بیم‌ها و امیدهای سند همکاری ایران و چین در بازار کار کشور
مراقب فرصت‌های شغلی کارگران ایرانی باشیم
سند برنامه همکاری جامع ایران و چین روز شنبه هفتم فروردین ماه به امضای «محمدجواد ظریف» و «وانگ ئی» وزیران خارجه دو کشور رسید؛ سندی که به منظور عملیاتی کردن بند ششم بیانیه مشترک روسای جمهوری دو کشور در سال ۱۳۹۴ با هدف ارتقای عملی روابط دو کشور در سطح مشارکت جامع راهبردی و فراهم کردن بستر توسعه همه‌جانبه همکاری‌های دو کشور تدوین شده است.
امنیت و اعتماد دو عامل موثر برای حضور سرمایه‌گذاران است و شرکت‌های چینی با حضور خود، امنیت و سودآوری و توسعه سرمایه‌گذاری را به همراه می‌آورند
مطابق سند منتشر شده، ایران و چین در بُعد اقتصادی به دنبال همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی هستند. در این سند همچنین بر مشارکت ایران در ابتکار کمربند راه چین و همکاری در توسعه مناطق ویژه و آزاد ازجمله در سواحل مکران تاکید شده است. دو کشور همچنین قصد دارند همکاری‌های مالی، بانکی، گمرکی و زیرساختی و ارتباطی را با تکیه بر توسعه سرمایه‌گذاری و تامین مالی پروژه‌ها گسترش دهند. همین موضوع و اظهارنظرهای متعاقب امضای این سند، موجب ایجاد بیم و امیدهایی در بین جامعه کارگری ایران شده به گونه‌ای که برخی از فعالان کارگری، این همکاری را موجب تقویت اقتصاد ایران و به‌تبع آن، تحرک در بازار کار می‌دانند و عده‌ای نیز بیم آن دارند که با حضور کارگران و متخصصان چینی در ایران، عرصه بر کارگران ایرانی تنگ‌تر شود.
رونق بازار کار با سرمایه‌گذاری چینی‌ها
در همین زمینه، یک فعال حوزه کار معتقد است سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران با توجه به جمعیت بالای ۸۰ میلیون نفری کشور جواب می‌دهد و وقتی شرکت‌های چینی در صنایع داخلی سرمایه‌گذاری کنند، کشورهای دیگر هم جرات سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند و از محل سرمایه‌گذاری‌ها، بازار کار و اشتغال و تولید داخلی به رونق می‌رسد.
علی اصلانی در گفت‌وگو با ایسنا در ارزیابی تاثیر سند همکاری ایران و چین بر بازار کار و اشتغال کشور اظهار کرد: اگر این توافق طبق آن چیزی که کارشناسان و تحلیلگران می‌گویند مثبت و به نفع کشور باشد، قطعا می‌تواند به تحرک بازار کار و رونق اشتغال منجر شود و بخش‌های مختلف اقتصاد را پویا و فعال‌تر کند.
وی ادامه داد: برخی از معادن کشور نیازمند ماشین‌آلات و دستگاه‌هایی برای بهره‌برداری هستند که به دلیل تحریم و گرانی امکان واردات آنها نیست در حالی‌که اگر این معادن راه بیفتد دست‌کم هزاران نیروی کار در آنجا مشغول کار می‌شوند و نرخ بیکاری شهرها پایین می‌آید و چرخ اقتصاد به گردش درمی‌آید.
چین در هر کشوری سرمایه‌گذاری اقتصادی کرده، نیروی انسانی خود را هم پابه‌پای سرمایه اقتصادی، سیال کرده و کارگران بسیاری به کشور مبدا وارد کرده است. این مساله موجب نگرانی است و باید به آن دقت شود
این فعال حوزه کار با بیان اینکه تحریم‌های خارجی مانع سرمایه‌گذاری در کشور شد، اظهار کرد: ایران کشوری است که سرمایه‌گذاری در آن جواب می‌دهد و جمعیت بالای ۸۰ میلیون نفر بازار بکری برای هر نوع سرمایه‌گذاری است. وقتی شرکت‌های چینی در صنایع ما سرمایه‌گذاری کنند کشورهای دیگری همچون آلمان و فرانسه هم جرات می‌کنند و پشت سر چینی‌ها وارد می‌شوند.
به گفته اصلانی، امنیت و اعتماد دو عامل موثر برای حضور سرمایه‌گذاران است و شرکت‌های چینی با حضور خود، امنیت و سودآوری و توسعه سرمایه‌گذاری را به همراه می‌آورند.
