قطع گسترده وب در شامگاه شنبه با فرافکنی دوره‌ای سردار جلالی همزمان شد؛
اینترنت؛ هدف همیشگی پدافند غیرعامل؟!
سعیده علیپور
شنبه‌شب برای ساعاتی، بدون اطلاع قبلی یا ارائه هیچ دلیلی، برای چندمین بار در هفته‌های اخیر اینترنت قطع و دسترسی به شبکه جهانی با اختلال روبرو شد.
در تعطیلات و در حالی که بسیاری مشغول استفاده از این شبکه جهانی بودند بناگاه، دوباره روی گوشی همان علامتی دیده شد که نشان می‌داد اینترنت ایران از شبکه جهانی منفک شده و معنای این علامت، غیرقابل استفاده بودن اغلب اپلیکیشن‌های کاربردی زندگی است.
بسیاری گمان بردند که طرح اینترنت ملی که زمزمه‌های آن از ابتدای جنگ دوباره جدی شده و چند بار هم در روزهای اخیر به اجرا درآمده، مشغول آزمون و خطا برای اجرای نهایی است. این گمانه آنجا جدی‌تر شد که برخی از مسئولان امنیتی کشور بار گناه نفوذ اطلاعاتی اسرائیل به ایران را هم به گردن همین اینترنت انداختند و راه نجات را نیز فیلترینگ بیشتر یا در نهایت قطع اینترنت بین‌المللی عنوان کردند.
اظهارات اخیر رئیس پدافند غیرعامل درباره نقش پیام‌رسان واتساپ در ترور برخی از فرماندهان نظامی کشور در جریان حمله اسرائیل، نمونه‌ای از این آدرس غلط دادن‌هاست که شهروندان بسیاری که کسب وکارها و فعالیت و ارتباطات روزانه‌شان را با اینترنت جهانی تنظیم کرده‌اند به هراس می‌اندازد.
هرچند اینترنت شنبه شب پس از دو ساعت بدون ارائه توضیحی دقیق در خصوص چرایی آن، دوباره به حالت عادی- با همان دامنه‌های دسترسی محدود قبلی- بازگشت، اما باز هم بسیاری از شهروندان در این گمانند که نکند تجربه متناوب قطع اینترنت در چند روزه جنگ، دائمی شود و کار و زندگی در ایران را سخت‌تر از آنچه هست، کند.
آیا فرماندهان ایرانی را
واتساپ ترور کرد؟!
مقام‌های امنیتی و نظامی کشور می‌گویند پیام‌رسان‌های خارجی به ویژه واتساپ عامل نفوذ اسرائیل و ترور مقام‌های ارشد نظامی بوده است.
غلامرضا جلالی، رئیس پدافند غیرعامل گفته است که پیام‌رسان واتساپ در مکان‌یابی و ترور بعضی از فرماندهان حماس نقش داشته است و نباید از آن استفاده کرد. صحبت‌های او واکنش مخالف زیادی داشته است. از جمله دختر علی شادمانی، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا که گفته پدرش اصلا موبایل و وسایل هوشمند نداشت. مهدیه شادمانی گفته است اسرائیل فراتر از روش‌های سنتی یا ردیابی واتساپ پدرش را شناسایی کرده. به گفته او «محل استقرار پدر هرچند ساعت تغییر می‌کرد. گوشی و وسایل هوشمند همراه نداشتند. پروتکل‌های امنیتی رعایت شده بود اما در طی روزهای فرماندهی ستاد جنگ چندین بار مورد ترور هدفمند اسرائیل قرار گرفتند و پس از چند بار ناکامی بالاخره دشمن موفق به شهادت ایشان شد!
ردیابی‌های دقیق اسرائیل فراتر از واتساپ یا جاسوسی سنتی و فردی است! ای کاش مسئولین مرتبط اقدام به شناخت علت‌های دقیق و پیشرفته ردیابی به جای تکیه صرف به نرم افزارهای خارجی کنند».
