کابینه امنیتی اسرائیل طرح اشغال کامل غزه را تصویب کرد؛
فلسطینی‌ها؛ یک گام تا آوارگی کامل و اسکان اجباری در لیبی
رامین پرتو
آماده‌سازی نظامی اسرائیل برای اشغال غزه موضوعی است که از هفته‌های پیش در تلآویو مطرح بوده و حالا به نقطه آخر خود رسید؛ به گونه‌ای دیروز (چهارشنبه) در پی تصمیم اخیر کابینه امنیتی اسرائیل، یسرائیل کاتس وزیر جنگ ایال زامیر، رئیس ستاد ارتش طرح‌هایی را برای اشغال شهر غزه تصویب کردند. بر اساس اعلام رسانه‌های اسرائیل این تصمیم در جلسه‌ای در مقر وزارت جنگ در تلآویو با حضور مقامات ارشد فرماندهی جنوبی، ستاد کل ارتش، اداره اطلاعات نظامی، اداره عملیات و نمایندگان سرویس امنیتی شاباک اتخاذ شد. همچنین رسانه‌های عبری از آغاز ارسال «دستور ۸» برای فراخوان نیروهای ذخیره خبر دادند؛ اقدامی که نشان‌دهنده آمادگی عملیاتی برای اشغال شهر غزه است.
اگر طرح اسکان مجدد به زور به لیبی تحمیل شود، فلسطینی‌ها خود را در حال خروج از شرایط بحرانی و ورود به آتشی تازه خواهند یافت که با مخالفت شدید افکار عمومی عربی و اسلامی مواجه خواهد شد
بر اساس مستندات رسانه‌ای، ارتش اسرائیل تصمیم گرفته است فراخوان ۶۰ هزار سرباز ذخیره را به تعویق بیندازد و خدمت ۲۰ هزار نیروی ذخیره را به مدت ۴۰ روز دیگر تمدید کند. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که مذاکرات غیرمستقیم آتش‌بس میان تلآویو و حماس در جریان بود و با وجود پذیرش پیشنهاد آتش‌بس از سوی حماس، ارتش اسرائیل مقدمات نهایی برای اجرای طرح اشغال غزه را آغاز کرده است.
باید به این نکته توجه کرد که طرح اشغال تدریجی نوار غزه که توسط بنیامین نتانیاهو پیشنهاد و در هشتم اوت تصویب شد که با اشغال شهر غزه آغاز می‌شود. این طرح شامل آوارگی حدود یک میلیون فلسطینی به سمت جنوب، محاصره شهر و حملات گسترده به مناطق مسکونی است که البته رسانه‌های اعلام کردند ارتش اسرائیل در یازدهم اوت، حمله‌ای گسترده به محله زیتون در جنوب شرقی شهر غزه انجام داد که شامل تخریب خانه‌ها با ربات‌های بمب‌گذاری شده، گلوله‌باران توپخانه، تیراندازی کور و آوارگی اجباری بود. در این راستا زامیر در تشریح مراحل طرح اشغال، بر تقویت نیروهای ارتش در شمال نوار غزه تأکید کرده است. کانال ۱۲ اسرائیل نیز گزارش داد که مذاکرات تبادل اسرا با حماس ممکن است «زیر آتش» انجام شود و ارتش تا زمان حصول توافق، عملیات را متوقف نخواهد کرد.
آتش‌بس به حاشیه رفت؟
در حالی که ارتش اسرائیل خود را برای اشغال غزه آماده می‌کند، حماس هم با پیشنهاد آتش‌بس ارائه‌شده توسط میانجیگران مصری و قطری موافقت کرد. این پیشنهاد شامل توقف موقت عملیات نظامی، آزادی ۱۰ اسیر اسرائیلی زنده و تحویل ۱۸ جسد، ورود کمک‌های بشردوستانه از طریق نهادهای بین‌المللی، برقراری آتش‌بس ۶۰ روزه و آغاز مذاکرات برای پایان کامل جنگ بود. در این مسیر تامر المسحال، خبرنگار الجزیره اعلام کرد که در متن این پیشنهاد، تبادل ۱۰ اسیر زنده اسرائیل و ۱۸ جسد در مقابل آزادی ۱۷۰۰ اسیر فلسطینی از جمله ۴۵ محکوم به حبس ابد و ۱۵ زندانی با احکام سنگین گنجانده شده است. همچنین ۱۵۰۰ تن از این اسرا، از جمله فلسطینی‌هایی هستند که پس از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ در غزه بازداشت شده‌اند.
با وجود پذیرش پیشنهاد آتش‌بس از سوی حماس و انتشار متن آن، ارتش اسرائیل مقدمات نهایی برای اجرای طرح اشغال غزه را تصویب کرد. خدمت 60 هزار نیروی ذخیره ارتش نیز به مدت ۴۰ روز دیگر تمدید شد
به موازات این موضوع، شبکه ماهواره‌ای «القاهره» گزارش داد که پیشنهاد جدید با ضمانت آمریکا و زیر نظر رئیس‌جمهور این کشور ارائه شده است. بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر، نیز تأکید کرد که «توپ در زمین اسرائیل» است و باید برای پذیرش این پیشنهاد که به کاهش پیامدهای فاجعه انسانی در غزه کمک می‌کند، فشار بین‌المللی وارد شود. در همین راستا، استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا به منطقه غرب آسیا، در گفت‌وگویی با شبکه فاکس نیوز بر لزوم بازگشت اسرای اسرائیل، آزادی اسرای فلسطینی و بازسازی غزه تأکید کرد و همچنین از خواست دونالد ترامپ برای توقف فوری جنگ علیه غزه خبر داد.
