قانون لاغر و تبصره‌های چاق!

آریا طاری

کارت بازی آیاندا پاتوسی برای حضور در لیگ برتر رسما صادر شد و این بازیکن می‌تواند از این هفته برای آبی‌ها به میدان برود. دریافت مجوز رسمی برای استفاده از مهره تازه‌وارد اهل آفریقای جنوبی شاید خبر خوبی برای استقلال باشد اما نشانه‌های چندان امیدوارکننده‌ای برای فوتبال ایران ندارد. چراکه به نظر می‌رسد این تصمیم به کمک تبصره‌هایی گرفته شده که ظاهرا راه را برای دور زدن قوانین هموار می‌کنند. ماجرایی که پیش از این برای استنلی کی‌روش و باشگاه ذوب‌آهن نیز رخ داده بود.

آیاندا پاتوسی، یکی از سه خرید خارجی استقلال در پنجره زمستانی نقل و انتقالات بود. آبی‌ها ایسما و منشا را نیز در همین پنجره به خدمت گرفتند و خیلی زود از هر دو بازیکن استفاده کردند اما پاتوسی حتی با وجود ثبت اولیه قراردادش در فدراسیون، با مشکلات قانونی روبه‌رو شد. بر اساس آئین‌نامه قانونی فوتبال ایران، بازیکنان آفریقایی باید در فاصله دو سال قبل از پیوستن به یک باشگاه ایرانی در عضویت تیم ملی یا تیم ملی امید کشورشان باشند. در غیر این صورت، آنها تنها در شرایطی پذیرفته می‌شوند که در این بازه زمانی، توانسته باشند در سطح اول لیگ‌های اروپایی و یا آمریکای جنوبی توپ بزنند. پاتوسی هیچ‌کدام از این دو شرط را نداشت. او دو سال گذشته را در لیگ فوتبال آفریقای جنوبی سپری کرده و در این مدت به تیم ملی نیز دعوت نشده بود. به نظر می‌رسد قرارداد این بازیکن با اشتباه محاسباتی عجیب مدیران استقلال، در حال تبدیل شدن به یک فاجعه بزرگ برای باشگاه است اما مدیرعامل آبی‌ها همان روزها با اطمینان عجیبی قول دریافت مجوز بازی پاتوسی را به وینفرد شفر داد. درست در روزهایی که احتمال جدایی آیاندا از استقلال قوت گرفته بود، نتایج استعلام سازمان لیگ نشان داد که این بازیکن قابلیت ثبت قرارداد با باشگاه ایرانی را ندارد اما درست مثل همیشه اضافه شدن یک تبصره جدید و تا حدودی عجیب، اوضاع را کاملا تغییر داد. مسئول نقل و انتقالات فدراسیون فوتبال در اظهارنظری باورنکردنی مدعی شد که به جای سال میلادی، باید سال شمسی را ملاک قرار داد و از آن‌جایی که پاتوسی سال 95 چهار بار به تیم ملی دعوت شده و دو بار برای این تیم بازی کرده، پس مشکلی برای همراهی استقلال در لیگ برتر ندارد. این در حالی است که آخرین بازی ملی این بازیکن همچنان در زمانی بیشتر از دو سال گذشته (مهرماه 95) انجام شده است.

این اولین بار نیست که قانون برای جذب یک بازیکن خارجی، این‌چنین مورد هجوم واقع می‌شود. یک سال قبل در چنین مقطعی ذوبی‌ها در پنجره نقل و انتقالات به دنبال خرید بازیکن خارجی بودند. آنها با استنلی کی‌روش به توافق رسیدند اما مدتی بعد متوجه شدند که این بازیکن نمی‌تواند از فیلتر آئین‌نامه فوتبال ایران عبور کند. طبق انتظار، زمانی برای گشاد کردن این فیلتر از راه رسید و سرانجام کی‌روش نیز توانست به سادگی چراغ سبز حضور در فوتبال ایران را دریافت کند. سعید آذری از حضورش در هیات رئیسه فدراسیون فوتبال، استفاده کرد و با گنجاندن یک تبصره جدید در قانون، اوضاع را به سود خودش و تیمش تغییر داد. این تبصره بر این اساس شکل گرفت که با توجه به «مهد فوتبال» بودن برزیل، بازیکنانی که در لیگ‌های ایالتی این کشور به میدان رفته‌اند هم می‌توانند بدون هیچ مشکلی به فوتبال ایران ملحق شوند. کی‌روش و پاتوسی، آخرین بازیکنانی نیستند که قانون به خاطرشان قربانی می‌شود. بدون تردید در سال‌های پیش رو تبصره‌های دیگری نیز به این قوانین اضافه خواهند شد تا راه ورود بازیکنان خارجی غیرمجاز دیگری به فوتبال ایران هموار شود.

تشکیلات «پنج‌ستاره» مدیریت فوتبال ایران، ابتدا بدون هیچ تحقیقی قرارداد پاتوسی را ثبت می‌کند و سپس برای عبور دادن استقلال از یک بحران احتمالی، دست به کار می‌شود. ضرر و زیان استقلال برای لغو این قرارداد، نباید موجب شود که نهادهای مدیریتی فوتبال ایران برای دور زدن قوانین اقدام کنند. آن‌چه برای پاتوسی اتفاق افتاده، نشان می‌دهد که اصل قوانین در این فوتبال هیچ اهمیتی ندارند. آیا حضور پاتوسی روی نیمکت تیم ملی در زمانی حدود دو سال گذشته، در شرایط فعلی از او بازیکن بهتری خواهد ساخت؟ اگر قوانین اشتباه هستند، بهتر است تغییر کنند اما اگر قرار به اجرا شدن قوانین باشد، این اتفاق باید برای همه تیم‌ها به صورت یکسان رخ بدهد. «پاتوسی‌گیت» فوتبال ایران نیز تا حدود زیادی نتیجه رسوخ «فوتبال دولتی» است. طبیعتا اگر باشگاه‌ها خصوصی باشند، برای هزینه‌های احتمالی ارزش بیشتری قائل می‌شوند و تنها مهره‌های کارآمد خارجی را جذب می‌کنند. مدیران باشگاه‌های دولتی اما حساسیت چندانی روی این موضوع به خرج نمی‌دهند و دست به خریدهایی می‌زنند که معمولا به جز گذاشتن هزینه اضافی روی دست باشگاه، هیچ تاثیر دیگری ندارند. پاتوسی به زودی کارش را در فوتبال ایران آغاز خواهد کرد. آغازی که عملا به معنای پایان اهمیت یک قانون در فوتبال باشگاهی ایران است.