اسلو در رودربایستی مشروعیت‌بخشی به طالبان

فرشاد گلزاری

هرچه طالبان تلاش می‌کند از خودش یک وجهه جهانی و مقبول به نمایش بگذارد، گویا موجی برمی‌خیزد و این نیت آنها را در هم می‌کوبد. نیأتی که در عمل تفاوت‌های بسیار زیادی با حرف‌هایی دارد که طالبان آنها را هر روز توسط سخنگوهای خود به گوش جامعه جهانی می‌ر‌ساند. آنها هر روز نسبت به تغییر خود در رسانه‌ها حرف می‌زنند و اما کمی بعد ویدئوهایی که منتشر می‌شود نشان از آن دارد که همه چیز وارونه است. همین چند روز پیش بود که سخنگوی طالبان از احترام به مردم و حقوق اقوام و سایر ادیان در افغانستان حرف زد و کمی بعد ویدئویی مربوط به ولایت نیمروز منتشر شد که خط بطلانی بر این ادعای طالبان بود. در این ویدئو که مردم برای اخذ گذرنامه یا تمدید آن در مقابل یک دستگاه دولتیِ محلی صف کشیده بودند ناگهان با ضرب و شتم طالبان با باتوم و سلاح گرم مواجه شدند و حتی چندین تیر هوایی برای نظم دادن به صفوف مردم شلیک شد. این مدل برخورد به حدی افکار عمومی را تحریک کرد که بسیاری از نهادهای حقوق بشری همانند قبل رفتار طالبان را زیر تیغ انتقاد قرار دادند. از سوی دیگر چندی پیش هم زنان افغانستان در اعتراض به حجاب اجباری و استفاده از روبنده یا برقع به خیابان‌ها آمدند که در نهایت باز هم توسط نیروهای امنیتی طالبان سرکوب شدند. این دوگانه‌ای است که حالا به جان افغانستان افتاده است. در این میان طالبان حالا با مشکل عدم مشروعیت روبرو است و همین مساله همه چیز را در افغانستان تبدیل به یک برزخ کرده است. یکی از مسائلی که طالبان را به ستوه آورده، مشکلات مالی و بلوکه شدن پول این کشور توسط ایالات متحده است. در همین راستا محمد حسن آخوند، نخست‌وزیر دولت موقت طالبان در نشست «اقتصاد افغانستان» اعلام کرد که کمک‌های کوتاه‌مدت راه‌حل اساسی نیست و ما باید تلاش کنیم تا راه‌هایی برای حل بنیادی مشکلات پیدا کنیم. نکته قابل توجه فرارهای روبه جلوی طالبان است. نخست‌وزیر طالبان از یک سو معتقد است که دولت اشرف غنی، فاسدترین دولت تاریخ افغانستان بوده و از سوی دیگر طالبان را منجی اقتصاد و برچیده شدن فساد در افغانستان اعلام می‌کند. او در ادامه نشست اقتصاد افغانستان اعلام کرد که حکومت تازه در کابل امنیت سراسری را تامین و فساد را از بین برده است، اما وضعیت بد اقتصادی مردم به‌ علت محدودیت‌ها و انسداد دارایی‌های افغانستان توسط آمریکا پیش آمده است. در جایی دیگر می‌گوید که «طالبان تمامی شرایط را برآورده کرده و کشورهای اسلامی، باید در به‌رسمیت شناختن طالبان پیش‌قدم شوند». استفاده محمد حسن آخوند از لفظ «باید» آنهم در قبال کشورهای اسلامی نشان می‌دهد که او بسیار عصبانی است؛ چراکه حتی ایران، پاکستان، تاجیکستان و به طور کلی همسایگان افغانستان هم حاضر به پذیرش طالبان به عنوان یک دولت رسمی در افغانستان نیستند. از جهتی دیگر این اظهارات نشان‌دهنده آن است که طالبان علیرغم مواضعی که علیه کشورهای غربی دارد، تنها راه نجات افغانستان و کمک به وضعیت این کشور را غربی‌ها می‌داند و به همین دلیل حالا وزیر خارجه طالبان برای کسب مشروعیت به نروژ رفته است.

درخواست اعضای مجلس نمایندگان آمریکا از بایدن برای آزادسازی اموال افغانستان را اگر کنار سفر وزیرخارجه طالبان به نروژ قرار دهیم می‌بینیم که این رویدادها، نمی‌تواند اتفاقی پشت سر هم رخ دهد و یک هماهنگی کامل با کابل در این میان وجود دارد

تلاش در میانه اعتراض!

