سکوت چین در برابر بازداشت‌های دسته‌جمعی مسلمانان شکست

شهرزاد سرفلاح

به گزارش نیویورک تایمز، یک مقام ارشد چینی روز سه‌شنبه با تشریح فعالیت اردوگاه‌های بازداشت اقلیت‌های مسلمان واقع در غرب این کشور از این موضوع به عنوان اقدامی انسانی یاد کرد و آن‌ها را مراکز شغلی قانونی خواند. این در حالیست که چین در مظان انتقاد از سوی جامعه بین المللی در خصوص دفاع همه جانبه از مبارزات گسترده‌اش برای بازداشت و تحریک اقلیت‌های مسلمان است. 

در مقابل گروه های حامی حقوق بشر، دول غربی، قانون گذاران آمریکایی و یکی از پنل های سازمان ملل متحد، اردوگاه‌های تحول با تحصیل اویغورها و سایر اقلیت‌های مسلمان را در منطقه سین کیانگ واقع در شمال غرب چین، مورد حمله قرار داده بودند. صدها هزار تن (بر اساس برخی آمار حتی 1 میلیون نفر) در این اردوگاه‌ها بازداشت بودند و افرادی که تا‌کنون موفق به فرار شده‌اند به این اردوگاه‌ها لقب زندان‌های مجازی داده‌اند که ظاهرا افراد را شست و شوی مغزی می‌دهند.

اما شهرت ذکیر، رییس دولت خود مختار سین‌کیانگ، که خود یک ایغور است، در سخنانی به خبرگزاری رسمی شینهوآ، این اردوگاه‌ها را اقدامی قانونی برای دفاع در برابر تروریسم خواند. وی گفت: در این اردوگاه‌ها به اقلیت‌های مسلمان و ایغورها مهارت‌های شغلی، زبان چینی و قانون آموزش داده می‌شود.

ذکیر در این باره می‌گوید: ایجاد و استقرار این اردوگاه‌ها اقدامی موثر بود که سین‌کیانگ برای از بین بردن شرایط مطلوب به منظور شکل‌گیری تروریسم برخاسته از دل دولت، تندروی‌ها و جلوگیری از جنایات تروریستی خشونت بار اتخاذ کرده است. از بدو بازگشایی و آغاز به کار، این اردوگاه‌ها مورد استقبال همگانی و پشتیبانی حداکثری تمامی قومیت‌های ساکن در سین‌کیانگ قرار گرفتند.

با وجود این‌که وی از تعداد افرادی که به این اردوگاه‌ها فرستاده شدند سخنی به میان نیاورد، اما برای نخستین بار اذعان کرد که برخی از این افراد بر خلاف میل‌شان ماه‌ها و در بعضی موارد سال‌ها در این مکان نگه داشته می‌شوند. ذکیر گفت: این برنامه با افراد مظنون به ارتکاب جرم برخورد می‌کند؛ افرادی که جرم قابل بررسی قضایی ندارند و تنها مورد آموزش قرار می‌گیرند و تنها پس احراز معیارهای خاص و تأیید دولت، مدارک فارغ‌التحصیلی دریافت می‌کنند. برخی از بازداشت شدگان قرار است تا پایان سال جاری میلادی آزاد شوند و در مشاغلی به فعالیت بپردازند.

ذکیر گفت: قرار است این مبارزات سال‌ها ادامه یابد. برنامه آنتی رادیکالیسم سین‌کیانگ نتیجه داده و به موفقیت نزدیک بوده است اما مدت زمان، پیچیدگی و شدت آن اقدامات حاد باقی می‌ماند و ما باید هوشیار باشیم.

مقامات چینی تا کنون به صورت بسیار جزیی به سری بازداشت‌های سال گذشته پرداخته‌اند. یک مقام ارشد در هیات چینی در یکی از پنل‌های سازمان ملل در ماه آگوست، از این اقدامات دفاع کرد و بازداشت دست جمعی افراد را کذب خواند.

اما نظرات ذکیر در دفاع از برنامه تحریک ایغور ها و اقلیت‌های مسلمان به اندازه کافی کامل بود؛ برنامه‌ای که از دل سیاست‌های شی ژین‌پینگ, رئیس جمهوری چین و رئیس حزب کومونیست برخاسته بود.