اظهارات اخیر سردار جلالی، درباره نقش واتساپ در ترور فرماندهان ارشد سپاه بجز دختر شهید شادمانی، آذری‌جهرمی، وزیر سابق ارتباطات را هم به واکنش واداشت. او در کانال تگرامی خود نوشت: «بعید است سرداران و دانشمندان شهید ایران از سکوهای پیام‌رسان خارجی استفاده کرده باشند، به احتمال بسیار، آنها از دستورالعمل‌های حفاظتی در این خصوص تبعیت می‌کرده‌اند. ساختار نیروهای مسلح ایران، ساختاری رسمی است نه پارتیزانی. نظم در آن تبلور دارد و الگوهای منظم قابل کشف. به جای فرافکنی بهتر است به بازنگری در شیوه‌ها و مبانی حفاظت اطلاعات پرداخت».
همچنین جلال رشیدی کوچی، نماینده پیشین مجلس در ایکس در همین رابطه نوشت: «رئیس محترم سازمان پدافند غیرعامل، شما اجازه ندارید ضعف آشکار و سهل‌انگاریتان را به گردن فیلترینگ و شبکه‌های اجتماعی بیاندازید. همگان خوب می‌دانند فرماندهان ارشد ما، هیچ‌گاه از گوشی‌های هوشمند آمریکایی و پیام‌رسان‌های خارجی استفاده نکرده و نمی‌کنند».
ایران سال‌هاست که از حمله‌های سایبری ضربه خورده است. کارشناسان می‌گویند محدودیت اینترنت و استفاده از فیلترشکن‌ها، امنیت سایبری را پایین می‌آورد، اما در ماجراهای اخیر به قول احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی، مسئولان به جای یافتن شبکه واقعی نفوذ دستگاه جاسوسی اسرائیل در داخل کشور، موضوع را به چند مهاجر افغان و اپلیکیشن واتساپ تقلیل داده‌اند.
آیا بستن اینترنت راهکار است؟
هرچند که بسیاری از کارشناسان یکی از عوامل اصلی موفقیت ترورها و اقدامات خرابکارانه رژیم اسرائیل در جریان جنگ ایران و اسرائیل را عملکرد پدافند غیرعامل می‌دانند، رئیس پدافند غیرعامل مقصر را جای دیگری جستجو می‌کند و در مورد عملکرد مجموعه خود معتقد است: «در همه حوزه‌های مورد تهدید، برنامه تهیه کردیم، تصویب کردیم، ابلاغ کردیم، آموزش دادیم، پیگیری کردیم، تمرین کردیم، رزمایش کردیم...»؛ اقداماتی که در عمل نتایج آنها مشهود نبوده است.
همانطور که پیشتر اشاره شد او مقصر را اینترنت می‌داند. اما سوال اینجاست خود اسرائیل یا آمریکا یا سایر کشورها برای محافظت امنیتی از نیروهای نظامی و فعالیت‌های مهم خود اینترنت را به روی مردم بسته‌اند؟
هرچند که نمی‌توان نقش اینترنت را در نفوذ اطلاعاتی نادیده گرفت، اما شکل مواجهه با این نفوذ از منظر بسیاری نه تنها مشکل را حل نمی‌کند که آن را بدتر و زمینه بهره‌برداری اسرائیل را بیشتر کرده است.
در بحبوحه جنگ ایران و اسرائیل، بعضی تقصیرها را گردن واتساپ انداختند و عده‌ای دیگر تأکید کردند که فیلترینگ اینترنت و رواج فیلترشکن‌ها باعث بروز چنین فاجعه‌ای شده است و گروهی دیگر، معتقد بودند که اینترنت بین‌الملل باید برای همیشه قطع شود تا دیگر شاهد بروز چنین مشکلاتی نباشیم!
شاید واقعا اسرائیل از طریق واتساپ جاسوسی کرده باشد، چه بسا که اغلب کارشناسان با قطعیت نمی‌توانند راجع به صحت و سقم آن بحث کنند اما باید توجه داشت که ابزارهای جاسوسی تنها محدود به یک پیام‌رسان خاص نیستند. در واقع هر برنامه‌ای که روی تلفن همراه نصب می‌شود، می‌تواند ابزاری برای جاسوسی باشد.
