بیروت در چنبرة لجاجت سیاسی

فرشاد گلزاری

بحران سیاسی لبنان این روزها به نقل محافل سیاسی در دنیا تبدیل شده و هر طرفی هم بر اساس منافع و جایگاهی که دارد این موضوع را تحلیل می‌کند. عده‌ای در ایالات متحده و اروپا به صورت ضمنی معتقدند که لبنان زیر پرچم غرب نیست و به همین دلیل باید تاوان سیاست‌هایی را بدهد که در پسِ آن ایران حضور دارد. به باور غربی‌ها تهران در بیروت به صورت ضمنی اوضاع را در دست دارد و از تمام نفوذ خود استفاده می‌کند تا منافعش را پیگیری کند. در سوی دیگر باید دانست که واشنگتن سال‌های سال است از سوی اسرائیل به دلیل نزاعی که با تهران دارد تحت فشار است و به همین دلیل حتی اگر آمریکایی‌ها نخواهند، اسرائیل پای آنها را به پرونده لبنان باز می‌کند. این مسائل بخش بسیار کوچکی از مشکلات موجود در پرونده لبنان را بازگو می‌کنند و در این میان باید متوجه بود که اساساً وضعیت فعلی این کشور به خوبی نشان می‌دهد که ایالات متحده و مداخلات سیاسی و امنیتی این کشور تنها بخشی از مشکلات امروز لبنان را دربرمی‌گیرد و مابقی آن به عهده مقامات داخلی و سایر کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است. به عنوان مثال از چند سال پیش برای آنکه ایالات متحده بتواند ایران و متحدان منطقه‌ای آن را زیر فشار قرار دهد، اقدام به مسدودسازی کانال‌های مالی میان تهران با سوریه و لبنان به جرم پولشویی و تامین مالی تروریسم کرد و در نهایت واشنگتن این روند را «تحریم قیصر» نامید و تاکنون هم ادامه دارد. بدون شک منظور از هرگونه تحریم توسط ایالات متحده و متحدان منطقه‌ای آنها بحث اعمال فشار بر کشور یا دولت‌های خاطی است ولی مساله اینجاست که خروجی این روند برای کشورهای تحت تحریم می‌تواند درنهایت یک مشکل چندلایه را به وجود بیاورد.

واقعیت این است که تحریم لبنان و ادامه این روند به هر ترتیب ممکن توانسته آثار بسیار مضری بر جامعه این کشور و به خصوص اقتصاد آن بگذارد و حالا این روند با یک بحریان سیاسی هم همراه شده است. واقعیت غیرقابل کتمان این است که علاوه بر ایالات متحده، اسرائیل و ایران، بسیاری از کشورهای دیگر هم منافع خودشان را در لبنان دنبال می‌کنند که می‌توان در این میان به فرانسه، عربستان سعودی، امارات و حتی ترکیه هم اشاره کرد. همین تعدد منافع صرفاً بر مسائل سیاست خارجی لبنان تاثیر نگذاشته بلکه چندی است که به طور مشخص سیاست داخلی و روندهای جاری در لبنان را بهم ریخته است. یکی از این روندها بحث انتخاب رئیس‌جمهور برای این کشور است که تا به امروز با یک بن‌بست مشخص روبرو شده و گویا قرار نیست این مشکل به زودی حل و فصل شود. این بحران به جایی رسیده که حالا آمریکایی‌ها رأساً وارد این پرونده شده‌اند و به مقامات بیروت هشدار جدی داده‌اند. به عنوان مثال سه‌شنبه هفته گذشته هیئت کنگره آمریکا در دیدار با مسئولان ارشد لبنانی نسبت به پیامدهای خلأ در پست ریاست جمهوری در سایه بحران اقتصادی شدید در این کشور هشدار داد. این هیأت در دیدار با نخست‌وزیر و رئیس پارلمان لبنان صراحتاً اعلام کرد که آمریکا از کشور و ملت لبنان حمایت می‌کند اما در مقابل از مسئولان لبنانی می‌خواهد اوضاع و مشکلات روزانه شهروندان لبنانی را در نظر گرفته و نزاع‌های خود را کنار بگذارند؛ چراکه هرگونه تأخیر در انتخاب رئیس جمهور و تشکیل دولت جدید پیامدهای اقتصادی و امنیتی منفی برای کشور دارد.

