سیدمحمد میرزامحمدزاده

نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشت:‌ جنگ داخلی در استان دارفور سودان همه امیدهای هاگر شومو‌احمد، را از بین برد. مهاجمان گاو خانوادگی آن‌ها را دزدیدند و ده‌ها سال خونریزی، پدر و مادر او را فقیر و فقیرتر کرد.

ولی ناگهان اوضاع عوض شد؛ عربستان روی دیگری از زندگی را پیش روی او گذاشت: سلطنت سعودی پیشنهاد داد که اگر هاگر به ارتش سعودی ملحق شود و هزار و دویست کیلومتر آن‌طرف‌تر در مرز یمن بجنگد،‌ به او 10 هزار دلار پاداش می‌دهد.

هاگر که آن زمان 14 سال بیشتر نداشت، حتی نمی‌دانست یمن روی نقشه کجاست. مادرش از این پیشنهاد نگران شد، هاگر که به زحمت از یک جنگ داخلی هولناک نجات پیدا کرده بود، چطور می‌شد به جنگ دیگری فرستاده شود؟ اما بزرگان خانواده در نهایت مادر را مجبور به تن دادن به این‌ انتخاب کردند.

وی چند روز پیش در مصاحبه‌ای که در خارتوم پایتخت سودان در روز تولد 16 سالگی‌ خود انجام داد، گفت: خانواده‌ها می‌دانستند که تنها راه تغییر زندگی آن‌ها، ملحق شدن پسرشان به این جنگ و آوردن پول به خانه است.

سازمان ملل متحد، جنگ در یمن را بزرگ‌ترین بحران بشری نامیده است. بر اساس اعلام گروه‌های امداد، محاصره همه جانبه از سوی سعودی‌ها و شرکا ، 12 میلیون نفر را به مرز قحطی و ‌85 هزار کودک را به نابودی کشانده است.

پول نفت در راه جنگ

سعودی‌ها که به رهبری شاهزاده محمد بن‌سلمان این جنگ را راه انداخته‌اند، مدعی هستند، قصد دارند یمنی‌ها را از دست فرقه‌ای که از سوی ایران حمایت می‌شود، نجات دهند. اما برای انجام این مهم سعودی‌ها به دارایی‌های گسترده نفتی خود برای تغذیه جنگ تکیه و به واسطه آن بیشتر نیروهای درگیر در جنگ را با اجاره سربازان سودانی تأمین کرده‌اند که به گفته خود این سربازان بیشتر این افراد، ده‌ها هزار سودانی ناامید از جنگ داخلی استان دارفور و اغلب کودک هستند.

به گفته چندین سودانی بازگشته از جنگ و همچنین وکلای این کشور که در تلاش برای رصد این موضوع هستند، در کل جنگ چهار ساله یمن، نزدیک به 14 هزار ستیزه‌جوی سودانی در کنار شبهه‌نظامیان محلی، همسو با سعودی‌ها در جنگ علیه یمن شرکت دارند.

به نظر می‌رسد که تقریباً تمام جنگجویان سودانی که به جنگ یمن آمده‌اند، از مناطق جنگ‌زده و فقیرنشین دارفور آمده باشند، جایی که 300 هزار نفر در طول دوران جنگ چند ده ساله بر سر زمین‌های زراعی و سایر منابع کمیاب، کشته و یک میلیون و 200هزار نفر آواره شدند.

بیشتر این افراد از قبیله شبه‌نظامی موسوم به نیروهای حمایت سریع هستند که پیش‌تر نام جانجاوید داشتند. در منازعات دارفور این گروه به دلیل تجاوزات گسترده به زنان و دختران، کشتار بی‌رحمانه و دیگر جرایم، در مظان اتهام بودند و حالا به شکل رسمی و نظام‌مند در جنگ یمن حضور یافته‌اند. به گفته سربازان بازگشته، بین 20 تا 40 درصد ارتش ائتلاف را کودکان تشکیل می‌دهد و خانواده‌های این افراد گاهی برای حضور کودکان 14 تا 17 ساله خود به افسران جنگ رشوه می‌پردازند.

