آنچه منازعه دهلی‌نو- اسلام‌آباد را سخت‌تر می‌کند؛
جنگ غیرقابل امتناع
سینا سبزیان
در چند هفته گذشته روند درگیری‌ها بین پاکستان هند تغییر یافته است، تغییراتی که به شدت نگران کننده است و رفته رفته نگران کننده‌تر هم می‌شود.
اولین تغییر، فرستادن جنگنده‌های نیروی هوایی هند برای بمباران بالاکوت پاکستان در ساعات اولیه 26 فوریه (هفتم اسفند ماه) بود. اقدامی که سیاست دو دهه‌ای خویشتن‌داری هند را از بین برد. پاکستان در مقابل با ارسال دو جنگنده در تلافی این اقدام به‌منظور بمباران مناطقی در اختیار هند، اسلام‌آباد بسیاری را در هند و سرتاسر جهان شگفت‌زده کرد. درواقع با این کار نشان داد که انتقام‌جویی دفاعی شیوه جدیدی در روابط است. در ادامه کشمکش‌ها پاکستان یک هواپیما جنگنده هند را پایین کشید و یکی از خلبان‌ها را دستگیر کرد. دو روز بعد در اقدامی بی‌سابقه و با تغییر رویکردی صلح‌طلبانه، عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان از آزادی خلبان خبر داد.
واشنگتن‌پست در تشریح منازعه طولانی بین هند و پاکستان و شرایط خطرناک کنونی نوشت: کل این ماجرا یک اتفاق جدید است. یک جنگنده بی‌برنامه هندی به منطقه پاکستان حمله می‌کند، اتفاقی که از سال 1971 بی‌سابقه بوده است؛ از طرفی انتقام سریع پاکستان نیز دور از انتظار بود. در دو دهه گذشته پاکستان هیچ هواپیمای هندی را ساقط نکرده بود و در ادامه بازگرداندن خلبان دستگیر شده تنها سه روز پس از دستگیری وی، هیچ‌وقت در طول تاریخ روی نداده بود.
در صحنه حمله جنگنده‌های هندی چندین درخت بر زمین افتاده بودند، اما هیچ نشانه‌ای از صد‌ها تلفاتی که وزیر امور خارجی هند مدعی آن بود و چند ساعت پس از حمله از آن‌ها خبر داد، به چشم نمی‌خورد. انتقام هند از حادثه حمله انتحاری پالواما منطقه کشمیر که منجر به کشته شدن بیش از 40 غیرنظامی هندی شد، منجر به دستپاچگی در هر دو طرف و حمله‌ای از سوی هند به بالاکوت شد که هدف آن برای هر دو طرف مبهم بود و در ادامه سردرگمی هند از رفتار سیاست‌های عمران‌خان را در بر داشت.
این سردرگمی برای طرفینی که هر دو مجهز به تسلیحات هسته‌ای هستند، موضوع خوبی نیست. کمتر از یک ماه پیش، روابط و تحرکات دو طرف خیلی بیشتر قابل پیش‌بینی بود. روابط خوب روتین بین دو کشور که شامل عدم مداخله هند در مباحث جدی بر سر منازعه کشمیر می‌شد، منجر به خشم و تغذیه گروه‌های تروریستی همچون جیش محمد شد؛ این موضوع منجر به حملاتی همچون حمله انتحاری 14 فوریه از سوی یک جوان کشمیری شد، موضوعی که اعتراض هند به همه جهان در مورد پاکستان را در پی داشت و هند عنوان کرد پاکستان خانه گروه‌های تروریستی است.
اوضاع چندان هم وخیم نیست
اما حالا این چرخه مختل شده است؛ حداقل از طرف پاکستان این موضوع مسلم شد. با بازگرداندن خلبان هواپیمای میگ 21 که ارتش این کشور ساقط کرده بود، پاکستان توانست دست بالای اخلاقی را به دست آورد. سپس دو اتفاق دیگر جایگاه پاکستان را در این منازعه بالا برد؛ یک فرماندار استانی، با سابقه طولانی در تعصب علیه هندوستان، پس از اظهارات خصمانه ضد هندو از کار برکنار شد و در همان روز 44 عضو گروه‌های ممنوعه تروریستی از جمله چند فرد عضو گروه جیش محمد دستگیر شدند. این مسائل به ما اثبات می‌کند که شرایط گذشته چندان هم تغییر نداشته است.
در دو دهه گذشته از زمانی که هر دو کشور به قدرت هسته‌ای تبدیل شده‌اند، هند هرگونه بحث بر سر کشمیر را زیر لفاظی‌های بی‌پایان در مورد لجاجت پاکستانی‌ها و عدم اقدام در مورد گروه‌هایی همچون جیش محمد، خاک کرده است.
هند همواره بر این باور بوده است که همگرایی کشورش با دولت‌های غربی به‌ویژه ایالات‌متحده، بر سر این مسئله که پاکستان با گروه‌های تروریستی در کشور خود برخورد نمی‌کند، می‌تواند به دولتش کمک کند بر پاکستان فشار آورد تا تروریست‌ها را بیرون بریزد؛ اما دستگیری چند نفر با تحولات بنیادین و غیر رادیکاله کردن گروه‌های تروریستی متفاوت است. ضمن آنکه شواهدی وجود ندارد که نشان دهد پاکستان حتی در صورت خواستن، بتواند چنین اقدامی را به‌سرعت انجام دهد؛ در بهترین حالت زمان بسیاری می‌طلبد که پاکستان بتواند به تمامی از عهده این گروه‌ها بر آید.
حتی اگر هند و متحدانش در ایالات‌متحده بتوانند بر پاکستان فشار آورند تا به‌طور کامل گروه‌هایی همچون جیش محمد و لشکر طیبه را ساقط کند، هیچ‌چیز نمی‌تواند جلوی ظهور تندروهایی همچون عدیل احمد دار را بگیرد. دار 22 ساله عامل بمب‌گذاری اخیر در منطقه کشمیر بود که قلب تنش‌های بین پاکستان و هند را به تپش درآورد.
دار در منطقه کشمیر به دنیا آمده بود و اولین بار در سن 17 سالگی از سوی مأموران هندی بازداشت و بازجویی شده بود. پیش‌ازاین حمله انتحاری او بیش از شش بار بازداشت و آزاد شده بود.
گروه‌هایی همچون جیش محمد یا لشکر طیبه اغلب به‌عنوان مشکلات پیش روی هندی‌ها قد علم می‌کنند؛ اما امروز به نماینده مسئولیت‌های ناپایدار پاکستان بدل شده‌اند. مشکل اصلی هند امروز یک گروه با سابقه دو دهه‌ای که حملات مقطعی را شکل می‌دهند نیست، بلکه کشمیری‌های جوان سرشار از خشم است که روح آن‌ها از بین نمی‌رود.
این داستانی است که هیچ‌وقت در جنوب آسیا تغییر نمی‌کند. از زمانی که هند و پاکستان در سال 1947 تشکیل شدند،کشمیر قلب جنگ دو کشور بوده است. هرچند که دو کشور اکنون بیشتر از هرزمانی به جنگ نزدیک هستند، آن‌ها بسیار از راه‌حلی برای کشمیر حتی نسبت به قبل دور هستند.
دیدگاه تان را بنویسید