وزیر خارجه اسرائیل موافقت مشروط با برنامه هسته‌ای عربستان را تشریح کرد؛
ضمانت اتمی واشنگتن؛ شرط تحقق عادی‌سازی
فرشاد گلزاری
به روی کار آمدن مجدد بنیامین نتانیاهو، به عنوان نخست‌وزیر اسرائیل سوال‌ها و نگرانی‌های زیادی را در داخل و خارج تل‌آویو به وجود آورد و هر روز که می‌گذرد این نگرانی‌ها افزایش پیدا می‌کند. برخی از این نگرانی‌ها سیاسی و برخی دیگر امنیتی است و حالا امروز ما شاهد یک پدیده مرکب در حوزه سیاست و امنیت با محوریت اقدامات نتانیاهو هستیم. چندی است که اخبار گوناگونی از سوی رسانه‌های اسرائیل مبنی بر نزدیک بودن عادی‌سازی روابط تل‌آویو و ریاض مطرح می‌شود که برخی‌ها این اخبار را صرفاً نوعی جنگ روانی و مانور تبلیغاتی می‌دانند و هیچ خروجی برای آن متصور نیستند. در این میان سخنانی از سوی نتانیاهو و هم‌قطاران وی در خصوص عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی مطرح شده که باید آنها را یک سلسله سناریوی سیاسی- امنیتی دانست. به عنوان مثال الی کوهن، وزیر خارجه اسرئیل حدود یک هفته پیش از پیشرفت در مذاکرات میان آمریکا و عربستان سعودی برای امضای یک توافقنامه امنیتی خبر داد که شامل عادی‌سازی روابط ریاض و این رژیم نیز می‌شود. او در سخنانی مدعی شد که اسرائیل بیشتر از هر زمان دیگری به عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی نزدیک‌تر شده است و این درحالی است که برخی مقامات دیگر اسرائیل مسیر توافق با ریاض را دور و دراز ارزیابی کرده‌اند. کوهن با بیان اینکه منفعت آشکاری برای آمریکا در انعقاد این توافق وجود دارد، مدعی شد که توافق و بهبود روابط میان ایران و عربستان نمایشی است. در مقابل این نظر، تساحی هنگبی، مشاور امنیت داخلی اسرائیل معتقد است که این رژیم همچنان راه طولانی برای تحقق این هدف در پیش دارد. او در جایی از سخنان اخیرش گفته است که اسرائیل موضوعی که امنیت آن را تضعیف کند، نمی‌پذیرد. اشاره وی در اینجا به درخواست‌هایی است که عربستان سعودی در ازای عادی‌سازی روابط با اسرائیل مطرح کرده است. در همین حال، برخی اعضای کابینه این رژیم نیز دادن امتیازات به فلسطینی‌ها در چارچوب توافق عادی سازی روابط با عربستان سعودی را بعید دانسته‌اند. اوریت استراک، وزیر وظایف داخلی کابینه نتانیاهو در این باره گفت: ما مطمئناً با چنین درخواست‌هایی موافق نیستیم و حتی از ادامه شهرک‌سازی‌ها هم عقب نخواهیم نشست. اما مخالفان نتانیاهو دقیقاً از چه شروطی عصبانی هستند؟ واقعیت این است که از حدود 6 ماه پیش گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد روابط عربستان و اسرائیل صورت گرفته اما در این میان دو شرط اصلی از سوی ریاض برای اعلام علنی روابطش با تل‌آویو مطرح شده است. شرط نخست این بود که اسرائیل و آمریکا به صورت علنی باید هسته‌ای شدن عربستان سعودی را به دنیا اعلام کنند و ریاض علناً به جمع دارندگان و مصرف‌کنندگان تکنولوژی و تاسیسات هسته‌ای بپیوندد. شرط دوم هم پرونده فلسطین و تاکید سعودی‌ها بر اجرای طرح دوکشوری است؛ عربستان از سال‌ها قبل این طرح را مطرح کرده بود و حالا هم دموکرات‌های حاکم بر کاخ سفید به دنبال پیاده‌سازی این طرح از سوی اسرائیل هستند که البته تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است.