جنگ با دسته بازی

به اذعان سربازان سودانی، فرماندهان سعودی و اماراتی تجهیزات رادیویی و سیستم‌های جی‌پی‌اس را به فرمانده هر گروهان که خود سودانی است، داده‌اند تا جنگ را از راه دور هدایت کنند و خود از جبهه دور بمانند. محمد سلیمان الفادیل، که سودانی تازه از جنگ بازگشته است، می‌گوید: آن‌ها هیچ‌وقت کنار ما نمی‌جنگند؛ همه دستورات به واسطه ابزارهای رادیویی و تلفنی به سربازان می‌رسد.

صرفاً چند هزار اماراتی در اطراف بندر عدن حاضر هستند، اما باقی نیروهای ائتلاف به واسطه اعتبار مالی در این جنگ حضور دارند. 

با وجود مخالفت مجلس پاکستان، این کشور هزار نیروی ارتش را برای تقویت نیروهای سعودی اعزام کرده‌ و اردن نیز جت‌ها و مشاوران نظامی خود را به جنگ فرستاده است؛ هر دو این دولت‌ها به شدت به سلطنت سعودی وابستگی اقتصادی دارند. (گزارشی در سازمان ملل نیز نشان می‌دهد کشور اریتره نیز 400 نفر را به این جنگ اعزام کرده است.)

پرداخت‌های سعودی به سربازان، برای سودان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ تورم در این کشور به 70 درصد رسیده است و مردم حتی در پایتخت برای نان، سوخت و دریافت پول از بانک صف می‌کشند

اما در سودان داستان فرق می‌کند؛ پول‌های سعودی به طور مستقیم به پیکارجویان یا به قول منتقدان به مزدوران می‌رسد و اقتصاد این کشور را به‌صورت غیرمستقیم تقویت می‌کند.

سربازان صادراتی

یک کارمند بانک و مشاور اقتصادی سودانی می‌گوید: مردم ناامید هستند و می‌جنگند، چون می‌دانند سودان آینده‌ای ندارد. ما سربازان را همچون کالا در ازای ارز خارجی صادر می‌کنیم.

سخنگوی ائتلاف سعودی درعین‌حال در بیانیه‌ای عنوان کرد که آن‌ها برای بازگرداندن دولت رسمی یمن می‌جنگند و نیروهای ائتلاف تمامی قوانین بشری و حقوقی بین‌المللی از جمله عدم به خدمت‌گیری کودکان را در جنگ رعایت می‌کنند.

ترکی‌المالکی، در این بیانیه گفت: اتهامات به‌کارگیری کودکان در صفوف سودانی‌ها تخیلی و بی‌اساس هستند. مقامات عربستان همچنین مدعی هستند که سربازان خودشان نیز در این جبهه‌ها کشته‌ شده‌اند، اما از ارائه آمار امتناع کردند.

سربازان سودانی کار ائتلاف را در توسعه‌ جنگ بسیار راحت کردند، چرا که کشته‌ شدن سربازان خودشان، می‌توانست صبر خانواده‌های آن‌ها را لبریز کند.

سربازان سودانی برخی مواقع برای پشتیبانی ستیزه‌جویان یمنی در خط‌ مقدم به خدمت گرفته‌ می‌شوند،‌ اما خود جنگ‌جویان سودانی اصرار دارند که آن‌ها سد اصلی در مقابل حوثی‌ها،‌ دشمن اصلی سعودی‌ها هستند.

فادیل یکی از سربازان سودانی می‌گوید: بدون ما، حوثی‌ها کل عربستان،‌ حتی مکه را می‌گیرند. یکی از سخنگویان وزارت امورخارجه سودان از اظهارنظر در مورد تعداد سربازان، تلفات و یا میزان پرداختی به آن‌ها امتناع کرد، اما گفت سودان برای صلح و ثبات منطقه می‌جنگد.

به گفته سربازان سودانی، فرماندهان سعودی و اماراتی تجهیزات رادیویی و سیستم‌های جی‌پی‌اس را به فرمانده هر گروهان که خود سودانی است، داده‌اند تا جنگ را از راه دور هدایت کنند و خود از جبهه دور بمانند

وزیر دفاع سودان ماه می گذشته (اردیبهشت - خرداد)، ائتلاف را تهدید به ترک جنگ کرد و گفت:‌ برای ثبات و منافع سودان در حال ارزیابی حضور در جنگ هستیم. به عقیده برخی دیپلمات‌ها این بیانیه سودان در واقع تقاضای کمک مالی بیشتر از عربستان و امارات بود؛ بیانیه‌ای که بی‌جواب ماند و اقتصاد سودان لرزان‌تر شد و خارطوم کوتاه آمد و سربازان باز هم به یمن رفتند.

