لبنان، اسپانیا، شیلی، مصر، عراق، هنگ‌کنگ، اکوادور، سودان، بولیوی و...
اعتراضات جهانی نقاط مشترک دارند؟
سیدمحمد میرزامحمدزاده
در هفته‌های اخیر، اعتراضاتی گسترده در کشورهای مختلف از لبنان گرفته تا اسپانیا، شیلی، مصر، عراق، هنگ‌کنگ، اکوادور، سودان، بولیوی و... شکل گرفته است. اعتراضات دلایلی کاملا متمایز دارند و به روش‌های مختلف اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند؛ اما زمینه‌های مشترکی وجود دارد که این اعتراضات را به نوعی به هم مرتبط می‌سازد. خبرگزاری بی‌بی‌سی در گزارشی مفصل به مسائل و موضوعات این اعتراضات پرداخته و بررسی کرده است که چه عاملی کسانی را که در خیابان‌های سرتاسر جهان دست به اعتراض زده‌اند، به هم مرتبط می‌سازد.
اگرچه اعتراضات در کشورهای مختلف هزاران کیلومتر با یکدیگر فاصله دارند؛ اما معترضین در چندین کشور اعتراضات را به دلایل مشابه آغاز کرده‌اند و برخی از یکدیگر برای سازماندهی و پیشبرد اهداف الگو می‌گیرند.
بی‌عدالتی
بسیاری از کسانی که دست به اعتراض می‌زنند، مردمی هستند که عمدتاً احساس می‌کنند دستشان از ثروت کشور به دور مانده است. در چندین مورد، آخرین مرحله‌ای که منجر به اعتراضات شده، افزایش بهای خدمات کلیدی در کشور بوده است.
اعتراضاتی که ماه گذشته در اکوادور آغاز شد، با اعلام دولت برای حذف یارانه سوخت 10 ساله به عنوان بخشی از طرح کاهش هزینه‌های عمومی در توافق با صندوق بین‌المللی پول (IMF)، کلید خورد. این تغییر منجر به افزایش شدید بهای بنزین شد که بسیاری اذعان کردند قادر به تأمین هزینه آن نیستند. جوامع غیر شهری از این می‌ترسیدند که چنین تغییری منجر به افزایش بهای حمل و نقل عمومی و همچنین غذا شود و در نتیجه جوامع آن‌ها بیشترین آسیب را ببیند. اعتراضات منجر به بسته شدن بزرگراه‌ها، حمله به مجلس و درگیری با نیروهای امنیتی شد و مردم خواهان پایان یافتن ریاضت اقتصادی و بازگشت یارانه سوخت بودند. بعد از چند روز اعتراض گسترده، دولت عقب نشست و قائله ختم شد. افزایش هزینه حمل و نقل در شیلی نیز منجر به اعتراض مردم شد. دولت هزینه بالای انرژی و تضعیف پول کشور را بهانه این تصمیم برای افزایش هزینه اتوبوس و مترو معرفی کرد؛ اما معترضین بر این باور بودند که این آخرین اقدام دولت برای تحت فشار گذاشتن ضعفا است. همچنان که روز جمعه گذشته تظاهرکنندگان با نیروهای امنیتی درگیر بودند، تصویری از سباستین پینیه‌را، رئیس‌جمهور این کشور دست به دست منتشر شد که در حال صرف شام در یک رستوران مجلل ایتالیایی بود؛ تصویری که از دید برخی شکاف عمیق بین نخبگان سیاسی شیلی و مردم در کف خیابان تعبیر شد. شیلی یکی از ثروتمندترین کشورهای آمریکای لاتین و در عین حال نابرابرترین کشور منطقه است؛ این کشور بدترین میزان برابری درآمد را در بین 36 کشور عضو سازمان همکاری اقتصاد و توسعه (OECD) دارد. همچون اکوادور، دولت از مسیر خود بازگشت و افزایش هزینه‌های حمل و نقل را برای آرام کردن معترضین به تعلیق درآورد؛ اما معترضان مسیر خود را ادامه دادند و درخواست‌های خود را بیشتر کردند. یکی از دانش‌آموزانی که در این اعتراضات حضور یافته بود به خبرگزاری رویترز گفت: این صرفاً یک اعتراض ساده به افزایش بهای مترو نیست، بلکه این طغیانی علیه سال‌ها ظلم و ستمی است که فقرا را بیشتر از همه هدف قرار داده است. لبنان هم اعتراضات مشابهی را به چشم دیده است، تصمیم برای بستن مالیات به مکالمات واتس‌آپی منجر به اعتراضات گسترده‌ای علیه مشکلات اقتصادی، بی‌عدالتی و فساد شد.
