طرح ترزا می برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، شکست خورد
امیدهایی که بر باد رفت
سیدمحمد میرزامحمدزاده
کمی بعد از ساعت 7:30 بعدازظهر سه‌شنبه (25 دی ماه) زمانی که نتیجه شمارش آرای نمایندگان مجلس عوام انگلیس به طرح برگزیت ترزا می، نخست‌وزیر این کشور، اعلام شد، شکافی عمیق و قابل‌‌لمس بین موافقین و مخالفین هویدا بود، آن‌چنان عمیق که حتی مخالفان این طرح نیز از شکست ترزا می، بهت‌زده شدند؛ با 432 رأی مخالف در مقابل 202 رأی موافق طرح ترزا می برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، شکست خورد. پیش‌تر بی‌بی‌سی پیش‌بینی کرده بود که اگر اختلاف به 200 برسد بدترین حالت ممکن روی می‌دهد حالا اختلاف 230 رأی به معنای یک فاجعه است.
روزنامه نیویورکر در گزارشی به تشریح شرایط پیش‌روی بریتانیا پس‌ازاین اتفاق پرداخت و نوشت: بعدازاین رأی‌گیری بی‌بی‌سی گزارش کرد این بزرگ‌ترین شکست برای یک حزب حاکم در تاریخ مجلس انگلیس است. بااین‌حال به نظر نمی‌رسد بزرگ‌ترین مشکل رخ داده باشد، حتی اگر ترزا می بزرگ‌ترین شکست را روز چهارشنبه (26 دی) تجربه کند و در رأی اعتمادی که از سوی جرمی کوربین، رهبر حزب کار انگلیس عنوان شد، شکست بخورد، نمی‌توان گفت که بزرگ‌ترین اتفاقات بد برای انگلیس رخ داده است. بدترین اتفاق پیش‌روی انگلیس این است که هیچ‌کس هیچ برنامه‌ای برای برگزیت ندارد. برگزیتی که به مثبت‌اندیشی و آمال و آرزو هیچ اعتنایی نمی‌کند.
شکست طرح برگزیت ترزا می به معنای شکست برگزیت نیست. اگر اتفاقی رخ ندهد، بریتانیا همچنان اتحادیه اروپا را در تاریخ 29 مارس (نهم فروردین 98) ترک می‌کند نزدیک به 10 هفته دیگر. قانون خروج از اتحادیه اروپا که مجلس در سال 2018 به تصویب رساند، به اعضای مجلس اجازه می‌دهد که به یک توافق با اتحادیه بر سر شرایط خروج، رأی بدهد.
ترزا می بر سر چنین توافقی مذاکره کرده بود، توافقی که برای خروج از اتحادیه دوره‌ای را قائل می‌شد و به شهروندان بریتانیایی که در دیگر کشورهای اتحادیه زندگی می‌کنند، اجازه می‌داد زندگی‌شان را همچون قبل ادامه دهند و در مقابل به دیگر شهروندان اتحادیه که در انگلیس زندگی می‌کردند، امتیاز مشابهی می‌داد. بااین‌حال ازآنجا‌که مجلس انگلیس باید هرگونه توافقی را تأیید بکند، از حق خود استفاده کرد، اما مجلس نمی‌تواند خروج بدون توافق را تأیید یا رد بکند و اگر توافقی به تصویب نرسد، خروج بدون توافق برای بریتانیا اجباری است. یعنی بریتانیا بدون هیچ شرایطی از اتحادیه بیرون انداخته می‌شود که به معنای عدم اطمینان در مورد شرایط همه‌چیز ازجمله کنترل ترافیک هوایی، تأمین نیازهای دارویی و تأمین برق انگلیس می‌شود. این به معنای آشوب است و حالا اگر دستگاه سیاسی بریتانیا سریع عمل نکند، خیلی زود اتفاق می‌افتد.
