در برزیل: من به برزیلی‌ها گفتم که این موضوع را باید آنها حل کنند نه ایرانی‌ها؛ اگر حل نشود، ممکن است مقامات تهران بخواهند تصمیماتی بگیرند زیرا این یک بازار آزاد است و کشورهای دیگری غیر از برزیل برای تامین گوشت و ذرت و شکر در دسترس هستند

بولسونارو، پشت سر ترامپ

حال باید دید که آیا ایران می‌‌تواند با تهدیداتی مانند قطع واردات از برزیل یا دیپلماسی، سوخت مورد نیاز دو کشتی مذکور را تامین کند یا اینکه ناگزیر به ارسال سوخت از این سوی آب‌‌ها می‌‌شود و درنهایت روابط تجاری‌‌اش با برزیل تحت‌‌الشعاع این موضوع قرار خواهد گرفت؟  اما واکنش برزیل چه بوده است؟ در برزیل رئیس‌جمهور ژائیر بولسونارو از حامیان سرسخت دونالد ترامپ است و واکنش وی به ماجرای دو کشتی ایرانی نیز موید همین موضوع و البته توجه او به منافع اقتصادی کشورش بود. 

او گفته است: «من به ویژه به ترامپ نزدیکم و دو بار به دیدن او رفته‌ام. آمریکا اقتصاد اول جهان و دومین بازار بزرگ محصولات ما است و برزیل نیز آغوش خود را برای همکاری‌ها و معاملات بیشتر با ایالات متحده گشوده است.»

رئیس‌جمهوری برزیل تاکید کرده: «مشکل اینجاست که آمریکا این تحریم‌ها را علیه ایران وضع کرده است و ما شرکت‌های برزیلی را در رابطه با این شرایط و مخاطرات آن توجیه کرده‌ایم.»

او در واقع اعلام کرده که به شرکت‌‌های برزیلی درباره پیامدهای احتمالی عدم تبعیت آنها از تحریم‌‌های آمریکا علیه ایران هشدار داده و در عین حال بر مناسبات نزدیک برزیل و آمریکا تاکید کرده است. 

البته بولسونارو این را هم اضافه کرده که «برزیل درگیر هیچ جنگ و مناقشه‌‌ای در جهان نیست، اما برخی از کشورها مشکلاتی دارند و ما در وهله اول باید از منافع خودمان مراقبت کنیم.»

بدین ترتیب رئیس‌جمهوری برزیل موضع و تصمیم خود در قبال ماجرای دو کشتی سرگردان و بدون سوخت ایران را اعلام کرده است. این اظهارات در حالی است که ایران و برزیل سابقه طولانی در روابط خوب تجاری دارند اما حال به نظر می‌‌رسد این رابطه بی‌‌حاشیه و بی‌دردسر، دستخوش تحریم‌های آمریکا شده و چشم‌‌انداز آینده روابط تجاری و سیاسی ایران و برزیل را مخدوش کرده است. اما نکته قابل‌تامل‌‌تر این است که چنین اتفاقاتی برای کشتی‌‌های ایرانی دیگر در سواحل کشورهای دیگر نیز رخ دهد و بدین گونه دایره کشورهایی که روابط آنها با ایران رو به تیرگی می‌‌رود، بیشتر شود.