احیای خزنده یک خلافت مشئوم

فرشاد گلزاری

حدود دو هفته پیش شاهد وقوع دو انفجار انتحاری در مرکز بغداد، پایتخت عراق و یک بازار پر تردد در میدان الطیران در منطقه باب الشرقی بودیم که در نتیجه آن، 100 کشته و زخمی بر جای ماند. شاید برای بسیاری ازمخاطبان این انفجارها چندان مهم نباشند اما آنچه مساله مذکور را بیش از هر زمان دیگر مهم می‌کند و به نوعی باعث می‌شود تا توجه اندیشکده‌های مطالعات امنیت بین‌الملل و حتی پژوهشگران مطالعات تروریسم به این رخداد «ضدامنیتی» بیشتر شود، زمانِ اجرای این عملیات غیر انسانی بود. بر اساس داده‌های منتشر شده از واحد ضدتروریسم عراق که از سال 2003 تاکنون توسط آمریکایی‌ها آموزش دیده‌اند و در نبردهای سهمگینی مانند آزادسازی موصل نقش کلیدی برعهده داشتند، انفجار دو هفته پیش بغداد برای اولین بار پس از سال ۲۰۱۶ میلادی صورت گرفت که به نوعی در چهار سال گذشته سابقه نداشته است. همین مولفه کوچک (اما مهم) باعث شد تا تمام دنیا به این موضوع واکنش نشان دهند. از کشورهای عربی و نهادهای منطقه‌ای گرفته تا سازمان‌ها و دولت‌های اروپایی و حتی آمریکا این اقدام را محکوم کردند. برهم صالح، رئیس جمهوری عراق هم در مورد این انفجارها صراحتاً اعلام کرد که عراق آماده همکاری با تمام دنیا برای مبارزه با تروریسم و به راه انداختن ائتلاف جدید در ابعاد منطقه‌ای و حتی جهانی است. واکنش‌های داخلی به این انفجار در همین مقطع تمام نشد، بلکه ما شاهد آن بودیم که مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق بعد از انفجارهای انتحاری در بغداد، دست به یک خانه‌تکانی جدی در ساختار امنیتی کشورش زد؛ تا جایی که به دستور او، عامر صدام، معاون وزیر کشور در امور اطلاعات برکنار شد و احمد ابورغیف به جای وی منصوب شد. ساعاتی بعد از این عزل و نصب بسیار مهم باز هم طوفانی از برکناری و انتصاب‌ها اتفاق افتاد که همه را در عراق و منطقه حیرت‌زده کرد. الکاظمی دستور برکناری عبدالکریم عبد فاضل، مدیرکل اطلاعات و مبارزه با تروریسم در وزارت کشور و تعیین حمید الشطری، معاون رئیس دستگاه امنیت ملی را به جای وی داد. همچنین دستورات الکاظمی شامل انتقال قیس المحمداوی، فرمانده عملیات بغداد به وزارت دفاع و تعیین احمد سلیم به جای وی و برکناری جعفر البطاط، فرمانده پلیس فدرال و تعیین رائد شاکر جودت به جای وی است. او همچنین دستور برکناری باسم مجید، مدیر بخش اطلاعات و امنیت عملیات بغداد را داد و تمام این اقدامات ظرف کمتر از 10 ساعت رخ داد. این حجم از انتصاب و برکناری‌ها در ساختار سیاسی - امنیتی عراق شاید عجیب باشد اما نکته اینجاست که نخست‌وزیر فعلی عراق، قبلاً رئیس سرویس اطلاعاتی این کشور بوده است و به خوبی می داند که در کشورش چه اتفاق‌هایی در حال رخ دادن است. در این میان البته حرف و حدیث‌های زیادی مطرح است مبنی براینکه بسیاری معتقدند این انفجارها به راحتی قبل از وقوع عملیات، قابل ردگیری است و در این میان برخی از مقامات و شاید تیم الکاظمی در جلوگیری از آن کم‌کاری کرده‌اند. عده‌ای دیگر وقوع چنین فاجعه‌ای را، سیاسی می‌دانند. این طیف معتقدند که هر چه جامعه وقایع ضدامنیتی را بیشتر و ملموس‌تر درک کند، بدون تردید نگرش رای‌دهندگان در انتخابات آتی به سمت و سوی تیمی خواهد رفت که در رأس کار قرار دارد و به دنبال تامین امنیت است. این دسته از منتقدان دولتِ الکاظمی معتقدند که دیدار روز گذشته الکاظمی با خانواده بازماندگان انفجارهای بغداد و تعهد او نسبت به پایمال نشدن خونِ بستگانشان، به نوعی یک مانور سیاسی و شاید انتخاباتی قلمداد می‌شود.