برای برخی خروج بدون توافق از اتحادیه، نه‌تنها خطر نیست، بلکه هدف است، آن‌ها می‌خواهند پلی بر فراز بروکراسی‌های اتحادیه در بروکسل ایجاد و از آن عبور کنند و برایشان مهم نیست که با این اقدام بخشی از اقتصاد بریتانیا را به زیر می‌کشند
متأسفانه طرح می افراد کمی را راضی کرد. طرفداران برگزیت این طرح را خیلی نزدیک به اتحادیه دانستند، مخالفان برگزیت آن را به‌اندازه کافی نزدیک به اهداف اتحادیه ندانستند، شمالی‌های ایرلندی فکر کردند تلقی این طرح از مرز ایرلند که احتمالاً پیچیده‌ترین بخش از برگزیت است، به نگرانی‌های آن‌ها توجهی نداشته است؛ ناسیونالیست‌های اسکاتلندی، کسانی که خروج از اتحادیه را صحیح نمی‌دانستند، کل ماجرا را ظالمانه بر‌شمردند. حزب کار، بزرگ‌ترین حزب مخالف دولت که خود دچار تفرقه در مورد طرح برگزیت است، این طرح را خیلی همسو با حزب توری، حزب حاکم، دانستند و درنهایت، ضعف ترزا می برای فرصت‌طلبان، به‌منظور کسب اهداف حزبی، مجال خوبی برای مخالفت ایجاد کرد. کوربین در سخنانی که پیش از رأی‌گیری ایراد کرد، طرح ترزا می را بسیار بدبینانه و آن را پرشی بی‌پروا در دل تاریکی خواند؛ اما پیشنهاد کوربین چه بود؟ رأی‌گیری عمومی برای سنجش اعتماد به ترزا می! درواقع او به دنبال آن است که به قدرت برسد. اصلاً در ذهن او برگزیت جایگاهی ندارد.
432 رأی مخالف به طرح ترزا می، حاکی از تفاوت‌های بسیار و تناقضاتی است که در عملکرد او در کوتاه‌مدت آشکار شده است. تولیپ صدیق، نماینده حزب کار که در روزهای آخر وضع حمل خود به سر می‌برد، به توصیه دکتر خود برای استراحت مطلق توجه نکرد و روی ویلچر برای گفتن نه به طرح می، به صحن مجلس رفت. او رأی منفی داد چراکه معتقد بود آینده بهتر برای فرزند متولد نشده‌اش از دل ماندن در اتحادیه رقم می‌خورد؛ بااین‌حال رأی او که حزب کارگر بود با بوریس جانسونی که صرفاً هدفش تخریب حزب ترزا می است و جیکوب ریس‌ماگ که یک طرفدار سرسخت برگزیت بوده، هیچ تفاوتی نداشت و هر سه یک نتیجه را القا کردند. ضمن آنکه 180 نفر از اعضای حزب خود ترزا می نیز بر ضد طرح رأی دادند و همان‌طور که او پس از رأی‌گیری گفت: به‌صراحت مجلس از این طرح حمایت نمی‌کند؛ اما رأی‌گیری مجلس به‌هیچ‌وجه مشخص نکرد که آن‌ها از چه چیزی حمایت می‌کنند. اینکه چطور یا اصلاً آن‌ها قصد دارند به تصمیم مردم بریتانیا که در جریان رفراندومی که مجلس آن را به تصویب رسانده بود، احترام بگذارد.
شکست طرح برگزیت ترزا می به معنای شکست برگزیت نیست. اگر اتفاقی رخ ندهد، بریتانیا همچنان اتحادیه اروپا را در تاریخ 29 مارس (نهم فروردین 98) ترک می‌کند، نزدیک به 10 هفته دیگر
همان‌طور که ترزا می در جریان سخنرانی خود گفت، نمایندگان درواقع به رأی مردم در رفراندوم سال 2016 که با اختلاف کمی برنده شد، مخالفت کردند؛ شاید آن‌ها همگی در ذهن خود خوب می‌دانستند که هرکسی چه می‌خواهد. برخی خواهان رفراندوم دوباره هستند که ممکن است نتیجه آن با نظر اولیه مردم کاملاً متضاد باشد یا آن را محکم‌تر تأیید کند. به‌صورت قانونی، هنوز برای بریتانیا فرصت بازگشت از برگزیت و ماندن در اتحادیه وجود دارد. بعد از رأی‌گیری، دونالد تاسک، رئیس شورای اروپا، در توئیتی نوشت: اگر دست یافتن به یک طرح ناممکن است و کسی هم در انگلیس خروج بدون توافق را نمی‌خواهد، چه کسی درنهایت جرأت بیان تنها راهکار مثبت را دارد؟ درواقع منظور وی فراموش کردن کل ماجرا و ماندن در اتحادیه اروپا است.
