فرشاد گلزاری

جنگ یمن که بیش از 7 سال از آغاز آن می‌گذرد همانند سایر مجادلات بین‌المللی در حال ورود به یک دالان تاریک سیاسی- نظامی است که شاید طی سال‌های اخیر این روند را به چشم ندیده باشیم.

وضعیت اگرچه در نواحی شمالی (هم‌مرز با عربستان) این کشور تا حدودی آرام است و حملات موشکی و پهپادی کمی به حاشیه رفته، اما در نهایت آنچه که در این کشور به چشم می‌آید، آثار سوء جنگ است. آثاری که بخش عمده آن زیرساخت‌های این کشور را نابود کرد و در فاز دیگر تلفات جانی و بشری عجیب و غریبی بر جای گذاشته است که نشان دهنده تحمیل یک سرنوشت شوم به این کشور خواهد بود. در این میان صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) تازه‌ترین آمار خود را درباره کودکان قربانی جنگ یمن منتشر کرده است که این شامل اظهارات تکان‌دهنده‌ای در این زمینه می‌شود.

اینکه اتحادیه اروپا علیه خواسته‌های پیشنهادی انصارالله موضع می‌گیرد در فاز شکلی شاید صرفاً به عنوان رد و بدل کردن چند پیام سیاسی باشد اما از حیث ماهوی به غارت نفت یمن توسط شرکت‌های اروپایی برمی‌گردد که هنوز هم این روند ادامه دارد

یورونیوز به نقل از این سازمان گزارش کرد که تعداد قربانیان جنگ یمن به ۱۱ هزار تن رسیده و بیش از ۳۷۰۰ تن کشته شده‌اند و علاوه بر این، 4هزار کودک نیز به عنوان کودک‌سرباز به خدمت گرفته شده‌اند. در ادامه این گزارش آمده که یونیسف اعلام کرده در میان قربانیان، ۳۷۷۴ کودک کشته و ۷۲۴۵ کودک زخمی شده‌اند.

مقامات یونیسف همچنین اذعان کرده‌اند که تعداد کودکان کشته و زخمی شده بین پایان آخرین آتش‌بس در یمن در اوایل اکتبر تا پایان نوامبر به ۶۲ تن رسید و بین ماه ژوئیه تا سپتامبر ۲۰۲۲ دست‌کم ۷۴ کودک بر اثر انفجار مین‌ها و مهمات منفجر نشده کشته یا زخمی شدند. در سطح نیازهای بشردوستانه، این گزارش نشان داد که حدود هشت سال است که از مجموع ۳۰ میلیون یمنی بیش از ۲۳.۴ میلیون تن از جمله ۱۲.۹ میلیون کودک، به کمک و حمایت بشردوستانه نیاز دارند و حالا باز هم ناقوس قحطی در این کشور و همزمان با رسیدن فصل سرما به گوش می‌رسد.

در این میان غاطبه تحلیلگران و مفسران مسائل بشردوستانه در تحلیل‌های چند ماه پیش اعلام کرده‌اند که وضعیت فعلی در یمن به خصوص در محور اقتصادی تا حدی بحرانی است که راه خروج از این وضعیت بسیار مشکل خواهد بود که یکی از دلایل آن کارشکنی‌های عربستان سعودی است. ریاض در این میان قرار بود که در حاشیه آتش‌بس با صنعا به نوعی تضمین کند که حقوق نظامیان و کارمندان ادارات را پرداخت کند تا این بحران مالی و اقتصادی تا حدودی رفع و رجوع شود، اما سعودی‌ها از این اقدام خودداری کردند. این وضعیت در حالی است که در فاز سیاسی هم چندان اوضاع خوب نیست.

در این محور موضع عربستان و امارات کاملاً مشخص است اما داده‌ها نشان می‌دهد اروپایی‌ها هم که تا چندی پیش به دنبال حل و فصل پرونده یمن بودند، حالا موضع دیگری اتخاذ کرده‌اند.

اخیراً اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای بر اهمیت تحقق آتش‌بس در یمن و گسترش آن و اتخاذ تدابیر لازم از جمله بازگشایی جاده‌های تعز و دیگر استان‌ها و ورود محموله‌های سوخت به بندر الحدیده و ازسرگیری پروازها در صنعا تأکید کرد و در این میان اعلام کردند که انصارالله باید دست از مواضع افراطی خود بردارد و همکاری سازنده‌ای با هانس گروندبرگ، فرستاده دبیرکل سازمان ملل به یمن داشته باشد.