فساد
اعتراض به فساد دولتی قلب چندین مورد از اعتراضات اخیر بوده است، مسئله‌ای که عمیقاً به مسئله بی‌عدالتی مرتبط است. در لبنان، معترضین این موضوع را عنوان می‌کنند که با وجود رنج مردم از بحران اقتصادی، رهبران کشور با استفاده از جایگاه قدرت برای غنی‌سازی خود به واسطه زد و بند و قراردادهای باب میل، بهره می‌برند. رباب، معترض پنجاه ساله، در این رابطه گفت: من چیزهای زیادی اینجا دیده‌ام، اما تاکنون چنین دولت فاسدی به چشم ندیده بودم. دولت لبنان روز دوشنبه بسته‌ای اصلاحی شامل کاهش شدید حقوق سیاست‌مداران را بری آرام کردن خشم مردم معرفی کرد. مردم در عراق، خواهان پایان یافتم نظام سیاسی هستند که به گفته آن‌ها منجر به سقوط کشور شده است. یکی از نکات مورد اعتراض مردم، تخصیص سهمیه قومیتی برای مناصب دولتی به جای شایسته‌سالاری است. تظاهرکنندگان عنوان می‌کنند که این قانون به رهبران کشور اجازه سوءاستفاده از منابع عمومی در جهت منافع خود و طرفدارانشان را فراهم می‌کند و منافع عموم جامعه پایمال می‌شود. اعتراضات علیه اتهام فساد دولتی، مصر را هم بی‌نصیب نگذاشت. اعتراضات بی‌مانند ماه سپتامبر با درخواست محمد علی، یک تاجر مصری که در تبعیدی خود خواسته در اسپانیا به سر می‌برد، کلید خورد؛ او عبدالفتاح السیسی و ارتش را متهم به فساد کرد.
آزادی سیاسی
در برخی کشورها اعتراضات از سیستم سیاسی کشور بود و مردم احساس می‌کردند در آن کشور حبس شده‌اند. معترضین هنگ‌کنگی تابستان امسال علیه لایحه استرداد مجرمین به چین در شرایط خاص به‌پا خواستند. هنگ‌کنگ بخشی از چین است اما مردم این منطقه از آزادی‌های ویژه‌ای بهره می‌برند، از طرفی نگران تلاش پکن برای کنترل بیشتر منطقه هستند. همچون شیلی و لبنان، اعتراضات گسترده منجر به عقب‌نشینی دولت از این لایحه شد اما مردم عقب ننشستند و خواهان انتخابات آزاد و تحقیق بازرسان جهانی در مورد خشونت‌های پلیس علیه معترضان هستند. تاکتیک‌های این اعتراضات به سایر معترضین سرتاسر جهان ایده داد. صدها هزار تن از مردم اسپانیا در شهر بارسلونا دست به اعتراض زدند تا خشم خود را از بازداشت رهبران جدایی‌طلب کاتالان بازگو کنند. این رهبران یک هفته قبل به اتهام فتنه در جریان همه‌پرسی (از دید دادگاه عالی اسپانیا غیرقانونی) سال 2017 و اعلام استقلال یک‌سویه از دولت اسپانیا بازداشت شدند. اندکی پس از صدور حکم، مردم بارسلونا پیامکی دریافت کردند که از آن‌ها خواسته شده بود مشابه اعتراضات هنگ‌کنگ برای تظاهرات به فرودگاه ال‌پرات بروند. همچنان که مردم به‌سمت فرودگاه می‌رفتند، در مسیر شعار می‌دادند: ما می‌خواهیم هنگ‌کنگ دیگری رقم بزنیم. کاتالان‌ها همچنین اینفوگرافی‌هایی در این تظاهرات توزیع می‌کردند که شامل دستورالعمل‌های هنگ‌کنگی‌ها برای حفاظت از خودشان در مقابل ماشین‌های آب‌پاش و گاز اشک‌آور بود.
کاتالان‌ها در تظاهرات‌های اسپانیا، اینفوگرافی‌هایی توزیع می‌کردند که شامل دستورالعمل‌های هنگ‌کنگی‌ها برای حفاظت از خودشان در مقابل ماشین‌های آب‌پاش و گاز اشک‌آور بود؛ آن‌ها شعار می‌دادند: هنگ‌کنگ دیگری رقم می‌زنیم
تغییرات اقلیمی
بیشتر اعتراضات جهانی که در مورد آن‌ها شنیده‌ایم، به‌‌نوعی به محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی مرتبط بوده است. فعالانی از جنبش شورش انقراض در شهرهای مختلف جهان دست به اعتراض زدند و خواهان اقدام عاجل دولت‌ها شدند. چنین اعتراضاتی در آمریکا، بریتانیا، آلمان، اسپانیا، اتریش، فرانسه و نیوزیلند رقم خورد. مشارکت‌کنندگان خود را با چسب به جاده‌ها و خودروها چسباندند و تلاش می‌کردند امور شهری شهرهای بزرگ را مختل کنند. افراد جوان در سرتاسر جهان نیز به اعتراضات هفتگی مدارس می‌پیوندند؛ اعتراضاتی که با اقدام گرتا تونبرگ، دختر بچه 16 ساله سوئدی آغاز شد.
دیدگاه تان را بنویسید