سناریوی خطرناک: اسکان فلسطینی‌ها در لیبی
در حالی که طرح اشغال غزه تصویب شده و در حال اجراست، گزارش‌هایی از مذاکرات محرمانه میان مقامات اسرائیلی و لیبیایی برای اسکان مجدد صدها هزار فلسطینی اخراج‌شده از غزه منتشر شده که گویای کلید خوردن احتمالی یک بحران جدید و پرمناقشه است. منابع متعدد به میدل ایست آی گفته‌اند که ابراهیم دبیبه، مشاور امنیت ملی و از بستگان نخست‌وزیر لیبی، رهبری این مذاکرات را بر عهده دارد. این در حالی است که فلسطینی‌های غزه قاطعانه با طرح‌های پساجنگ دونالد ترامپ برای منطقه مخالفت کرده‌اند. منابع لیبیایی اعلام کرده‌اند که مذاکرات عملی انجام شده، اما جزئیات آن مبهم باقی مانده است. اعضای پارلمان طرابلس نیز عمداً در بی‌اطلاعی نگه داشته شده‌اند، چراکه احساسات طرفدار فلسطین در لیبی بسیار عمیق است. گفته می‌شود ایالات متحده در تلاش برای جلب رضایت رهبران لیبی، وعده‌هایی از جمله آزادسازی ۳۰ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده دولتی را داده است.
این در حالیست که (در ماه مه) مسعد بولس، مشاور ترامپ، با ابراهیم دبیبه درباره آزادسازی میلیاردها دلار از صندوق‌های ثروت مسدود شده تحت تحریم گفتگو کرده بود. این دارایی‌ها در سال ۲۰۱۱ توسط باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، پیش از سرنگونی معمر قذافی مسدود شده بودند. اگرچه بولس هرگونه مشارکت در مذاکرات مربوط به اسکان مجدد فلسطینی‌ها را تکذیب کرده، اما آنا کلی، معاون سخنگوی کاخ سفید، تأکید کرده که ترامپ از راه‌حل‌های جدید برای بهبود زندگی فلسطینی‌ها، از جمله اسکان مجدد در مکانی جدید، حمایت کرده است.
اما مساله گویا فراتر از حدس و گمان است؛ چراکه آوی دیختر، وزیر کشاورزی اسرائیل، لیبی را «مقصد ایده‌آل» برای فلسطینی‌ها معرفی کرده و گفته است که اگر حمایت بین‌المللی لازم فراهم شود، آنها «با خوشحالی» غزه را ترک خواهند کرد. او گفته است که «لیبی کشوری عظیم با مناطق وسیع و خط ساحلی مشابه غزه است. اگر جهان میلیاردها دلار برای بازسازی فلسطینی‌ها سرمایه‌گذاری کند، کشور میزبان نیز از نظر اقتصادی سود خواهد برد».
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که جابه‌جایی اجباری، همان‌طور که در غزه مشاهده می‌شود، نقض آشکار قوانین بین‌المللی بشردوستانه، به‌ویژه ماده ۴۹ کنوانسیون چهارم ژنو قلمداد می‌شود که انتقال اجباری افراد تحت حمایت توسط یک قدرت اشغالگر با رویکرد قهری را ممنوع می‌کند. از سوی دیگر منابع اروپایی به میدل ایست آی گفته‌اند که دبیبه و ژنرال خلیفه حفتر به طور همزمان با اسرائیلی‌ها مذاکره می‌کردند تا مشروعیت بیشتری از آمریکا کسب کنند. با این حال، نخست‌وزیر لیبی اعلام کرده که دولت او در جنایت اسکان مجدد فلسطینی‌ها شرکت نخواهد کرد و بیانیه سفارت آمریکا در طرابلس را یادآوری کرده که گزارش‌ها درباره پیگیری طرح جابجایی فلسطینی‌ها در لیبی را رد کرده بود.
در نهایت، اگر طرح اسکان مجدد به زور به لیبی تحمیل شود، فلسطینی‌ها خود را در حال ورود به آتشی تازه خواهند یافت؛ سناریویی که نه‌تنها با مخالفت شدید افکار عمومی عربی و اسلامی مواجه خواهد شد، بلکه تبعات سیاسی، امنیتی و انسانی گسترده‌ای در پی خواهد داشت؛ چراکه با وجود گذشت چند روز از دریافت پیشنهاد رسمی میانجیگران برای آتش‌بس در غزه که حماس هم به آن چراغ سبز نشان داد، هنوز پاسخ مشخصی از سوی اسرائیل ارائه نشده و کنار هم قرار گرفتن این مولفه‌ها نشان می‌دهد غزه به سمت وقوع یک بحران عمیق‌تر از حد تصور و تحلیل پیش خواهد رفت.
دیدگاه تان را بنویسید