ریاض قرار بود که در حاشیه آتش‌بس با صنعا به نوعی تضمین بدهد که حقوق نظامیان و کارمندان ادارات را پرداخت کند تا این بحران اقتصادی حل شود اما سعودی‌ها از این اقدام خودداری کردند و حالا بحران مالی و معیشتی عمیق‌تر شده است

تقابل با گروه ویژه مشترک 153

اینکه اتحادیه اروپا در چنین شرایطی موضع مذکور را اتخاذ می‌کند و در امتداد آن انصارالله یمن هم با تندی پاسخ آنها را می‌دهد، در فاز شکلی شاید صرفاً به عنوان رد و بدل کردن چند پیام سیاسی شناخته شود که در گذشته هم مشابه آنرا بارها دیده‌ایم.

اما از حیث ماهوی و در بطن این مواضع ما شاهد آن هستیم که اروپایی‌ها با هماهنگی آمریکا و همسو با امارات و عربستان سعودی از چند ماه پیش تاکنون غارت نفت یمن را در دستور کار خود گذاشته و تا به همین امروز روند مذکور جاری و ساری است. به همین دلیل اینکه دیده می‌شود اتحادیه اروپا شروط آتش‌بس یمنی‌ها را زیاده‌خواهی اعلام می‌کند و سعی دارد مذاکرات را به حاشیه براند به این دلیل است که روند دستبرد زدن به منابع انرژی این کشور را طولانی‌تر کند که یکی از دلایل آن رسیدن فصل سرما است؛ چراکه با وجود خریداری میزان عظیمی از گاز توسط کشورهای اروپایی، به دلیل عمیق و طولانی شدن بحران یمن این کشورها به انرژی بیشتری نیاز دارند.

در این میان اما امصارالله یمن هم تاکتیک خود را تغییر داده و حالا اطلاعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد این جنبش به دنبال تقابل با ائتلاف غربی- عربی در سطح آب‌های مشرف بر جنوب یمن است. روز گذشته (چهارشنبه) پایگاه خبری عربی 21 به نقل از یک منبع نظامی رسمی در یمن اعلام کرد که یمن شاهد تحرکات نظامی متقابل جنبش انصارالله و ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان در منطقه ساحلی غربی استان تعز (نزدیک به کریدور ناوبری بین‌المللی باب المندب) است و در همین راستا تمامی اقدامات نظامی انصارالله موید این است که یک رویکرد نبرد دریایی احتمالی در آینده وجود دارد.

این منبع که نامش فاش نشده اعلام کرده که در مقابل تحرکات نظامی انصارالله، اقدامات مشابهی از سوی طارق صالح، فرمانده نیروهای مقاومت ملی مورد حمایت امارات و عضو شورای ریاستی مناطق ساحلی غربی استان تعز و مناطق حومه جنوبی استان الحدیده وجود دارد؛ به گونه‌ای که ممکن است ماموریت تامین امنیت تنگه باب‌المندب که یک کریدور ناوبری بین‌المللی به حساب می‌آید، با حمایت عربستان، امارات و پشتیبانی طارق صالح به محسن الداعری، وزیر دفاع دولت مستعفی یمن واگذار شود. در این میان اما یک تئوری دیگر هم وجود دارد که نشان می‌دهد چرا انصارالله به دنبال کشاندن تقابل با ائتلاف مذکور در آبهای بین‌المللی است. واقعیت این است که آوریل سال جاری میلادی نیروی دریایی ایالات متحده تشکیل «گروه ویژه مشترک ۱۵۳» را برای گشت‌زنی در دریای سرخ و مبارزه با «فعالیت های تروریستی و قاچاق» اعلام کرد که شامل عربستان، مصر، امارات، اردن و ایالات متحده آمریکا میشد. انصارالله معتقد است که گروه مشترک 153 دقیقاً به دنبال آن بوده که از طریق این ائتلاف بتواند برای غارت نفت یمن یک نوع تامین امنیتی- نظامی از نوع فیزیکی را به وجود بیاورد و در سوی دیگر بتواند با هرگونه حمله احتمالی پهپادی و موشکی این جریان یمنی به امارات و عربستان و شاید اسرائیل مقابله کند. بر همین اساس باید گفت که تغییر تاکتیک صنعا از اقدامات «زمین پایه» به «دریا پایه» می‌تواند وضعیت را در محور سیاسی و نظامی دستخوش تغییر کند.