همزمان با سفر وزیر خارجه طالبان به نروژ، شماری از افغان‌های مقیم کشورهای اروپایی به این سفر که آن را مشروعیت‌بخشی به طالبان می‌دانند؛ واکنش نشان دادند و در مقابل وزارت خارجه نروژ اعتراض کردند

روز شنبه منابع خبری در کابل اعلام کردند که امیرخان متقی، وزیر خارجه دولت طالبان در راس یک هیأت بلندپایه به نروژ سفر کرده و قرار است با مسئولان نروژی درباره کمک‌های انسان‌دوستانه و مسایل سیاسی، اقتصادی و آموزشی بحث و گفت‌وگو کند. بر اساس بیانیه‌ای که از سوی طالبان منتشر شده، هیأت افغانستان همچنین با نمایندگان اتحادیه اروپا در مورد سرمایه‌گذاری در افغانستان و همچنین در مورد افغان‌هایی که پس از روی کار آمدن دولت طالبان در اوت گذشته کشور خود را ترک کردند، گفت‌وگو خواهد کرد. در همین راستا باید توجه داشت که پایگاه خبری بیزنس استاندارد یک روز قبل از شروع سفر وزیر خارجه طالبان به نروژ اعلام کرد که سفارت اتحادیه اروپا در کابل مجدداً بازگشایی شده است. این اقدام اروپایی‌ها در رسانه‌ای کردن موضوع مذکور، آن هم دقیقاً 24 ساعت قبل از سفر امیرخان متقی به نروژ، کاملاً نشان می‌دهد که در پشت صحنه هماهنگی‌هایی میان غرب با طالبان وجود داشته است. عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه در این مورد اعلام کرده که در گذشته رایزنی‌هایی با اروپا در این خصوص وجود داشته است. او حتی اعلام کرده که علاوه بر کمک بشردوستانه ۲۲۰ میلیون یورویی، قرار است اتحادیه اروپا ۲۶۸ میلیون یوروی دیگر نیز به عنوان کمک به افغانستان ارسال کند و بخشی را برای حقوق معلمان در نظر گرفته است. حال اگر به سفر وزیرخارجه طالبان به نروژ برگردیم، به وضوح می‌بینیم که اروپایی‌ها چندان با حضور طالبان نه تنها در اسلو، بلکه در خاک اروپا موافق نیستند. بر اساس گزارشی که یورونیوز روز گذشته (یکشنبه) منتشر کرده، همزمان با سفر وزیر خارجه طالبان به نروژ، شماری از افغان‌های مقیم کشورهای اروپایی به سفر هیات طالبان به نروژ در مقابل وزارت خارجه اعتراض کردند و آن را مشروعیت‌بخشی به طالبان می‌دانند. شمار دیگری هم از معترضان روز شنبه در برابر سفارت نروژ در لندن تظاهرات کردند. آنها در شعارهایی از دولت نروژ می‌خواستند که طالبان را به رسمیت نشناسد. این درحالی است که نروژ تاکید کرده که این دعوت و نشست‌ها به منزله مشروعیت بخشیدن یا به رسمیت شناختن طالبان نیست. همزمان با ورود امیرخان متقی به اسلو، سه تن از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا در نامه‌ای خطاب به جو بایدن، رئیس‌جمهوری این کشور از وی خواستند تا بر آزادسازی دارایی‌ها و اموال بلوکه شده افغانستان تمرکز کند تا به این ترتیب از بروز بحران بشری و اقتصادی که مردم افغانستان با آن روبرو هستند، اجتناب شود. این اقدام اعضای مجلس نمایندگان آمریکا شاید برای بسیاری از مفسران قابل ستایش باشد اما واقعیت این است که کنار هم قرار گرفتن این رویدادها، نمی‌تواند تا این حد اتفاقی باشد. از سوی دیگر ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی ارشد طالبان هم اعلام کرده که نخستین گفت‌وگوهای رسمی این گروه با غرب در نروژ پس از به دست گرفتن قدرت در افغانستان، به «تغییر فضای جنگ» پس از دو دهه اقدامات علیه نیروهای ناتو کمک خواهد کرد. مجموع اظهارات طالبان را اگر کنار اعتراضات به سفر امیرخان متقی قرار دهیم درمی‌یابیم که اسلو در یک دوراهی اسیر شده است؛ دوراهی که یک طرف آن تایید و سمت دیگر آن رد کردن امارت اسلامی افغانستان است که خیلی‌ها در ایران و سایر جهان تحمل شنیدن و به زبان آوردنش را ندارند؛ ولی واقعیت این است که عالم سیاست آنگونه که فکر می‌کنیم ساده نیست و همه چیز در آن لایه به لایه است. پس اگر همین فردا مشروعیت طالبان از سوی غرب تایید شد، نباید تعجب کنیم!