دولت خود مختار سین‌کیانگ هفته گذشته قوانین اصلاح شده‌ای را برای برنامه آنتی رادیکالیسم صادر کرد که برای نخستین بار وجود اردوگاه‌های آموزشی را مجاز اعلام می‌کرد.

جیمز لیبولد، کارشناس حوزه سین‌کیانگ در دانشگاه لا تروب در استرالیا گفت: پس از یک سال و اندی انکار، حزب کومونیست تصمیم گرفته است داستان را رهبری کند و دیدگاه خود در رابطه با قانونی بودن و ماهیت اصلی این اردوگاه‌های بازداشت را بیان کند. اکنون به نظر می‌رسد رهبری مرکزی این حزب نسبت به استاندارد سازی و قانونی کردن رویکرد مصمم است.

پروفسور لیبوید گفت: به نظر می‌رسد در اوایل ماه نوامبر، درست زمانی که فرصتی برای دولت‌های خارجی فراهم است تا مقامات پکن را در مورد برنامه بازداشت و سایر اقدامات جنجال برانگیز مورد پرسش قرار دهند، پکن نظرات خود را برای نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد آماده کرده باشد. دولت های غربی اعلام کرده‌اند که سین‌کیانگ در راس فهرست اولویت‌های نشست این شورا قرار دارد.

اوایل ماه آتی، فدریکا موگرینی، نماینده ارشد انحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیت به پارلمان اروپایی گفت: ما در ارتباط با گزارش‌های عینی دریافت شده که در آن‌ها به وخامت اوضاع حقوق بشر در سین‌کیانگ اشاره شده است، عمیقا نگران هستیم. وی افزود: قرار است این موضوع در نشست شورای حقوق بشر مورد اشاره قرار گیرد.

هفته گذشته یکی از هیات‌های دوحزبی در واشنگتن با انتشار گزارشی فعالیت‌های اردوگاه‌های آموزشی را محکوم کرد. قانون گذاران آمریکا در مجلس از جمله سناتور مارکو روبیو قانونی را پیشنهاد دادند که دستور مجازات چین برای برنامه بازداشت را صادر می‌کند. 

نیکی هیلی، سفیر سابق ایالات متحده در سازمان ملل روز دوشنبه به فاکس نیوز گفت: دولت چین در آزار و اذیت اقلیت‌های مذهبی و قومی دست دارد. این بزرگترین اقدام بازداشت غیرنظامیان در جهان است.

اما ذکیر مدعی است که قوانین چین حامی چنین اردوگاه‌هایی است و در راستای تحقق بخشی به اهداف سازمان ملل متحد در از بین بردن تروریسم است. تا سال 2014، چین بستر زنجیره‌ای از حملات خشونت‌آمیز و شورش‌هایی بوده ‌است که ایغورهای معترض در آن دست دارند.

ذکیر گفت: امروز نه تنها سین‌کیانگ زیباست بلکه امن و پایدار نیز است. 

او اعلام نکرد که چند نفر در اردوگاه‌ها بازداشت هستند، اما هو شیژین یکی از سردبیران برجسته در روزنامه گلوبال تایمز که یک روزنامه شدیدا ملی‌گرا در چین به شمار می‌رود، روز دوشنبه (16 مهر) عنوان کرد که او تعداد دقیق افراد در اردوگاه را می‌داند، اما رقم یک میلیون نفر صحیح نیست.

گروه‌های حقوق بشری وجود چنین اردوگاه‌هایی را نشات گرفته از مشکلات عمیق در دل دولت چین می‌دانند.

مایا وانگ، یکی از محققان دیده‌بان حقوق بشر گفت: مقامات سین‌کیانگ توجیهات بی‌اساسی برای این اردوگاه‌ها عنوان می‌کنند بر این مبنا که این اردوگاه‌ها همسو با قوانین چین هستند. این حزب این موضوع را به قدرت خود مرتبط می‌د اند و از آن به عنوان سلاحی در مقابل دشمنان سیاسی خود بهره می‌گیرد.