مصونیت جهانی به لطف سربازان جهانی

از طرفی عمر البشیر، رئیس‌جمهور سودان، به واسطه این سربازان، متحدان ارزشمندی بدست آورد و انزوای بین‌المللی خود را پس از سال‌ها اندکی تسکین داد. ایالات متحده دولت بشیر را به مدت بیش از دو دهه حامی تروریسم معرفی و دیوان بین‌المللی کیفری حکم دستگیری او را به دلیل جرایم جنگی در دارفور صادر کرده بود.

تا همین اواخر عربستان و امارات به دلیل ارتباط سودان با ایران و قطر، فاصله خود را با بشیر حفظ کرده بودند. اما به لطف جنگ یمن، بشیر از حمایات دیپلماتیک رهبران عرب خلیج‌فارس برخوردار شد و آن‌ها به واشنگتن نیز فشار آوردند تا روابط خود با سودان را بهبود دهد. پرداخت‌های سعودی به سربازان برای سودان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ تورم در این کشور به 70 درصد رسیده است و مردم حتی در پایتخت برای نان، سوخت و دریافت پول از بانک صف می‌کشند. در ماه جاری حداقل 9 نفر در درگیری با پلیس کشته شدند.

استان دارفور جنگ‌های دیگر را هم تأمین می‌کند. بر اساس یافته‌های سازمان ملل، قبلاً این سربازان در جبهه علیه اسلام‌گرایان لیبیایی جنگیده بودند.

به گفته سربازانی که از جنگ بازگشته‌اند، آن‌ها ابتدا با هواپیما به کمپ‌هایی برده می‌شوند تا مجهز به تجهیزات جنگی ساخت آمریکا شوند و دو تا چهار هفته آموزش ببینند.

پول خون

سربازان دستمزد خود را به ریال سعودی دریافت می‌کنند و دستمزدها از 480 دلار در ماه برای افراد 14 ساله بی‌تجربه آغاز می‌شود و تا 530 دلار برای افسران عضو جانجاوود متغیر است و علاوه بر آن اگر در هر ماه در جنگی حضور یابند، 185 تا 285 دلار ماهانه بیشتر دریافت می‌کنند.

اگر زنده بمانند، در هر دوره شش ماهه آن‌ها 10 هزار دلار نیز به پول رایج سودان دریافت می‌کنند؛ این پول به حساب افراد در بانک فیصل سودان، متعلق به عربستان، واریز می‌شود. این در حالی است که یک دکتر سودانی اگر همزمان در چندجا کار کند، در نهایت ماهانه 500 دلار دریافتی دارد.

عبدالرحیم 32 ساله عضو قبیله رزیقات عنوان می‌کند که سال گذشته برای پیوستن برادرش به ارتش سعود، 1360 دلار به یک افسر محلی رشوه دادند و برادرش چند ماه بعد در یمن کشته شد و خانواده‌اش 35 هزار دلار به پول سودان غرامت دریافت کردند که به دلیل محدودیت‌های بانکی امکان دریافت همه آن به صورت یکجا وجود ندارد. این سربازان اذعان دارند که فرماندهان سودانی به آن‌ها می‌گویند، بیشتر از ارزش پولی که به شما داده می‌شود نجنگید.

آمار سربازان از جنگ بازگشته متفاوت است، اما آن‌ها درمورد تعداد کشته‌های گردان‌های 500 تا 750 نفری خود از اعداد 135 تا 200 نفری صحبت می‌کنند که بیشترشان با مین‌ها و موشک‌های حوثی‌ها کشته می‌شوند.

هاگر که دو سال در جبهه بود، می‌گوید: گروهان آن‌ها در سفر زمینی به عدن 20 نفر، در جریان اولین نبرد 22 نفر، نبرد دوم 35 نفر و در مجموع 180 نفر را در طول دو سال از دست دادند.

وقتی از هاگر سوال می‌شود که جنگ چطور بود، خنده تلخی می‌زند و می‌گوید: ترسناک. حالا او بازگشته و خوشحال است، او علاوه بر خانه برای خانواده‌اش 10 گاو خریده است.