خطرات جنگ تجاری آمریکا و چین جدی است

نازنین صائب

روزنامه نیویورکر در مطلبی به موضوع جنگ تجاری میان چین و آمریکا پرداخته است. جنگ تجاری میان این دو کشور هفته گذشته دوباره بالا گرفت. این بار پکن اعلام کرد که وضع تعرفه‌های جدید از سوی آمریکا را به وسیله اعمال تعرفه بر روی 60 میلیارد دلار دیگر از کالاهای آمریکایی تلافی می‌کند. در واکنش به این خبر میانگین بازار داو جونز 184.84 واحد افزایش یافت، ارزش دلار ثابت ماند، و بازارهای سراسر جهان رشد کردند.

از یک نظر، طرز برخورد بدون قاعده سرمایه‌گذاران قابل توجیه است. مناقشه تجاری میان واشنگتن و پکن نزدیک به یک سال است که جریان دارد و آنچنان صدمه‌ای به اقتصاد نزده است. رشد GDP و ایجاد اشتغال در آمریکا هر دو با قدرت ادامه دارد. سودآوری شرکت‌ها به حد نصاب جدیدی رسیده است. اما نباید مخاطرات این شرایط را نادیده گرفت.

گرچه آمریکا و چین از جنگ طولانی مدت تجاری سود نخواهند برد، با وجود این احتمال کمی وجود دارد که این مناقشه به زودی حل و فصل شود. چنانچه دو کشور دارای بزرگترین اقتصادهای جهان به جنگ ممتد بپردازند، آرامش بازارها به شکلی تلخ به بوته آزمایش گذاشته می‌شود.

بزرگترین خطر اینجاست که رئیس جمهوری آمریکا، تفسیر نامناسبی از وقایع معاصر دارد. ماه گذشته، مکزیکو در توافقی اولیه با آمریکا به بازنگری توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (NAFTA) رضایت داد، در ابتدای تابستان اتحادیه اروپا به آمریکا تعهد داد که کالاهای بیشتری از این کشور وارد کند و برای توافق گسترده‌تر با این کشور وارد مذاکره شود، و گفتگوها با کانادا ادامه دارد. اما تفسیر ترامپ از این تحولات این است که قلدری و زورگویی جواب می‌دهد: با تهدید به خروج از توافقنامه نفتا، اعمال تعرفه‌های جدید بر روی خودروهای اروپایی و محصولات لبنی کانادا. اکنون ترامپ گمان می‌کند که می‌تواند همین کار را با چین بکند.

ترامپ هفته گذشته (18 شهریور 1397) در توئیتر خود نوشت: موضوع تعرفه‌ها برای آمریکا قدرت چانه زنی آورده است، این کار میلیاردها دلار پول، و شغل به کشورمان سرایز می‌کند و افزایش قیمت‌ها را غیر قابل توجه می‌کند. اگر کشورها توافق عادلانه‌ای با ما نکنند، تعرفه‌ها را اعمال می‌کنیم.

یک روز پس از این پیام، کاخ سفید اعلام کرد که تعرفه‌های جدید را روی دویست میلیارد دلار از کالاهای مصرفی ساخت چین همانند پوشاک، بارهای مسافری و اجاق گاز اعمال می‌کند. این علاوه بر تعرفه‌هایی است که دولت آمریکا در ماه می 2018 بر روی پنجاه میلیارد دلار از کالاهای صنعتی چین اعمال کرده بود.

اما همه اینها بدان معنی نیست که چین در این جنگ مغلوب می‌شود. مناقشه دولت ترامپ با چین بسیار پایه‌ای‌تر از عدم توافق با اتحادیه اروپا، مکزیک یا کاناداست. اتحادیه اروپا، مکزیک یا کانادا با دادن امتیازات جزئی توانستند از بروز مناقشات جدی‌تر جلوگیری کنند.

پتر ناوارو، رئیس شورای تجارت کاخ سفید، گفت: زمان آنست که چین مسئولیت رفتارهای ضد بازار خود را بپذیرد، به خاطر تقلب‌هایش. در آینده در صورتیکه یکی از اقتصادهای بزرگ جهان، یغماگر باشد، اقتصاد جهانی سالم نخواهد ماند. چین هم اکنون یک سری امتیازات به آمریکا داده است. تعرفه واردات خودروهای آمریکایی را کاهش داده، و از تمایل خود برای تقویت حقوق مالکیت معنوی میان دو کشور خبر داده است. اما به نظر نمی‌رسد که این اقدام‌ها برای کاخ سفیدی که در پی کاهش یا معکوس کردن رشد اقتصادی چین است، کافی باشد.

این شایعه هم وجود دارد که چین ممکن است مقدار زیادی از اوراق قرضه خزانه داری آمریکا را بفروشد. هیچیک از مقام‌های دولتی چین تا کنون این خبر را تائید نکرده‌اند.

با وجود گفتگوهای مجادله آمیزی که میان دو طرف برقرار است، هنوز احتمال می‌رود که واشنگتن و پکن در نقطه‌ای با یکدیگر توافق کنند. تعرفه‌های جدید آمریکا با نرخ پائین 10 درصد آغاز می‌شود و تا شب سال نو به 25 درصد می‌رسد. در این مدت زمان برای گفتگوهای بیشتر فراهم می‌شود.

گرچه اکنون ترامپ علاقه چندانی به مذاکره از خود نشان نمی‌دهد، اما معتقد است که وضع تعرفه‌های جدید و تهدید به اعمال تعرفه‌های بیشتر به زودی چین را بر سر میز مذاکره خواهد نشاند. اما این عقیده می‌تواند مناقشه‌ای طولانی مدت اقتصادی شکل دهد که نظیر آن را تا کنون ندیده‌ایم و پیش بینی اثرات آن غیرممکن است.