وی با بیان اینکه فشارهای خارجی و تحریم‌ها به صنعت و تولید داخلی ضربه زده، ابراز امیدواری کرد آن چیزی که در این توافق به عنوان استفاده از ظرفیت‌های مختلف بخش‌ها و صنایع کشور عنوان شده، به شکل شایسته و با حفظ منافع ملی و منافع کشور محقق شود.
این فعال حوزه کار در عین حال درباره چرایی واکنش‌ها نسبت به امضای این سند همکاری نیز گفت: اگر جنبه‌های مثبت توافق مدنظر قرار گیرد با توجه به آنکه چین یک کشور بزرگ اقتصادی است، می‌تواند به نفع تولید و بازار کار و جامعه کارگری باشد و سرمایه‌گذاری‌ها به بهبود وضعیت تولید و صنایع کشور منجر شود.
بازار اشتغال متحول می‌شود
یک کارشناس دیگر حوزه کار نیز امضای سند همکاری میان ایران و چین را در توسعه و تحول بازار اشتغال، روزآمد کردن بخش‌های فنی و رونق صنعت کشور موثر خواند و گفت: ایران کشوری مستعد، با منابع غنی و آینده‌دار است و ما برای توسعه‌یافتگی بیشتر به سرمایه‌گذاری چین و عقد چنین سند همکاری نیاز داشتیم.
حمید حاج‌اسماعیلی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: برخلاف انتقادها و واکنش‌هایی که نسبت به امضای این سند ایجاد شده، دیدگاه من نسبت به این سند همکاری مثبت است. وی ادامه داد: در شرایطی که دچار تحریم هستیم و ظالمانه‌ترین فشارها از بیرون به مردم و کشور وارد می‌شود و غربی‌ها و اروپایی‌ها حاضر به همکاری با کشورمان و مشارکت در زیرساخت‌های ایران نیستند، نیازمند تغییر راهبرد در سیاست خارجی هستیم و بر همین اساس نگاه به شرق و کشورهای دیگر در دستور کار مقامات و مسئولان کشور قرار گرفته است.
حاج‌اسماعیلی از چین به عنوان یکی از اقتصادهای برتر دنیا نام برد و ادامه داد: حجم تجارت و واردات و صادرات چین در سال گذشته ۵۰۰۰ میلیارد دلار بوده و طبعا کشوری با چنین اقتصاد بزرگی هر کشوری را برای همکاری وسوسه می‌کند. چینی‌ها طی دهه‌های گذشته جزو شرکای اول تجاری ما بوده‌اند و در بخش‌های مختلف ازجمله راه‌سازی و ساخت و ساز مشارکت داشته‌اند.
وی موضوع انتقال دانش و تکنولوژی در این سند را حائز اهمیت دانست و افزود: سرمایه‌گذاری چینی‌ها در بخش‌های مختلف می‌تواند امید بزرگی را در کشور ایجاد کند و لذا امیدواریم تحولات گسترده‌ای طی ۵ سال آینده در بخش‌های مختلف کشور به وجود آید و با ورود تکنولوژی به کشور، روزآمد کردن بخش‌های فنی و تخصصی و تحرک بازار اشتغال را شاهد باشیم.
این کارشناس حوزه کار تصریح کرد: البته مدیران کشور تلاش کنند اجرای این سند به شکل تخصصی صورت گیرد و اشتغال کشور آسیب نبیند و استفاده از همه ظرفیت‌های کشور در این سند مورد توجه قرار گیرد.
مراقب باشیم نیروهای متخصص چینی جای ایرانی‌ها را نگیرند
با این حال، «حسن صادقی»، رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری نگاه محتاطانهتری درباره این همکاری داشته و به به ایلنا می‌گوید: قرارداد ایران و چین، قراردادی الزام‌آور نیست و یک تفاهم‌نامه است اما به نظر می‌رسد این تفاهم‌نامه، هم جنبه‌های مثبت دارد و هم جنبه‌های منفی. چین قدرتی نوظهور در عرصه جهانی است و قطعاً به دنبال توسعه هژمونی خود نیز هست. بنابراین وقتی در مورد چین مطالعه می‌کنیم، درمی‌یابیم این کشور از یک قدرت درون‌گرا به یک قدرت برون‌گرا بدل شده؛ قدرتی که اقتصادی قدرتمند دارد و لاجرم به دنبال توسعه همه‌جانبه در عرصه بین‌الملل است اما نمی‌توانیم ادعا کنیم چین قدرتی است که صرفاً به دنبال منافع استعماری است بلکه قبل از هر چیز به دنبال توسعه متوازن قدرت نظامی و اقتصادی خود در شرق و غرب است.
