مسکو در «دامِ مرکب»

«در صورت موفقیت روسیه در اوکراین، کشورهای غربی احساس امنیت نخواهند کرد». این همان عبارتی است که همه را متعجب کرده و حالا همین چند کلمه، به محل بحث و جدل دیپلمات‌ها و سیاستمداران غربی و شرقی تبدیل شده است. این سخنان از زبان لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا در جریان بازدیدش از پراگ (پایتخت جمهوری چک) مطرح شد و به خوبی نشان می‌دهد لندن بر خلاف بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر مانند فرانسه و آلمان که شرکای روسیه محسوب می‌شوند، به دنبال آن است تا مجدداً بساط جنگ سرد جدید که حالا به صورت علنی و مشهود در جریان است را تا بیخ گوشِ مسکو بگستراند. همه می‌دانند که روسیه و بریتانیا در زمان جنگ سرد، نفس یکدیگر را در تمامی عرصه‌ها به خصوص در بستر امنیتی و اطلاعاتی به شمارش انداخته بودند و حالا هم به نظر می‌رسد که حتی اگر مسکو سر به سر لندن نگذارد، این بریتانیا خواهد بود که به دنبال فرو کردن دشنه خود به پهلوی روس‌ها است. وزیر خارجه بریتانیا پیشنهادهای اخیر درباره توافق صلح میان روسیه و اوکراین را «مماشات» و «عقب‌نشینی» توصیف و آن را رد کرد. میخایلو پودولیاک، مشاور رئیس‌جمهور اوکراین هم در راستای این اظهارات وزیر خارجه بریتانیا گفت که هرگونه توافق با روسیه به اندازه یک پنی شکسته هم ارزش ندارد و ما (کی‌یف) به این نتیجه رسیده‌ایم که حمله مسکو را تنها می‌توان با زور متوقف کرد، نه مذاکره و گفت‌وگو! اگر نگاهی به سخنان این دو بیندازیم به خوبی می‌بینیم که عملاً مواضع تهاجمی غرب علیه روسیه به صورت پله‌کانی در حال افزایش است و از سوی دیگر برخی تحلیلگران معتقدند این فراز و فرودهای اعمال شده در اتخاذ مواضع علیه مسکو، در یک چارچوب از پیش تعیین شده قرار دارد و حالا اوضاع در حال وخیم‌تر شدن است. اینکه می‌گوییم شرایط در حال تبدیل شدن به یک فرآیند خطرناک است صرفاً به دلیل اظهارات مقامات دو طرف نیست. به عنوان مثال سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز گذشته (شنبه) اعلام کرد که غرب علیه مسکو و همه متعلقات روسیه اعلان جنگی همه جانبه کرده و هیچکس این حقیقت را پنهان نمی‌کند که ما در حال مشاهده یک جنگ تمام عیار هستیم. لاوروف اعلام کرد که تحریم و لغو هر چیزی که نام روسیه بر روی آن حک شده به جایی رسیده که غرب آثار کلاسیک ادبیات روسیه که شامل آثار چایکوفسکی، داستایوفسکی، تولستوی و پوشکین می‌شود را هم ممنوع کرده است. این مواضع به خوبی نشان می‌دهد که روس‌ها هم در حال بی‌اثر کردن سناریوی غربی‌ها هستند و از هر بهانه‌ای استفاده می‌کنند تا بتوانند اوضاع را به نفع مسکو جلوه دهند. در این میان اما روسیه اخیراً اعلام کرده که به شرط لغو تحریم‌های غرب علیه این کشور، حمله به اوکراین را پایان خواهد داد و به نظر می‌رسد سخنان تند و تیز وزیر خارجه بریتانیا، مشاور زلنسکی و سایر مقامات مانند بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا که دیروز گفته بود «پوتین به هیچ وجه قابل اعتماد نیست» هم در همین راستا اوج گرفته است.

آمریکا و متحدانش در حال افزایش کمک‌های نظامی به اوکراین هستند تا روسیه را مجبور به عقب‌نشینی کنند. بایدن نیز دیروز اعلام کرد که تلاش پوتین برای ایجاد چند دستگی در میان کشورهای متحد عضو ناتو شکست خورده و حالا پوتین و حلقه نزدیک به او مسئول «ناتویی شدنِ اروپا» هستند

هزینه‌تراشی جدید برای مسکو!

