ترامپ از پیشنهادهای جنگ‌افروزانه دستیاران خود به تنگ آمده است
بالا گرفتن اختلاف‌نظر در کاخ‌سفید
سیدمحمد میرزامحمدزاده
تنش‌های لفظی آمریکا و ایران شاید در ظاهر رو به فزونی به نظر بیاید، اما اخباری که از کاخ سفید می‌رسد، بیانگر چیز دیگری است. اختلافات درون دولت ترامپ بیش از پیش عیان شده و حالا ترامپ با این واقعیت که باید جلو بولتون و پمپئو بایستد، روبرو شده است. با در نظر گرفتن این جوانب می‌توان پیش‌بینی کرد که در هفته آتی شاهد کاهش لفاظی‌های مقامات آمریکایی و مواضع آن‌ها در مورد ایران باشیم. سی‌ان‌ان در مقاله‌ای به تشریح تنش‌های بین مقامات کاخ سفید، به‌ویژه دونالد ترامپ و جان بولتون، مشاور امنیت ملی وی پرداخته است.
افراد آگاه به روابط در کاخ سفید عنوان می‌کنند که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، از تشدید گمانه‌زنی‌ها در مورد اینکه مشاوران امنیت ملی وی او را به سمت جنگ با ایران سوق می‌دهند و این خلاف مواضع انزواجویی ترامپ بوده، آزرده شده است.
بر همین اساس ترامپ در حال القای تمایل خود، مبنی بر آغاز مذاکره با ایرانیان همزمان با افزایش تنش‌ها در خلیج‌فارس است و گروه امنیت ملی وی گام‌هایی با امید به گشایش روابط دیپلماتیک جدید برداشته‌اند.
به گفته افراد آگاه از موضوع، اگرچه احتمال گشایش چنین دروازه‌ای به روی روابط دیپلماتیک بسیار ضعیف است؛ اما ترامپ نگران است که لفاظی‌های رو به فزونی، منجر به تقابل نظامی گسترده‌ای با ایران شود که می‌تواند برای جایگاه سیاسی وی مخرب باشد. رئیس‌جمهور به اعضای گروه خود گفته است که شروع یک تقابل جدید می‌تواند به شکست وعده‌های انتخاباتی وی مبنی بر کاهش گرفتاری‌های خارجی شود و بر همین اساس او از پیشنهادهای دستیاران خود که از سوی جان بولتون، مشاور امنیت ملی وی هدایت می‌شوند و به نوعی او را به سمت جنگ سوق می‌دهند، به تنگ آمده است.
به گفته مقامات آگاه، ترامپ هفته گذشته از مشاوران بیرونی خواسته که از بولتون انتقاد کنند. ترامپ از اینکه بولتون اجازه داده موضوع ایران به نقطه‌ای برسد که احتمال یک تقابل نظامی جان بگیرد، خشمگین است؛ اما خشم وی از مشاور امنیت ملی خود شاید کمی قبل‌تر، اوایل بهار، در مورد ونزوئلا بروز کرده بود؛ جایی که حرکات مشابه (بولتون و دیگر دستیاران آشکارا از گزینه نظامی سخن می‌گفتند) منجر به این شد که ترامپ به گروهش صریحا بگوید دست از لفاظی بردارند.
هفته گذشته همچنان که تنش‌ها با ایران بالا گرفته بود، مقامات شورای امنیت ملی نزدیک به بولتون در ابتدا به گزینه نیاز کاهش تنش‌ها با ایران پشت کردند و این کار را با جلسه هفته گذشته با مقامات دولت و پنتاگون (برای طرح حمله به ایران) آشکارا به نمایش گذاشتند؛ اما به گفته یک مقام دولتی، جلسه روز چهارشنبه (25 اردیبهشت ماه) با حضور همان اعضا، حاکی از ساز متفاوت اعضای شورای امنیت ملی بود. آن‌ها در جلسه دوم از پنتاگون گزینه‌های بازدارنده و کاهش‌دهنده تنش‌ها را برای ارائه به رئیس‌جمهور خواستار شدند.