اظهارات اخیر سردار جلالی، درباره نقش واتساپ در ترور فرماندهان ارشد سپاه بجز اظهارات دختر شهید شادمانی در رد نظریه او، واکنش‌های بسیار دیگری نیز دال بر فرافکنی ضعف آشکار و سهل انگاری مجموعه تحت امر و نمونه‌ای از آدرس غلط دادن ارزیابی شد که شهروندان بسیاری که کسب وکار و فعالیت و ارتباطات روزانه‌شان را با اینترنت جهانی تنظیم کرده‌اند به هراس می‌اندازد
امیر تنها، اینفلوئنسر شبکه‌ی ایکس، در روزهای اخیر عکسی از موساد گذاشت که نشان می‌داد عده‌ای در حال تولید محتوا برای کانال‌ها و گروه‌های ایتا (اپلیکیشن داخلی که تاکید فراوانی در استفاده از آن، از سوی نهادهای حکومتی است) هستند. او نوشته بود: «اینجا ۸۲۰۰ موساد است و اون برنامه هم ایتا است. تولید محتوا می‌کنند برای بخشی از جامعه که فکر می‌کنند از همه بیشتر می‌فهمند».
جدای از راست و دروغ بودن تصویری که او منتشر کرد، دی‌ماه سال پیش روزنامه فرهیختگان نوشت: «گزارش یکی از دستگاه‌های امنیتی درباره ایتا این بوده که موساد با استفاده از برخی اکانت‌های ایتا در گروه‌های بزرگ این پیام‌رسان حضور دارد تا به بهانه پیگیری آرمان‌ها و خواسته‌های انقلابی اهداف خود را پی بگیرد».
نسخه‌ای که می خواهیم برای 90 میلیون نفر بپیچیم
آن گروهی که تمام تقصیرها را به گردن واتساپ یا اینستاگرام می‌اندازند، معتقدند که شرکت متا ریشه در قلب آمریکا دارد، اما نکته مهم این است که سیستم عامل‌های اندروید و iOS به‌عنوان پایه اصلی عملکرد گوشی‌ها، خودشان آمریکایی هستند و امکان جمع‌آوری داده‌های شخصی را دارند.
منطقی است که فرماندهان ارشد نظامی و مقامات حساسی مثل نخبگان هسته‌ای از گوشی‌های اندرویدی و پیام‌رسان‌های خارجی استفاده نکنند، اما آیا می‌توان این نسخه را برای میلیون‌ها کاربر دیگر که زندگی آنها به همین ابزارهای دیجیتال وابسته است، پیچید؟
کارشناسان معتقدند آن قدر روی واتساپ به عنوان یک منبع بزرگ جاسوسی تمرکز کرده‌ایم که تهدیدات واقعی و ملموس دیگر را از یاد برده‌ایم. یکی از ابزارهای خطرناکی که در نتیجه سیاست‌های غلط حاکمیت رواج پیدا کرده، فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها هستند. این برنامه‌های مضر راه خود را برای جمع‌آوری اطلاعات و گسترش بدافزارها روی تلفن همراه کاربران باز کرده‌اند.
هرچند اینترنت شنبه‌شب پس از دو ساعت بدون ارائه توضیحی دقیق در خصوص چرایی آن، دوباره به حالت عادی- با همان دامنه‌های دسترسی محدود قبلی- بازگشت، اما باز هم بسیاری از شهروندان در این گمانند که نکند تجربه متناوب قطع اینترنت در چند روزه جنگ، دائمی شود و کار و زندگی در ایران را سخت‌تر از آنچه هست، کند
گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد، در یک بازه زمانی خاص، ارتش اسرائیل از طریق بعضی فیلترشکن‌ها اقدام به فراخوان ثبت نام و استخدام نیرو می‌کرد. همین موضوع نشان می‌دهد که وی‌پی‌ان‌ها می‌توانند منبع جاسوسی و نصب بدافزارها روی تلفن‌های همراه کاربران باشند. موضوعی که در صورت ملی شدن اینترنت هم ادامه خواهد داشت، چراکه قطعا در آن زمان نیز بسیاری سعی می‌کنند تا با استفاده از ابزارهای قوی‌تر برای دور زدن فیلترینگ، اینترنت ملی را دور بزنند.
دیدگاه تان را بنویسید