آریا رهنورد

چهار سال قبل، تیمی که با تصمیم کارلوس کی‌روش برای حضور در جام ملت‌های 2015 انتخاب شد، نسبت به تیم ملی جام جهانی 2014 برزیل هشت تغییر داشت. هشت بازیکن از فهرست قبلی کنار رفتند و به همان نسبت نفرات جدیدی در فهرست تازه تیم ملی قرار گرفتند. این تغییرات حالا در تیم کارلوس محدودتر از گذشته هستند. تیمی که برای حضور در جام ملت‌ها به امارات سفر می‌کند، تنها چهار تغییر نسبت به تیم حاضر در جام جهانی دارد و تنها دو جابه‌جایی از این چهار جابه‌جایی به دلایل «فنی» صورت گرفته‌اند. حالا سوال اینجاست که با وجود این تغییر نه‌چندان پررنگ، آیا ترکیب تیم ملی در تورنمنت امارات شبیه ترکیب تیم در جام جهانی روسیه خواهد بود؟

دفاع، دوندگی بالا و تلاش برای پس گرفتن توپ از حریف، اولویت‌های اصلی تیم ملی در جام جهانی به شمار می‌رفتند. تیم کی‌روش همه مسابقه‌های این تورنمنت را در درجه اول برای گل نخوردن آغاز کرد و در راستای این هدف، ترکیب‌اش را با چهار مدافع، پنج هافبک و یک مهاجم منظم ساخت. بیرو روی خط دروازه قرار داشت. زوج مرتضی پورعلی‌گنجی و روزبه چشمی انتخاب‌های اول قلب دفاع بودند، رامین رضاییان و احسان حاج‌صفی نیز در کناره‌های خط دفاعی قرار گرفتند. در مرکز زمین امید ابراهیمی، سعید عزت‌اللهی و کریم‌انصاری‌فرد بازی می‌کردند و علیرضا جهانبخش یا مهدی طارمی در کنار وحید امیری و یا کریم انصاری‌فرد در کناره‌ها دیده می‌شدند. سردار آزمون نیز مهاجم اصلی تیم ملی در هر سه مسابقه جام به شمار می‌رفت. در بین نفراتی که در فهرست جام جهانی بودند و حالا دیگر عضو تیم ملی نیستند، سه مهره حتی یک دقیقه نیز در روسیه به میدان نرفتند. رشید مظاهری، رضا خانزاده و رضا قوچان‌نژاد در جام جهانی تنها نیمکت‌نشین محسوب می‌شدند. سعید عزت‌اللهی اما یکی از نفرات کلیدی تیم ملی در جام جهانی 2018 بود که حالا نمی‌تواند این تیم را همراهی کند. این بازیکن هم البته در روسیه دیدار اول با مراکش را به دلیل محرومیت از دست داده بود. در واقع کارلوس کی‌روش تک‌تک نفراتی را که در بازی اول جام جهانی روبه‌روی مراکش به میدان رفتند همین حالا نیز در تیمش دارد اما بعید به نظر می‌رسد جام ملت‌ها را با آرایشی شبیه به آن مسابقه آغاز کند. تیم ملی احتمالا همانند دیدارهای دوستانه اخیر، جام ملت‌ها را با آرایش 1-4-1-4 آغاز خواهد کرد. سیستمی که ظرفیت هجومی بیشتری نسبت به ترکیب جام جهانی دارد. روی خط دروازه حضور علیرضا بیرانوند کاملا قطعی به نظر می‌رسد و فاصله او با رقبایش، حتی از جام جهانی نیز بیشتر شده است. به احتمال زیاد مرد پرتغالی در خط دفاع، به آرایشی که در روسیه انتخاب کرده بود دست نمی‌زند و با رامین رضاییان، مرتضی پورعلی‌گنجی، مجید حسینی و احسان حاج‌صفی به مصاف رقبا می‌رود. البته حالا وریا به شدت برای قرار گرفتن در ترکیب انگیزه دارد و با اولین لغزش رامین، جای این بازیکن را خواهد گرفت. امید ابراهیمی، تنها هافبک تدافعی تیم محسوب می‌شود اما برای برقراری تعادل در چنین سیستمی، یکی از هافبک‌های دیگر باید نزدیک به امید بازی کنند و آن هافبک در تیم کی‌روش «وحید امیری» است. علیرضا جهانبخش و سامان قدوس احتمالا در دو سمت قرار می‌گیرند و مهدی طارمی در فاصله‌ای نزدیک به تنها مهاجم تیم یعنی سردار آزمون بازی می‌کند. فیکس ‌شدن سامان احتمالا مهم‌ترین تغییر در ترکیب تیم ملی نسبت به جام جهانی تلقی خواهد شد.

نزدیک‌ شدن به دیدارهای پایانی جام ملت‌ها، ممکن است استراتژی کارلوس کی‌روش را عوض کند. مرد پرتغالی درباره قدرت‌های بزرگ فوتبال آسیا، دیگر یک ترکیب تهاجمی را به زمین نخواهد فرستاد. احتمالا در صورت صعود به نیمه‌نهایی و فینال جام ملت‌ها، کی‌روش سیستم 1-3-2-4 را برای تیمش انتخاب خواهد کرد. در این صورت، احسان حاج‌صفی شانس زیادی دارد تا در خط میانی در کنار امید ابراهیمی قرار بگیرد و میلاد محمدی نیز در سمت چپ خط دفاعی جانشین احسان خواهد شد. جهانبخش، طارمی و امیری نیز احتمالا جلوتر از هافبک‌های دفاعی قرار می‌گیرند و سردار همچنان نزدیک‌ترین بازیکن به خط حمله خواهد بود. همه این ترکیب‌ها اما تنها برگرفته از حدس و گمان هستند. نباید فراموش کرد که کارلوس کی‌روش در هر شرایطی غافلگیری‌های خاص خودش را دارد و البته در زمره مربیانی نمی‌گنجد که با یک ترکیب ثابت یک تورنمنت پرفشار را پشت سر می‌گذارند. شاید در جام جهانی 2014، دست مربی پرتغالی آنقدر باز نبود که بتواند جلوی انتقال ضعف‌های تیمش از یک بازی به بازی بعد را بگیرد اما در جام ملت‌های 6 ماه بعد، او عادت داشت بعد از هر مسابقه در ترکیب تیم ملی دست ببرد و بازیکنان را با هم عوض کند. در جام جهانی 2018 نیز همین اتفاق رخ داد و ایران در هر سه بازی با یک ترکیب متفاوت به مصاف رقبا رفت. ایران برای جنگ بر سر قهرمانی آسیا، باید هفت مسابقه برگزار کند و طبیعتا بسیاری از مهره‌های حاضر در فهرست تیم، در بخشی از این هفت مسابقه سهیم خواهند شد.