اعلام وضعیت قرمز در داووس

فرشاد گلزاری

 این روزها به هر طرف که نگاه می‌کنیم، یا بحران به چشم می‌خورد یا تخاصم و یا اینکه مجادلات سیاسی در مقیاس بین‌المللی شده آن را می‌یابیم. این روند باعث شده تا بسیاری از تحلیلگران حوزه اقتصاد بین‌الملل و طیف‌های مختلفی از کارشناسان میان رشته‌ای که در عرصه جامعه‌شناسی، جرم‌شناسی، بسترسنجی وقوع بحران‌های برخاسته از منازعات سیاسی - نظامی فعال هستند و حتی سیاستمداران، بار دیگر دست به قلم شوند و ده‌ها صفحه تحلیل به رشته تحریر درآوردند و هشدار بدهند. هشدار آنها صرفاً شاید یک یا چند صفحه از معروف‌ترین و مطرح‌ترین رسانه‌های مکتوب و دیجیتال دنیا را به خود اختصاص دهد اما از 24 فوریه سال جاری میلادی تا به امروز که روس‌ها سراسیمه به اوکراین حمله‌ور شدند، این تحلیل‌ها دیگر حکم «هشدار» را ندارد؛ بلکه به مرحله «عینیت» رسیده‌اند و قرار است اوضاع بر خلاف آنچه که فکر می‌کردند پیش برود. به عنوان مثال کنت راپوزا، یکی از برجسته‌ترین تحلیلگران ارشد مجله «فوربز» 22 ماه می در گزارش خود اعلام کرد که بزرگان (استعاره از آمریکا، روسیه و اتحادیه اروپا) دوباره مسئول هستند؛ چراکه آنها به ما جنگی بی‌پایان دیگر هدیه داده‌اند که به دنبالش یک بحران کالا و یک بحران زنجیره تامین را بر همگان تحمیل می‌کند و حال سوال این است که تکلیفمان با رکود جهانی چیست؟ او معتقد است که تورم حاصل از چاپ بی‌رویه پول و آزمون و خطاهای اقتصادی در طول قرنطینه بی‌سابقه اقتصاد ایالات متحده به سبک چین طی سال‌های 2020-2021، اکنون استانداردهای زندگی را کاهش داده است و حالا بحران اوکراین به مانند یک آوار بر تمام خرابه‌های به جا مانده از دوران پساکرونا فرود آمده است. راپوزا در گزارش خود به آمارهایی از اقتصادهای بزرگ دنیا مانند ایالات متحده و بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی اشاره می‌کند. او در جایی می‌گوید نرخ تورم بریتانیا در 18 می 9 درصد بود اما بدون شک این مساله گذرا نیست؛ چراکه اگر اروپا در جنگ اقتصادی خود با روسیه بر کالاها و تامین آن فشار وارد کند بدون شک اوضاع بدتر هم خواهد شد. او معتقد است بازارهایی که کشورهای عضو گروه هفت در آن حضور دارند، بیشتر از بازارهای ایالات متحده و چین در هم تنیده هستند و این به معنای یک خطر گسترده است. بر اساس آمارهایی که او ارائه می‌کند شاخص اس.اند.پی 500 (فهرست ۵۰۰ سهام برتر در بازار بورس سهام نیویورک و نزدک) شش هفته است که در یک روند شکست خورده قرار گرفته و اگر 8 هفته متوالی این روند ادامه داشته باشد، یک رکورد جدید نزولی به ثبت خواهد رسید. این تحلیلگر ارشد یک مولفه دیگر هم مورد اشاره قرار داده است. او می‌گوید که دائماً صحبت از برداشتن تعرفه‌ها از چین برای مبارزه با تورم مطرح است، اما بر اساس نظرسنجی‌های اخیر بعید است که کاهش تعرفه‌ها تاثیر معنی‌داری بر تورم ایالات متحده داشته باشد و این به معنای تعمیق یک بحران جدید است که ابعاد آن را نمی‌توان به این راحتی تحلیل کرد؛ چراکه آثار شگرفی بر اقتصاد بین‌المللی دارد.

هشدار از ناحیه داووس!

اگر بخواهیم از تحلیل مذکور و آمار و ارقام‌ مطروحه و مولفه‌هایی که ارائه شد چشم‌ بپوشیم و حتی آنها را مردود اعلام کنیم، دیگر نمی‌توانیم از اظهاراتی که ارشدترین مقامات سیاسی - اقتصادی دنیا در اجلاس داووس مطرح کردند، به سادگی عبور کنیم. واقعیت غیرقابل کتمان این است که تمام ثروتمندان و کشورهایی که در حوزه اقتصاد و صنعت بین‌الملل حرف‌هایی برای گفتن دارند، متفقاً بر این اصل مانور می‌دهند که یک طوفان عجیب در راه است. به عنوان مثال اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا در نشست اقتصادی داووس سوئیس گفت که شرایط جنگ اوکراین و وضعیت امروز جهان یادآور دوران تاریک گذشته در قحطی دهه ۱۹۳۰ میلادی است. او در مورد بحران مواد غذایی که آن را پیامد جنگ اوکراین می‌داند، ابراز نگرانی کرد و خواستار اقدام فوری جامعه جهانی در این زمینه شد. او در بخشی از سخنانش اعلام کرد که «هم اکنون حدود ۲۰ میلیون تن گندم در اوکراین انباشت شده که تا پیش از این بطور معمول ماهانه حدود پنج میلیون تن صادرات گندم از سوی اوکراین وجود داشت که اکنون به ۲۰۰هزار تن تا حدود یک میلیون تن تنزل یافته است و همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد که یک بحران را در پیش روی خود داریم». از سوی دیگر رابرت هابک، معاون صدراعظم آلمان در اجلاس داووس اعلام کرد که ما حداقل چهار بحران اعم از تورم بالا، بحران انرژی، فقر غذایی و بحران آب و هوایی را در پیش داریم و اگر فقط روی یکی از این بحران‌ها تمرکز کنیم، نمی‌توانیم مابقی مشکلات را حل کنیم. معاون صدراعظم آلمان در مورد رکود جهانی و قحطی هشدار جدی اما کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین‌المللی پول هم دقیقاً همین مسائل را گوشزد کرد. او در اجلاس داووس گفت که جنگ، شرایط سخت‌تر مالی و شوک‌های قیمتی به ‌ویژه برای موادغذایی، به وضوح چشم‌انداز را تیره‌ و تار کرده است. او اعلام کرد صندوق بین‌المللی پول (آی.‌ام.‌اف) ماه گذشته چشم‌انداز رشد جهانی خود را برای دومین بار در سال جاری میلادی کاهش داد و جنگ اوکراین و تورم را به عنوان «خطر واضح» برای بسیاری از کشورها دانست. به موازات این اظهارات، کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا هم هشدار داده که رشد و تورم در مسیرهای متضادی قرار دارند؛ چراکه فشارهای فزاینده قیمت‌ها، فعالیت‌های اقتصادی را محدود می‌کند و قدرت خرید خانوارها را از بین می‌برد. بدین ترتیب باید گفت که در داووس «وضعیت قرمز» برای جهانیان اعلام شده و حال باید دید که غولِ رکود و تورم چگونه بر جهان سایه می‌اندازد.