سیدمحمد میرزامحمدزاده

تنش‌ها بین پاکستان و هند به شرایط بحرانی رسیده است، آخرین خبرها حاکی از آن است که پاکستان روز چهارشنبه (هشتم اسفند ماه) حوالی ظهر، دو هواپیمای میگ 21 هند را هدف قرار داد و هند نیز با تأیید سرنگونی تنها یک فروند، عنوان کرد که خلبان هواپیما مفقود شده است. پاکستان نیز با اعلام اینکه این خلبان در بازداشت ارتش اسلام‌آباد است، تأیید کرد که یک هواپیمای جت پاکستان نیز هدف هندی‌ها قرار گرفته است؛ هند عنوان کرده که سه جنگنده پاکستانی وارد حریم هوایی کشمیر تحت حمایت هند شده‌اند و همین امر منجر به تعطیلی فرودگاه سینگر شد. از طرفی خبر می‌رسد که کلیه پروازهای داخلی و خارجی پاکستان لغو شده‌اند و هر پروازی صرفاً با اجازه دولت و ارتش باید صورت گیرد. عمران‌خان،‌ نخست‌وزیر پاکستان خواستار مذاکره شده و گفته است کشورش آمادگی دارد برای حمله اخیر در کشمیر با مقامات هندی همکاری کند تا عوامل حمله تروریستی را پیدا کنند. بیزینس اینسایدر با اشاره به این اخبار نوشت:

روز سه‌شنبه (هفتم اسفند ماه) پاکستان به انتقام احتمالی هسته‌ای خود از حمله هوایی هند به مرزهای خود اشاره کرد؛ حمله‌ای که منجر به شرمساری اسلام‌آباد شد؛ چراکه ارتشی که روی کاغذ یکی از قدرتمند‌ترین‌های منطقه بود، بی‌درنگ، بدون اقدامی از رقیب اصلی منطقه‌ای خود شکست خورد.

در ساعات ابتدایی روز سه‌شنبه هندوستان منطقه بالاکوت پاکستان را در واکنش به حمله تروریستی که منجر به کشته شدن 40 سرباز هندی در منطقه مورد مناقشه کشمیر شده بود را بمباران کرد. هند و پاکستان هر دو مدعی مالکیت کشمیر را دارند.

اسفندیار میر، یکی از کارشناسان مرکز امنیت بین‌المللی و همکاری در دانشگاه استنفورد به بیزینس اینسایدر گفت: اتفاقی که روی داد، شرم‌آور بود. این حقیقت که هند می‌تواند به حریم هوایی پاکستان، نه صرفاً‌ منطقه تحت منازعه کشمیر بلکه داخل مرزهای پاکستان، نفوذ کند و به جایی که ایالات‌متحده حمله کرد که اسامه بن‌لادن را بکشد دست یابد، برای مخاطبان داخلی بسیار شرم‌آور است.

پاکستان مدعی شد که در زمان و مکانی مناسب تلافی این اقدام را انجام می‌دهد که برای هند شگفتی‌ساز خواهد بود. در همین راستا روز چهارشنبه (هشتم اسفند ماه) منابع خبری اطلاع دادند که پاکستان دو هواپیمای هندی را که به حریم هوایی پاکستان تجاوز کرده بودند را سرنگون کرد و تصاویری از خلبان مجروح یکی از جنگنده‌ها را در شبکه‌های خبری منتشر کرد.

پس از حمله هوایی هند به پاکستان، اسلام‌آباد از برگزاری جلسه اداره فرماندهی ملی خود خبر داد؛ این گروه مسئول انتخاب زمان استفاده از تسلیحات هسته‌ای است و اسلام‌آباد با اعلام این خبر تلویحاً عنوان کرده که استفاده از سلاح هسته‌ای را در تقابل با دهلی‌نو در نظر دارد.

از سوی دیگر واکنش پاکستان به حمله هوایی شرم بیشتری را برای مردم پاکستان به دنبال داشت. وزیر دفاع پاکستان در جریان یک کنفرانس خبری گفت: نیروی هوایی ما آماده بود، ‌اما از آنجا که حمله در شب اتفاق افتاد، آن‌ها نتوانستند خسارات را ارزیابی کنند و بنابراین آن‌ها صبر کردند و حالا دستورات شفافی در صورت حملات مشابه صادر شده است و ما پاسخ درخوری می‌دهیم.

شبکه‌های اجتماعی روی بخش اول اظهارات این مقام تمرکز کردند و آن را توجیهی برای عدم واکنش پاکستان در مواجهه‌ با حمله دانستند و شرورانه پاکستان را به تمسخر گرفتند.

آسف غفور، ژنرال ارشد و سخنگوی ارتش پاکستان عنوان کرد که نیروی هوایی پاکستان به‌واقع واکنش نشان داده است و با تعقیب جت‌های هندی، آن‌ها را از حریم هوایی بیرون رانده است؛ اما طرف هندی کلاً این ادعا را رد کرد.

غفور تصاویری از تل خاکستر و فلز‌های جمع شده منتشر کرد که به گفته وی گواه شکست حملات هوایی هند بود، اما این خبر از شادی و طعنه‌‌زنی هندی‌های حاضر در شبکه‌های اجتماعی نکاست.