روسیه و بریتانیا در زمان جنگ سرد، نفس یکدیگر را در تمامی عرصه‌ها به خصوص در بستر امنیتی و اطلاعاتی به شمارش انداخته بودند و حالا حتی اگر مسکو سر به سر لندن نگذارد، این بریتانیا خواهد بود که به دنبال فرو کردن دشنه خود به پهلوی روس‌هاست

به موازات این اظهارات، جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده هم مواضعی اتخاذ کرده که در بطن خود نوعی تحقیر، هشدار و کنایه را علیه روسیه و شخص پوتین به نمایش می‌گذارد. بایدن خطاب به ۱۲۰۰ دانشجوی افسری فارغ‌التحصیل در استادیوم یادبود نیروی دریایی آناپولیس واقع در مریلند آمریکا گفت که ‌آنها در زمانی وارد خدمت در ارتش آمریکا می‌شوند که چالش‌های جهانی بسیاری وجود داشته و موظف به کمک برای حفظ ثبات در جهانی بی‌اطمینان هستند. بایدن اعلام کرد که تلاش پوتین برای ایجاد چند دستگی در میان کشورهای متحد عضو ناتو شکست خورده و حالا من به شما می‌گویم که پوتین و حلقه نزدیک به او مسئول «ناتویی شدنِ اروپا» هستند. سخنان بایدن به نوعی همانند یک تیر بر قلب اولیگارش‌های روسیه می‌نشیند؛ چراکه آنها خودشان اعلام کرده‌اند که در صورت قطع تحریم‌های غرب به جنگ پایان می‌دهند که این موضوع صریحا نشان می‌دهد روسیه از منظر اقتصادی بسیار تحت فشار قرار دارد. اینکه بایدن می‌گوید مقصر پیوستن کشورهایی مانند سوئد و فنلاند به ناتو روسیه است، در اصل نشان می‌دهد که تحریک مسکو و پوتین از سوی غرب و توسط ولودیمیر زلنسکی، به درستی انجام شده و حالا یک اتفاق بزرگ دیگر در حال رخ دادن است که به نظر می‌آید درون‌مایه آن، از وقایع نظامی و اقتصادی مرکب شده است. نخستین مساله این است که جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده که رزمایش بزرگ ۱۵ عضو ناتو در ۵ ژوئن به رهبری ارتش آمریکا در حوزه دریای بالتیک برگزار می‌شود و هدف این رزمایش «آموزش در راستای تقویت توان واکنش مشترک» است. پنتاگون اعلام کرده که در این رزمایش سربازان کشورهای بلژیک، بلغارستان، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، آلمان، لتونی، لیتوانی، هلند، نروژ، لهستان، سوئد، ترکیه، بریتانیا و آمریکا شرکت خواهند داشت و آن را در قالب برنامه آموزشی مشترک اعلام کرده است. از سوی دیگر روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از مقامات کاخ‌سفید اعلام کردند که بایدن طی روزهای آینده سامانه‌های موشکی دوربرد به کی‌یف ارسال می‌کند و انتظار می‌رود که ایالات متحده به اوکراین سامانه‌های موشکی توپخانه‌ای متحرک موسوم به هیمارس را هم تحویل بدهد. این اقدام بدون شک نوعی «دامِ مرکب» برای روسیه خواهد بود؛ چراکه از یک سو آمریکا با وارد کردن سوئد و فنلاند به ناتو علناً مرزهای غربی روسیه را ناامن کرده و حالا مسکو در شرایط کنونی باید میلیاردها دلار هزینه کند تا بتواند امنیت این مرزها را برقرار کند و از سوی دیگر این اقدامِ آمریکا باعث می‌شود که پیشروی روسیه در دونباس سرعت بگیرد. غرب به خوبی می‌داند که روسیه بسیار عجله دارد تا بتواند اوضاع را به نفع خود جلو ببرد و به همین دلیل از یک سو به تحریک نظامی و سیاسی آن ادامه می‌دهد و از سوی دیگر به مسکو اجازه می‌دهد که در شرق، جنوب شرق و حتی در جنوب اوکراین مانند شهر ماریوپل دست به هر اقدامی بزند تا این روند فرسایشی شود و روس‌ها هم به عطش فتح و ظفرشان افزوده شود. آمریکا و متحدانش در حال افزایش کمک‌های نظامی به اوکراین هستند تا روسیه را مجبور به عقب‌نشینی کنند و این موضوع حالا روسیه را همانند کوسه‌ای که در یک دام یا تور ماهیگیری اسیر شده، به دنیا نشان می‌دهد. حال باید دید که آیا روس‌ها می‌توانند مناطق گرجستان و اوکراین را به خاک خود ضمیمه کنند و یا اینکه اگر این اتفاق رخ داد قرار است پاسخ غرب چه باشد؟ این همان دامِ مرکبی است که مسکو خواسته یا ناخواسته در آن گیر افتاده است!