تکرار پروژه «حذف»؟!

فرشاد گلزاری

عصر روز گذشته (جمعه) یکباره خبر مرگ الکسی ناوالنی به تیتر اول تمام رسانه‌های جهان تبدیل شد و همه تحولات (حتی کشتار در رفح و غزه) به حاشیه رفت. یورونیوز در این خصوص نوشته است که مقامات زندانی در منطقه یامالو-نِنِتس روسیه، جایی که الکسی ناوالنی، رهبر اپوزیسیون و مخالف سرسخت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری، در آن دوران محکومیت خود را سپری می‌کرد، از مرگ او خبر داد. در بیانیه‌ای که از سوی این زندان منتشر شده آمده است که ناوالنی پس از پیاده‌روی در دیروز (جمعه) احساس ناخوشی کرد و تقریبا بلافاصله از هوش رفت و کادر پزشکی بلافاصله بر بالین وی حاضر شده اما نتوانستند او را احیا کنند. خبر مرگ ناوالنی در حالی منتشر می‌شود که او در ماه دسامبر گذشته از زندانی در منطقه ولادیمیر در مرکز روسیه به یک منطقه دور افتاده در قطب شمال روسیه منتقل شد. این منطقه دور افتاده با نام خارپ به‌ دلیل زمستان‌های طولانی و طاقت‌فرسا معروف است. خارپ حدود ۱۰۰ کیلومتر از ورکوتا فاصله دارد که معادن زغال سنگ آن بخشی از سیستم اردوگاه زندان گولاگ شوروی سابق به شمار می‌رفت. نکته این است که ناوالنی در ژانویه ۲۰۲۱ به محض بازگشت از آلمان به روسیه دستگیر شد. او در سپتامبر سال ۲۰۲۰ میلادی هنگام سفر از سیبری به سمت مسکو، در داخل هواپیما به کما رفت و در نهایت برای درمان به آلمان منتقل شد و آزمایش‌های انجام شده در بیمارستان آلمان نشان داد که او به سم اعصاب نوویچوک مسموم شده است. اگرچه کیرا یارمیش، سخنگوی ناوالنی در شبکه ایکس نوشته بود که «وکیل ناوالنی به خارپ پرواز می‌کند و به محض اینکه اطلاعاتی کسب کنیم آن را گزارش خواهیم کرد» اما چند ساعت بعد از انتشار خبر مرگ او سیلی از واکنش‌ها علیه روسیه به سمت کرملین روانه شد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا که در کنفرانس امنیتی مونیخ حضور داشت اعلام کرد که اگر مرگ ناوالنی تایید شود در حقیقت ضعف و پوسیدگی در قلب سیستم و ساختار روسیه تایید می‌شود که پوتین آن را ساخته و بدون شک مسکو در این پرونده مسئول اصلی است. ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا مرگ الکسی ناوالنی را خبری وحشتناک خواند و گفت که او در طول زندگی‌اش شجاعت باورنکردنی از خود نشان داد. اولاف شولتز، صدراعظم آلمان هم گفت که این فعال سیاسی با جان خود بهای شجاعتش را پرداخت کرد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هم گفت که ولادیمیر پوتین مسئول مرگ الکسی ناوالنی است. این در حالی است که یان لیپاوسکی، وزیر امور خارجه جمهوری چک از جهان خواسته است که «یاد و خاطره» مردی را که «به خاطر ایستادگی در برابر پوتین تا حد مرگ زندانی و شکنجه شده است» گرامی بدارند. کریسیانیس کارینز، نخست وزیر سابق لتونی و وزیر خارجه فعلی این کشور نیز گفته است که مسئولیت مرگ ناوالنی کاملاً بر عهده پوتین و ساختار امنیتی- سیاسی روسیه است. شارل میشل، رئیس شورای اروپا نیز تأکید کرد که این اتحادیه، روسیه را تنها مسئول «مرگ غم‌انگیز» ناوالنی می‌داند. با نگاهی به این اظهارات باید گفت که پوتین در آستانه انتخابات ریاست جمهوری روسیه، باید یک دردسر جدید را از سر بگذراند و این موضوع می‌تواند صحنه داخلی روسیه را قدری با تشنج روبرو کند.