بسیاری معتقدند که براساس داده‌های ارتش عراق، آمریکایی‌ها طی سه هفته اخیر تعداد زیادی از عناصر داعش را از مرز سوریه وارد عراق کرده‌اند تا با خلق یک بحران امنیتی جدید بتوانند نظامیان خود را در عراق ابقا کنند

داعش هنوز نفس می‌کشد!

با تغییر دریچه تحلیل و عوض کردن زاویة دید، باید از داخل بغداد و بدنه دولت، به درون بزرگترین و کم‌نظیرترین ماشینِ ترور قرن بیست و یکم، یعنی «داعش» برویم. تشکیلاتی که اگر چه همه آنرا فرزند ناخلفِ «سازمان القاعده» می‌دانند، اما سران و ایدئولوژیست‌های القاعده هم به گستره اقدامات آن اذعان دارند. درست است کسانی مانند «ابو محمد المقدسی» یا «ابو قتاده الفلسطینی» که از ایدئولوژیست‌های اصلی القاعده و دست راست اسامه بن‌لادن به حساب می‌آمدند، داعش را یک جریان بیش از حد تندرو و ضد اسلام و مسلمانان خواندند، ولی همین اشخاص و قاطبه تحلیلگران حوزه امنیت و تروریسم معتقدند که داعش به این زودی‌ها تمام نخواهد شد. بارها و بارها گفته شده است که این تشکیلات تروریستی به انتهای خود نزدیک شده و حتی سال گذشته ما شاهد حذف فیزیکی «ابوبکر البغدادی»، رهبر داعش در شهر باریشا واقع در سوریه به دستور ترامپ بودیم، اما اخبارِ موجود دقیقاً عکسِ این ادعا که داعش تمام شده را ثابت می‌کند. به عنوان مثال وزارت کشور عراق روز گذشته (یکشنبه) از بازداشت یک گروهک وابسته به داعش در استان صلاح الدین خبر داد که همه اعضای آن زن بودند. در همین راستا یگان واکنش سریع وابسته به وزارت کشور عراق با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، این گروهک متشکل از پنج زن بود که در شرق استان صلاح‌الدین واقع در شمال عراق بازداشت شدند. دو روز قبل از اعلام این خبر، مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در سخنانی اعلام کرد که نیروهای امنیتی کشورش در یک عملیات اطلاعاتی «ابو یاسر العیساوی»، معاون سرکرده داعش و والی عراق در گروه تروریستی داعش را به هلاکت رساندند. کمی بعد هم وین ماروتو، سخنگوی ائتلاف بین‌المللی در عراق این موضوع را تایید کرد ولی آمارها بیش از این حرف‌ها وحشتناک است؛ چراکه هیات حشد شعبی عراق هفته گذشته (هفتم بهمن ماه) از کشف تونل‌های داعش و بمب‌های دست‌ساز اعضای این گروه تروریستی در استان صلاح‌الدین خبر داد که تمام این کشفیات را با کامیون‌های نظامی تخلیه کردند که این خود یک تهدید بالقوه جدی را نمایان می‌کند. از سوی دیگر فرماندهی عملیات مشترک عراق (پنجم بهمن ماه) اعلام کرد در درگیری‌های خشونت‌آمیز میان نیروهای حشد شعبی و داعش در استان صلاح‌الدین در شمال عراق، ۱۱ نیروی حشد شعبی کشته شدند. همچنین وزارت کشور عراق روز گذشته (یکشنبه) از به هلاکت رسیدن ۱۷ تن از سرکرده‌های گروه تروریستی داعش طی سه ماه اخیر خبر داد که این آمارها به خوبی نشان می‌دهد که یک سناریوی مشکوک اما مشهود در حال اجرایی شدن است. بسیاری معتقدند که براساس داده‌های ارتش عراق، آمریکایی‌ها طی سه هفته اخیر تعداد زیادی از عناصر داعش را از مرز سوریه وارد عراق کرده‌اند تا با خلق یک بحران امنیتی جدید بتوانند نظامیان خود در عراق را ابقا کنند و مانع از خروجشان شوند. این تحلیل ممکن است تا حد زیادی درست باشد؛ چراکه تیم امنیتی بایدن و به خصوص ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع جدید آمریکا هم تلویحاً اعلام کرده است که نظامیان آمریکا در عراق و افغانستان باقی خواهند ماند. بر این اساس باید منتظر احیای خزنده خلافت خودخوانده داعش و ظهور آنها از لایه‌های زیرین جامعه عراق باشیم.  

کسانی مانند «ابو محمد المقدسی» یا «ابو قتاده الفلسطینی» که از ایدئولوژیست‌های اصلی القاعده و دست راست اسامه بن‌لادن به حساب می‌آمدند، داعش را یک جریان بیش از حد تندرو خواندند، ولی همین اشخاص و قاطبه تحلیلگران حوزه امنیت معتقدند که داعش به این زودی‌ تمام نخواهد شد