شخص ترامپ نیز همان روز، هرگونه مشی جنگ‌طلبانه در خاورمیانه را رد و بر تمایل خود به منظور آغاز مذاکرات با ایران پافشاری کرد، آرزویی که در جلسات هفته گذشته چندین بار بر آن تأکید کرد.
او در توئیتر خود نوشت: گزینه‌های مختلفی بیان شده‌اند و من تصمیم قاطع و نهایی را اتخاذ می‌کنم؛ این فرآیند بسیار ساده است. همه زوایا، دیدگاه‌ها و سیاست‌ها مدنظر قرار می‌گیرند؛ مطمئنم که ایران به زودی خواهان مذاکره می‌شود.
ترامپ تصمیم‌گیرنده
نهایی است
سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، روز پنج‌شنبه هرگونه اختلاف درون دولت بر سر مسئله ایران را رد کرد، اما تصریح کرد که دیدگاه ترامپ، ختم کلام است.
سارا سندرز، به خبرنگاران گفت: رئیس‌جمهور تصمیم‌گیرنده نهایی است و او تمامی داده‌ها و اطلاعاتی که برایش ارائه می‌شود را بررسی و تصمیمی که فکر می‌کند درست است، اتخاذ می‌کند. تنها یک نفر انتخاب شده که چنین تصمیماتی را بگیرد و آن شخص رئیس‌جمهور است.
هرچند که ترامپ نشان می‌دهد به کاهش تنش با ایران تمایل دارد، اما تمایل او بود که از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود و تحریم‌ها علیه این کشور را خلاف‌نظر مشاوران امنیت ملی پیشین، تشدید کند و همین مسائل ترامپ را بر لبه پرتگاه جنگ با ایران آورد.
ترامپ در ماه‌های اخیر با این باور که می‌تواند رهبران ایران را برای مذاکره به منظور یک توافق هسته‌ای بهتر (به نفع خود) تحت فشار بگذارد، به دستیارانش دستور داد تا عرصه را بر اقتصاد ایران تنگ کنند؛ اما با اینکه استراتژی فشار خساراتی به اقتصاد ایران زد، موجب شد این کشور بیشتر در انزوا برود و به جای کشاندن ایران به پای میز مذاکره، بستر ایجاد شده را نیز تخریب کرد.
گام‌های فعالانه برای گشودن کانال‌های مذاکره
حالا اما ترامپ گام‌های فعالانه‌تری برای بازکردن کانال‌های مذاکره برمی‌دارد. به گفته فردی آگاه از مباحث درون کاخ سفید، روز پنج‌شنبه، ترامپ با رئیس‌جمهور دولت سوئیس برای ایجاد کانال مذاکره با مقامات ایران همزمان با افزایش تنش‌ها بین تهران و واشنگتن، دیدار کرد.
کاخ سفید در بیانیه‌ای گفته بود که ترامپ با اولی ماورر، رئیس دولت سوئیس در کاخ سفید دیدار خواهد داشت تا مسائلی از جمله روابط دولت‌ها و موضوعاتی همچون نقش سوئیس در تسهیل روابط دیپلماتیک و دیگر مسائل بین‌المللی را به بحث بگذارند.
ایالات‌متحده و ایران روابط دیپلماتیک رسمی ندارند، اما سوئیس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران عمل می‌کند؛ این بدان معنا است که سوئیس نماینده منافع آمریکا در ایران است و خدماتی را برای شهروندان آمریکایی در ایران از جمله مسائل مربوط به ویزا ارائه می‌کند. این کشور همچنین به عنوان کانالی برای دیپلماسی بین دو کشور اقدام می‌کند، اگرچه مکانیسم‌های دیگر برای ارتباط دو کشور وجود دارد.
هفته گذشته ترامپ به صورت عمومی اعلام کرد که می‌خواهد تهران با وجود تنش‌های روبه‌فزونی دو کشور، با وی تماس بگیرد؛ کاخ سفید با سوئیس تماس گرفت و شماره تلفنی را برای ارتباط با رئیس‌جمهور آمریکا در اختیار سفارت گذاشت.
به گفته منابع آگاه، سوئیس قصد ندارد این شماره را به ایرانیان بدهد مگر آنکه آن‌ها به‌طور خاص خواستار این اقدام باشند که احتمال چنین اتفاقی بعید به نظر می‌رسد. مقامات کاخ سفید عنوان کرده‌اند که تقاضای ترامپ صادقانه است.