وزیر خارجه اسرائیل اخیراً آمادگی تل‌آویو را برای موافقت با دستیابی عربستان به برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای به شرط داشتن چتر دفاعی آمریکا، ابراز کرد که باید آن را یک گام مهم در خصوص پرونده عادی‌سازی روابط تل‌آویو و ریاض دانست
شروط تل‌آویو برای ریاض
نتانیاهو در گفت‌‌وگو با بلومبرگ که با محوریت عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی انجام شده اعلام کرد که می‌توانیم صرف‌نظر از اینکه رسماً سازش کرده باشیم یا خیر، اهداف اقتصادی دوجانبه را محقق کنیم
اینکه چرا اسرائیل و مقامات آن با هسته‌ای شدن عربستان سعودی موافقت نمی‌کنند، موضوعی است که به استراتژی امنیت ملی این رژیم مربوط است. مقامات ارشد ارتش اسرائیل نگران هستند نتانیاهو که بسیار علاقه‌مند به امضای توافقنامه عادی‌سازی روابط با ریاض بوده، با ایجاد چرخه سوخت هسته‌ای در خاک عربستان موافقت کند. چهره‌های امنیتی اسرائیل می‌گویند: «اگرچه امروز مقامات عربستان تأکید دارند که این غنی‌سازی زیر نظر آمریکا خواهد بود، اما چه کسی به ما تضمین می‌دهد که فردا تغییری در حکومت این کشور ایجاد نشود یا حاکم دمدمی مزاج تصمیم به اخراج آمریکایی‌ها نگیرد؟» مساله این است که براساس گزارش‌های مختلف از جمله شروط ریاض برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، توافقنامه دفاع مشترک با آمریکا و اجازه به ریاض برای خرید سلاح‌های پیشرفته‌تر به ویژه سامانه پدافند موشکی ضد بالستیک «تاد» است ولی تا این لحظه مخالفت تل‌آویو در این خصوص علنی بوده است. اما در این میان یک اتفاق بسیار مهم رخ داده که شاید دلیلی باشد بر اینکه اسرائیل از موضع خود در قبال درخواست‌های عربستان کوتاه آمده است. روز گذشته وزیر خارجه اسرائیل در گفت‌وگوی اختصاصی خود با رادیو ارتش اسرائیل، آمادگی تل‌آویو را برای موافقت با دستیابی عربستان به برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای به شرط داشتن چتر دفاعی آمریکا، ابراز کرد. او توضیح داد که از کره جنوبی که نزدیک‌ترین کشور به تهدید هسته‌ای (کره شمالی) محسوب می‌شود، بازدید و مشاهده کرده است که آمریکا به این کشور چتر دفاعی اعطا کرده و همین باعث شده که او این ایده را قابل‌تامل بداند. اما موضوع به اینجا ختم نشد و وزیر خارجه اسرائیل در مصاحبه دیگری که با روزنامه الکترونیکی ایلاف عربستان داشت، اعلام کرد که مساله فلسطین مانعی در برابر دستیابی به توافق صلح با ریاض نخواهد بود. کوهن در این مصاحبه به موضوعی بسیار مهم اشاره و منافع موجود در توافق میان ریاض و تل‌آویو را تشریح کرد. او گفت: «منفعت ایالات متحده، عربستان سعودی و اسرائیل در این است که این توافق صلح انجام شود؛ چراکه منفعت ایالات متحده در این است که جو بایدن، رئیس جمهور این کشور قبل از انتخابات به دستاورد سیاست خارجی دست بیابد و این امر اقتصاد داخلی آمریکا را تقویت می‌کند و در نتیجه بر اقتصاد جهانی تأثیر می‌گذارد. دستیابی به صلح همچنین به تقویت امنیت عربستان سعودی کمک می‌کند و رهبری این کشور قادر خواهد بود به دستاوردی تاریخی دست یابد که اقتصاد آن را تقویت می‌کند و همکاری‌های فنی مفیدی را به ارمغان می‌آورد. شکی نیست که اسرائیل به منافع بالایی در ارتقای ثبات دست می‌یابد که به آن پتانسیل اقتصادی زیادی را اعطا خواهد کرد. در همین راستا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم در مصاحبه با بلومبرگ گفت اسرائیل و عربستان می‌توانند گذرگاه اقتصادی ایجاد کنند که از طریق عربستان به اروپا وصل شود و شامل بخش‌های انرژی، حمل و نقل و تکنولوژی ارتباطات باشد. او افزود که می‌توانیم صرف نظر از اینکه رسماً سازش کرده باشیم یا خیر این هدف را محقق کنیم. حال باید دید که آیا مجموع نظرات و مواضع مقامات ارشد اسرائیل به زودی به عنوان صلح با عربستان به تیتر اول رسانه‌های دنیا تبدیل می‌شود یا خیر!؟
دیدگاه تان را بنویسید