اعداد و ارقام جلسه رای‌گیری هشتم داشت، بیانگر آن است که عملاً هیچکس در میان نمایندگان مجلس لبنان نمی‌خواهد رئیس‌جمهور انتخاب شود و اوضاع به سمت بهبود پیش برود

تعدد جلسات پارلمان و  باز هم هیچ...

اگر به صورت سطحی سخنان هیأت آمریکایی اعزام شده به بیروت را موردنظر و بررسی قرار دهیم به وضوح می‌بینیم که آنها باز هم نگران وضعیت داخلی لبنان نیستند، بلکه از این می‌ترسند که مبادا ادامه بحران سیاسی- اقتصادی در بیروت به ضرر اسرائیل تمام شود و امنیت ملی تل‌آویو زیر ضرب قرار بگیرد. دیپلمات‌های آمریکایی در بیروت اعلام کردند که واشنگتن در انتخاب ریاست جمهوری لبنان دخالت نمی‌کند اما از نهاد نظامی لبنان در سایه شرایط اقتصادی وخیم این کشور حمایت می‌کنیم و معتقدیم که ارتش لبنان نقش اساسی را در حفظ امنیت و ثبات در این کشور ایفا می‌کند. اینکه آنها باز هم بحث انتخاب ریاست جمهوری لبنان را در دستور کار خود قرار داده‌اند نشان می‌دهد که در بیروت اوضاع به هیچ وجه مناسب نیست و دلیل این موضوع هم برگزاری هشت دور جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور لبنان بوده که باز هم به نتیجه نرسید و خروجی آن منفی شد. اولین جلسه انتخاب رئیس‌جمهور جدید لبنان به جای میشل عون، رئیس جمهور سابق که دوره مسئولیتش ۳۱ اکتبر به پایان رسید، ۲۹ سپتامبر برگزار شد و تلاش‌های مقامات لبنانی برای انتخاب رئیس جمهور جدید این کشور تا قبل از پایان دوره مسئولیت میشل عون ناکام ماندند. درست است که دوران ریاست جمهوری شش ساله میشل عون بر لبنان به پایان رسیده و همگان به دنبال انتخاب جایگزین برای او هستند اما باید توجه داشت که آمارها و ارقامی که از آخرین جلسه پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس‌جمهوری این کشور به بیرون درز کرده نشان می‌دهد که اساساً قرار نیست اوضاع درست شود.

رفتار واشنگتن نشان می‌دهد که آنها نگران وضعیت داخلی لبنان نیستند، بلکه از این می‌ترسند که مبادا ادامه بحران سیاسی- اقتصادی در بیروت به ضرر اسرائیل تمام شود و امنیت ملی تل‌آویو زیر ضرب قرار بگیرد

خبرگزاری دولتی لبنان اعلام کرده که در دور اول رای‌گیری نتایج به این شرح بود: «52 برگه سفید، چهار رای باطل، ۳۷ رای برای میشل معوض، ۹ رای برای حزب لبنان جدید، چهار رای برای عصام خلیفه، دو رای برای زیاد بارود، و بشاره ابی یونس و بدری ضاهر هر کدام یک رای». این ارقام نشان می‌دهد که عملاً هیچکس در میان نمایندگان مجلس نمی‌خواهد رئیس جمهور انتخاب شود و اوضاع به سمت بهبود پیش برود. خبرگزاری فرانسه هم در خبری اعلام کرد که در هشتمین جلسه رسیدگی به انتخاب رئیس‌جمهور لبنان، پس از برگزاری دور اول، دور دوم رأی‌گیری نیز به دلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد نمایندگان لغو شد. نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان هم هشتم دسامبر را تاریخ جلسه جدید اعلام کرد اما باز هم عده‌ای معتقدند که جلسه نُهم هم راه به جایی نمی‌برد. توجه داشته باشید که نامزد ریاست جمهوری لبنان در دور اول رای‌گیری به دو سوم آرای ۱۲۸ نماینده پارلمان لبنان یعنی دستکم ۸۶ رأی نیاز دارد و در صورتی که در دور اول هیچ یک از نامزدها پیروز نشوند، در دور دوم که در همان جلسه برگزار خواهد شد، نامزد ریاست جمهوری تنها با کسب ۶۵ رأی پیروز خواهد شد. ارقام و آمارها در جلسه هشتم (به خصوص 52 برگه سفید) نشان می‌دهد که لجاجت بر سر تامین منافع، بیروت را به زمین تقابل سیاسی تبدیل کرده است.