ترامپ هفته گذشته از مشاوران خود در خارج از کاخ سفید خواست که از بولتون انتقاد کنند. او از اینکه بولتون اجازه داده موضوع ایران به نقطه‌ای برسد که احتمال یک تقابل نظامی جان بگیرد، خشمگین است
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، با وجود جنگ‌طلبیش علیه ایران، برای ایجاد کانال‌های دیپلماتیک با ایران فشار می‌آورد. ارشدترین مقام مذاکره‌کننده ترامپ اوایل سال جاری میلادی نامه‌ای به ایران فرستاد که در صورت آزادی باقر نمازی 82 ساله (شهروند آمریکایی محبوس به جرم جاسوسی)، با ایران برای تبادل زندانیان مذاکره می‌کند. ایران نیز با بیان اینکه با پیش‌شرط وارد مذاکره نمی‌شود، این تقاضا را رد کرد. از آن زمان رویکردهای جنگ‌طلبانه‌ای از سوی پمپئو اتخاذ شد. ایرانی‌ها نیز به‌صورت عمومی برای مذاکره با ترامپ تمایلی بروز نداده‌اند و آیت‌الله خامنه‌ای هفته گذشته عنوان کرد که مذاکره با آمریکایی‌ها سم است. با وجود افزایش لفاظی‌های گروه امنیت ملی ترامپ در مورد ایران و تکیه بر گزینه‌های نظامی، ترامپ همواره به‌شدت از نوعی از تماس دیپلماتیک پشت صحنه حمایت کرده است.
آخرین رویدادها
هفته گذشته پنتاگون گروه تهاجمی ناو هواپیمابر خود و بمب‌افکن‌های بی-52 را به منطقه فرستاد و کاخ سفید طرح‌های جنگی خود را به‌منظور ارسال بیش از 100 هزار سرباز به خاورمیانه -در صورت تهاجم ایران به نیروهای آمریکایی در منطقه یا تسریع توسعه تسلیحات هسته‌ای-، به‌روز‌رسانی کرد.
روز چهارشنبه (25 اردیبهشت ماه) ایالات‌متحده اعلام کرد که دستور تخلیه برخی نیروهای سفارت خود در بغداد و کنسولگری‌اش در اربیل عراق را به واسطه تهدیدات جدید در منطقه صادر کرده است.
ترامپ روز چهارشنبه، هرگونه مشی جنگ‌طلبانه در خاورمیانه را رد و بر تمایل خود به منظور آغاز مذاکرات با ایران پافشاری کرد؛ آرزویی که در جلسات هفته گذشته چندین بار بر آن تأکید شد
برخی متحدان آمریکا خواستار واکنش به اطلاعات جدید شده، اما هنوز فرمانی مشابه آمریکا برای خروج نیروهای دیپلماتیک خود صادر نکرده‌اند. حتی به گفته مقامات، درون دولت آمریکا نیز سطح نگرانی در ماه‌های اخیر در بین کارکنان حرفه‌ای از سو‌گیری سیاست دولت ترامپ در مقابل ایران افزایش یافته است.
یک مقام دولتی آمریکا آگاه به مباحث گفت: بولتون و دارو دسته جنگ‌طلبش در شورای امنیت ملی برای اقدام در مقابل اقدام فشار می‌آورند. نگرانی از این است که تمایل آن‌ها به فشار علیه ایران منجر به تنش‌هایی شود که مرز مشخصی نداشته باشد. بولتون پیش از پیوستن به دولت به عنوان مشاور امنیت ملی، به‌صراحت از تغییر رژیم در ایران حمایت کرده بود.
حالا نگرانی‌های جدی‌تری در مورد بولتون در دایره مشاوران بیرونی ترامپ وجود دارد، بولتونی که به‌راحتی به رئیس‌جمهور دسترسی دارد و هر روز ساعت‌های زیادی را با وی می‌گذراند.