هر دو طرف قبول دارند که هند به بالاکوت حمله کرده است اما نتیجه این حملات نامشخص و بین دو طرف مورد بحث است. هند مدعی است که 300 نظامی را کشته و پاکستان با مخالفت عنوان می‌کند که صرفاً‌ سه نفر کشته شدند و چند خانه تخریب شد.

اینکه ارتش پاکستان چگونه فکر می‌کند بسیار اهمیت دارد؛ چراکه ارتش پاکستان از قدرت سیاسی بالایی برخوردار است که برای دیگران غیرقابل‌تصور است و می‌تواند در رهبری مدنی کشور نیز دخالت کند

هندی‌ها در سرتاسر کشور این اتفاق را که خود آن را انتقامی برای حملات چند هفته گذشته می‌خواندند، جشن گرفت.

اما به‌طورقطع دلایلی وجود دارد که باور کنیم این تمسخر آنلاین می‌تواند به یک بحران جدی بدل شود.

آقای میر گفت با این اتفاقات فشار بر پاکستان افزایش یافته است، عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان و وزیر دفاع واکنش تندی نشان می‌دهند. پس از حمله هوایی هندوستان، خبرهایی از تقابل آتش در مرز کشمیر و پرواز جنگنده‌ها بر فراز اسلام‌آباد در توئیتر گزارش شد.

در شبکه اجتماعی فیس‌بوک و دیگر بسترهای آنلاین کاربران به‌شدت به تحریک و تمسخر یکدیگر پرداختند.

میر دراین‌باره گفت: شبه‌نظامیان آنلاین به‌طورقطع نمایندگان احساسات کل مردم هستند و آن‌ها به‌شدت در حال گسترش وطن‌پرستی هستند.

در هندوستان نارندا مودی، نخست‌وزیر حزب ملی‌گرای هند و با انتخاباتی نامطمئن مواجه است و در پاکستان ارتش با فشار جوان‌های ملی‌گرایی مواجه است که پس‌ازاین حمله خشمگین هستند.

میر گفت که بالاکوت نزدیک به آبوت‌آباد است، جایی که نیروهای یگان ویژه آمریکا حمله کردند که بن‌لادن را بکشند، موضوعی که آن هم موجب شرمساری پاکستان شد.

به گفته میر، این دومین باری است که مقامات دفاعی نیروی هوایی در خواب غافلگیر می‌شوند، حداقل از دید افکار عمومی این‌طور به نظر می‌رسد.

پس از حمله هوایی هند به پاکستان، اسلام‌آباد از برگزاری جلسه اداره فرماندهی ملی خود خبر داد؛ این گروه مسئول انتخاب زمان استفاده از تسلیحات هسته‌ای است

میر با مقایسه حمله هند و آمریکا گفت: هندوستان آمریکا نیست که اگر هواپیمای آمریکایی را پایین بیاورد عواقبی را برای پاکستان به دنبال داشته باشد اما از دید ارتش پاکستان این موضوع را حتی مشکل‌سازتر از تهاجم آمریکا ارزیابی می‌‌کند.

اینکه ارتش پاکستان چگونه فکر می‌کند بسیار اهمیت دارد؛ چراکه ارتش پاکستان از قدرت سیاسی بالایی برخوردار است که برای دیگران غیرقابل‌تصور است و می‌تواند در رهبری مدنی کشور نیز دخالت کند.

میر گفت: پاکستان از زمانی که بریتانیا به هند و پاکستان استقلال داده است، چهار جنگ نظامی را به خود دیده است.

میر بابیان اینکه نخست‌وزیر پاکستان نمی‌تواند به‌طور مستقل عمل کند و باید مشورت ارتش را قبل از هر اقدام مهمی دریافت کند گفت: در فضای پاکستان، ارتش مهم‌ترین نهاد سیاسی است؛ این موضوع حتی وقتی دولت مدنی عنان را در اختیار داشته باشد، صدق می‌کند.

احتمالاً ارتش پاکستان احساس نیاز به یک واکنش نظامی بکند تا جلوه خود را حفظ کند؛‌ هند نیز از طرفی دست ارتش خود را برای هرگونه انتقام‌جویی حمله تروریستی باز گذاشته است.

معمولاً‌ در چنین مواقعی ایالات‌متحده پا پیش می‌گذارد و با مداخله جلوی افزایش تنش‌ها را می‌گیرد،‌ اما تاکنون اقدامی انجام نداده است.

میر گفت با توجه به مشغله وزارت امور خارجه آمریکا در جنوب آسیا شامل مذاکرات صلح با طالبان در قطر و هدایت اجلاس بین دونالد ترامپ و کیم‌ جونگ‌اون، ‌رهبر کره شمالی، تمرکز کمی بر منازعه دو کشور مسلح به تسلیحات هسته‌ای در کاخ سفید وجود دارد.

تنها نظر آمریکا دفاع از حق هند برای حفاظت از مرزهایش بود که پاکستان را به دلیل حمایت از گروه‌های تروریستی ساکن در مرزهایش مورد ملامت قرار داد.

با توجه به حمایت شدید چین از پاکستان و حمایت آمریکا از هند، تقابل این دو کشور می‌تواند بالقوه‌ترین بستر جنگ برای منازعه هسته‌ای جهانی باشد.