وی اضافه می‌کند: ایران به دلیل ارتباط سردی که با غرب دارد، بهترین گزینه برای چین است و این کشور توانسته از خلا کشورهای غربی به خوبی استفاده کند و وارد مذاکره با ایران شود و قرارداد ببندد. باید توجه داشته باشیم که این قرارداد دوطرفه است. در برخی حوزه‌ها می‌تواند به سود ایران باشد اما در حوزه اشتغال می‌تواند به ضرر ایران تمام شود.
به اعتقاد صادقی، چین به دلیل منابع انسانی انبوه و فراوانی که دارد، تنها به دنبال سیالیت سرمایه نیست بلکه نیروی انسانی را هم به تاسی از سرمایه دنبال می‌کند و همین مساله نگران‌کننده است. این مساله به ما پیام می‌دهد که مواظب باشید که اگر سرمایه از چین آمد نیروی انسانی هم می‌آید. البته فعلا از جزئیات این تفاهم‌نامه اطلاع دقیقی وجود ندارد اما باید مراقب باشیم که اگر قرارداد سرمایه‌گذاری با چین منعقد می‌کنیم حواسمان به ورود نیروی انسانی چینی هم باشد و طوری نشود که نیروی انسانی متخصص ما فرصت‌های شغلی را از دست بدهد و جای این نیروها را چینی‌ها بگیرند.
وی می‌افزاید: قرارداد در حوزه اقتصادی می‌تواند موجب پیشرفت شود، سرمایه‌گذاری جدید تولید کند، تکنولوژی را وارد کشور کند و پروژه‌های نوینی کلید بخورد اما اگر این سرمایه‌گذاری‌ها توامان با ورود نیروی انسانی چینی باشد، برای ما خطرناک و زیان‌آور می‌شود. شیوه سرمایه‌گذاری اقتصادی در کشورهای مختلف این‌گونه است که در هر کشوری اینها سرمایه‌گذاری اقتصادی کرده‌اند، نیروی انسانی خود را هم پابه‌پای سرمایه اقتصادی، سیال کرده‌اند و کارگران بسیاری به آن کشور مبدا وارد کرده‌اند. این مساله موجب نگرانی است و باید به آن دقت شود.
رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری در ادامه می‌گوید: در هر حال ما در شرایط فعلی، نیازمند حمایت یک قدرت بزرگ بین‌المللی در عرصه‌های بین‌المللی هستیم تا بتواند از منافع ملی ما حمایت کند اما نمی‌دانیم در میان‌مدت و بلندمدت، چینی‌ها چطور عمل خواهند کرد. آیا مانند روسیه هستند که بیشتر بازیگری می‌کند و وقتی منافع ملی آنها اقتضا می‌کند، طرف معاهده را تنها می‌گذارند یا به شیوه دیگری عمل می‌کنند و به تعهدات خود پایبند هستند. اما آنچه مهم است این است که ما باید منافع ملی خود را در این قرارداد ببینیم و روی این منافع، پافشاری حداکثری کنیم وگرنه اگر قرارداد یک‌طرفه باشد و نتواند منافع ملی ما را تامین کند، حالت استعماری پیدا می‌کند و نبودن آن بهتر از بودن آن است؛ چنین قراردادی نه تنها اشتغال‌زا نخواهد بود بلکه اشتغال موجود را از بین خواهد برد.
صادقی با تاکید دوباره بر سیالیت عمومی نیروی کار چینی، می‌گوید: چینی‌ها هرجا رفته‌اند اصرار فراوان داشته‌اند درصد قابل ملاحظه‌ای از نیروی کار پروژه‌ها باید حتماً چینی باشند. مثلاً از 100درصد نیروی انسانی مورد نیاز، 40درصد را به شرکت چینی اختصاص می‌دهند و 60درصد را به کشور مبدا اختصاص می‌دهند. اینها مواردی هستند که باید خیلی مراقب باشیم. اگر سرمایه به کشور وارد می‌شود باید برای ایجاد اشتغال و کم کردن بیکاری باشد نه اینکه فرصت‌های شغلی موجود هم به مخاطره بیفتد! در هر نوع قراردادی با چین باید به این موارد و شاخص‌های اساسی، توجه ویژه شود تا خدای نکرده زیان و ضرر برای کارگران ایرانی پیشامد نکند.
صادقی در پایان می‌گوید: در آینده‌ای نه چندان دور، یک ابرقدرت نوظهور به نام چین خواهیم داشت که از آن اجتنابی نیست. هنوز به درستی نمی‌دانیم این ابرقدرت در عرصه‌های مختلف چگونه عمل می‌کند اما از همه چیز مهم‌تر برای ما، ایستادگی روی منافع ملی به خصوص منافع طبقات کم‌برخوردار و کارگران است که باید از فضاهای جدید به وجود آمده منتفع شوند نه اینکه خدای ناکرده متضرر شوند و فرصت‌های فعلی را نیز از دست بدهند.
دیدگاه تان را بنویسید