یکی از مشاوران ترامپ در مورد مشاور امنیت ملی گفت: ما باید مراقب قضاوت‌های او باشیم. یکی دیگر از مشاوران گفت که ترامپ به‌هیچ‌وجه نفعی در مقابله نظامی با ایران ندارد.
برخی افراد آگاه عنوان می‌کنند که پمپئو و بولتون با وجود اتحاد گسترده در سیاست‌ها، روابطی پرتنش دارند. هردو جنگ‌طلب هستند، اما پمپئو باور دارد که در رویکردهایش ماهرتر و دیپلماتیک‌تر است
ترامپ در سال‌های 2015 و 2016 کارزار سنگین تبلیغاتی علیه مشارکت در جنگ‌های خارجی به‌راه انداخت و دولت جورج بوش را به دلیل تصمیم برای مداخله نظامی به عراق، که بعدها مشخص شد به دلیل اشتباه اطلاعاتی در مورد تسلیحات کشتار جمعی گرفته شده بود، به باد انتقاد گرفت. در آن زمان بولتون به‌عنوان معاون کنترل تسلیحات و امنیت بین‌المللی وزیر فعالیت می‌کرد.
به گفته منابع آگاه، تمایل شدید بولتون برای تشدید تنش‌ها بارها منجر به عصبانیت سایرین در دیگر بخش‌های دولت شده است. این کارشناس سابق شبکه خبری فاکس‌نیوز از سیاست ارتباط آزادانه با رئیس‌جمهور سوء‌استفاده می‌کند و بیشترین زمان را نسبت به سایر اعضای امنیت ملی با ترامپ می‌گذراند.
ترامپ در ابتدا از گذاشتن بولتون در قلمرو امنیت ملی خود تردید داشت؛ برهمین اساس آقای سیبیل خاص عمدتاً در حال عبور و مرور در سالن‌های کاخ سفید برای حضور در جلسات عادی با رئیس‌جمهور مشاهده می‌شد. زمانی که درنهایت ترامپ او را انتخاب کرد، به دستیاران خود دستور داد که به مردم بگویند بولتون به وی قول داده است که هیچ جنگ جدیدی را آغاز نکند. ترامپ همواره به شوخی به رهبران جهان و سفرا و مقامات نظامی می‌گوید که بولتون می‌خواهد به کشورها تجاوز کند و جنگ راه بیندازد.
این تمایلات جنگ‌طلبانه و دسترسی آزاد به ترامپ گاهی برخی از افراد دایره سیاست خارجه ترامپ را به تقلا می‌اندازد. سال گذشته بولتون خواستار گزینه نظامی علیه ایران شد که نگرانی برخی مقامات را در پنتاگون به همراه داشت؛ اما این تحرکات بولتون تا زمانی که برخی پست‌های دولت در دست افراد باثبات از جمله جیمز ماتیس، وزیر دفاع پیشین و رکس تیلرسون، وزیر خارجه پیشین بود راه به جایی نمی‌برد. اما به محض رفتن این افراد، بولتون دست بازتری دارد و برخی مقامات وزارت خارجه و پنتاگون نیز گام‌های محتاطانه‌تری در مقابله با بولتون بر می‌دارند.
برخی افراد آگاه عنوان می‌کنند که پمپئو و بولتون با وجود اتحاد گسترده در سیاست‌ها، روابطی پرتنش دارند. هر دو جنگ‌طلب هستند، اما پمپئو باور دارد که در رویکردهایش ماهرتر و دیپلماتیک‌تر است. هر زمان از وزیر امور خارجه در مورد بولتون سوال می‌شود، او چشمانش را می‌چرخاند.
ترامپ در همین حال همواره از اینکه گفته شود تصمیمات یا اقداماتش دستکاری و یا از سوی شخص دیگری اداره می‌شوند، تنفر دارد. زمانی که هفته گذشته در رابطه با نقش بولتون در آشفتگی‌های اخیر ونزوئلا، کره شمالی و ایران-که در هر سه مورد ایالات‌متحده رویکردهای سرسختانه و بدون پیشرفتی اتخاذ کرده است، از ترامپ سوال شد، وی گفت: مشاور امنیت ملی دیدگاه‌های سرسختانه‌ای دارد، اما من واقعا جان را دوست دارم.
دیدگاه تان را بنویسید