عصر دیروز (جمعه) انتشار یکباره خبر مرگ الکسی ناوالنی که از او  به عنوان اصلی‌ترین مخالف پوتین و سیاست‌های کرملین نام برده شده سیلی از واکنش‌ها علیه روسیه به سمت کرملین روانه شد. و حالا همین موضوع می‌تواند برای پوتین و تیم او به یک معضل جدی تبدیل شود و اوضاع را به شدت آشفته کند

پوتین درگیر بحران چندوجهی

گرچه کیرا یارمیش، سخنگوی ناوالنی در شبکه ایکس نوشته بود که «وکیل ناوالنی به خارپ پرواز می‌کند تا تایید مرگ او را از نزدیک شاهد باشد اما واکنش‌های تندی که غربی‌ها داشتند نشان از حمله به پوتین در اثنای انتخابات ریاست جمهوری دارد

روسیه در این روزها با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند که در رأس آن جنگ اوکراین و سپس تحریم‌های خارجی قرار دارد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در شرایط فعلی با مشکلات عدیده‌ای روبرو است؛ چراکه حدود یک هفته دیگر جنگ اوکراین دوساله می‌شود و این منازعه چیزی جز هزینه برای مسکو نداشته و هر روز هم دایره تحریم‌ها و فشارهای غرب بر کرملین تنگ و تنگ‌تر می‌شود. این روزها نه تنها ایالات متحده، بلکه اتحادیه اروپا به عنوان اصلی‌ترین شریک واشنگتن در حال اعمال فشار بر مسکو از ناحیه اوکراین و ناتو است و این در حالیست که پوتین همین حالا هم با مشکلاتی در خارج و داخل از کرملین روبرو است. یکی از این مشکلات بدون شک انتخابات ریاست جمهوری روسیه است که در تاریخ 17 مارس 2024 (برابر با 27 اسفندماه 1402) برگزار خواهد شد. او در این رقابت سیاسی اگرچه از همین حالا پیروز میدان است و رقیب اصلی در مقابل خود ندارد اما باید متوجه باشیم که جنگ اوکراین بر چهره و جایگاه وی تاثیر گذاشته است. یکی از این تاثیرات، موضوع اثرِ تحریم‌ها بر معیشت و قدرت خرید مردم روسیه است که از سال‌های پیش یعنی از سال 2014 میلادی و به دلیل اشغال جزیره کریمه توسط ارتش روسیه علیه مسکو اعمال شده و تا به امروز هر ساله این تحریم‌ها تمدید شده است. از سوی دیگر پیشروی ناتو و عضویت سوئد و فنلاند در این سازمان برای پوتین و ساختار نظامی و امنیتی روسیه هزینه‌های زیادی را در بر داشته که این هم مضاف بر سایر هزینه‌ها خواهد شد. از سوی دیگر او چندی پیش در مصاحبه با یکی از رسانه‌ها علاقه خود به انتخاب مجدد جو بایدن به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده در انتخابات نوامبر 2024 را به گوش کاخ سفید رساند که چندان به ذائقه مقامات آمریکا خوش نیامد و کار به جایی رسید که دیروز (جمعه) جان کربی سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در یک نشست خبری گفت که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه به خوبی می‌داند که دولت کنونی آمریکا برای مقابله با نفوذ بد روسیه در سراسر جهان و مطمئنا در داخل اوکراین چه کرده است و به همین دلیل به کرملین پیشنهاد می‌کنیم که از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فاصله بگیرد و در آن دخالت نکند. این اظهارات به خوبی نشان می‌دهد که منازعه میان مسکو و واشنگتن و همچنین اتحادیه اروپا نه تنها فروکش نکرده، بلکه غربی‌ها بدون شک خواهان آن هستند تا بتوانند پوتین را از ناحیه داخلی در اثنای انتخابات ریاست جمهوری روسیه مورد ضربه قرار دهند. آنچه در این راستا حالا به عنوان یک بمب خبری علیه کرملین منتشر شده، مرگ الکسی ناوالنی است که از او به عنوان اصلی‌ترین مخالف پوتین و سیاست‌های کرملین نام برده شده و حالا همین موضوع می‌تواند برای پوتین و تیم او به یک معضل جدی تبدیل شود و اوضاع را به شدت آشفته کند.