اما تاسک اشتباه می‌کند، بخش قابل‌توجهی از خروج طلبان افراطی در مجلس، ازجمله ریس ماگ و متحدان شورشی‌اش در دل حزب توری، خواهان خروج بدون توافق هستند. هرچند که برخی از آن‌ها احساس می‌کنند شاید چنین کاری نواقصی داشته باشد، اما باز هم بهترین راهکار باقی مانده است، برای دیگران اما خروج بدون توافق در 29 مارس، نه‌تنها خطر نیست، بلکه هدف است، آن‌ها می‌خواهند پلی بر فراز بروکراسی‌های اتحادیه اروپا در بروکسل ایجاد و از آن عبور کنند و اصلاً برایشان مهم نیست که با این اقدام بخشی از اقتصاد بریتانیا را به زیر می‌کشند. حالا چه آن‌هایی که خواهان یک برگزیت سفت و محکم بدون توافق هستند و چه آن‌هایی که فکر می‌کنند کل این ماجرا اشتباه است و باید در اتحادیه بمانند فکر می‌کنند که با رأی سه‌شنبه به خواسته خود نزدیک شده‌اند. احتمالاً در طیف گسترده‌ای از موضوعات، حق با آن‌ها باشد. درواقع این رأی طیفی وسیع از تندروها بود که انرژی آن‌ها به جهات متضاد و مختلف ساطع می‌شد. بریتانیا می‌تواند با درخواست از اتحادیه برای فرصت بیشتر، به‌منظور اینکه شاید چیزی مشخص شود، همچنان بر لبه پرتگاه بماند؛ اما در این صورت، قطعاً اتحادیه خواهان برنامه‌ای شفاف است (یان‌کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا، در توئیتر خود به بریتانیا هشدار داد که فوراً تصمیمات خود را شفاف‌سازی کند. او گفت: تقریباً وقت تمام است.) ترزا می امید داشت که اگر باخت او چندان عمیق نباشد، به بروکسل برود و تغییرات کمی را خواستار شود. ازجمله مسائلی که مربوط به امور مرزی با ایرلند می‌شود، تا با این روش میزان رأی مدنظر برای تأیید طرح خروج را از سوی نمایندگان ایرلندی دریافت کند؛ گزینه‌ای که دیگر قابل‌دستیابی نیست، چراکه حتی رأی این نمایندگان نیز برای ترزا می کاری از پیش نمی‌برد. ضمن آنکه با برنامه‌ای که هفته پیش از سوی برخی نمایندگان به رهبری سخنگوی مجلس عنوان شد، ترزا می راهی جز ارائه زودتر برنامه جایگزین (پلن بی) خود حداکثر تا دوشنبه هفته آتی ندارد. (هفته پیش سخنگوی مجلس از قدرت خود استفاده و عنوان کرد که نخست‌وزیر در صورت عدم کسب رأی به طرح خود، به‌سرعت برنامه جایگزین را ارائه کند). البته او پیش‌ازاین اقدام باید از رأی‌گیری اعتماد نجات پیدا کند.
البته شب سه‌شنبه، پیش‌بینی همه این بود که ترزا می نجات می‌یابد، چراکه اجماعی برای جانشینی او نیست؛ بسیاری از نمایندگان حزب توری که مخالف طرح او بودند، نمی‌توانند با کوربین کنار بیایند. از دید آن‌ها ترزا می برای تنظیم طرح خروج ساخته شده است، شاید نمایندگان بعد از اعلام نتایج، دریافته باشند که چقدر بد راهشان را باختند؛ که البته از منظر دیگر این نتیجه می‌تواند آن‌ها را به خود آورد و بیدار کند، چیزی که پیش‌تر محقق نبود. اگر نمایندگان به ترزا می فرصت دهند که در دولت بماند، آیا به خواسته او و به خواسته رأی‌دهندگان می‌اندیشند یا فقط بر اظهارات بی‌ادبانه و استهزای خود پافشاری می‌کنند.
دیدگاه تان را بنویسید