بی‌توجهی بازار ارز به ۶ فرمان بانک مرکزی

افزایش قیمت ارز و سدشکنی دلار در حالی رخ داد که روز گذشته بانک مرکزی شش فرمان برای مدیریت بازار ارز ابلاغ کرد.

به گزارش خبرآنلاین، این اولین باری نیست که بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز نسبت به ابلاغ دستورالعمل‌های ویژه اقدام می‌کند. در جهش‌های ارزی که پیش از این نیز اقتصاد ایران شاهد رخ دادن‌شان بوده است، همواره مقامات بانک مرکزی در جایگاه سیاستگذار تلاش کرده‎اند نسبت به مدیریت بازار اقدام کنند اما در عمل رشد بهای دلار به عنوان پیشران بازار ارز و افزایش سایر ارزها در بازار اتفاقی گریزناپذیر بوده است. حالا نیز بانک مرکزی نسبت به ابلاغ سیاست تازه اقدام کرده و وعده داده است که به زودی سایر دستورالعمل‌ها نیز برای مدیریت بازار ارز به فراخور ابلاغ خواهند شد اما آیا بازار منتظر ریزش قیمت‌هاست؟

به نظر می‌رسد انتظارات تورمی شکل گرفته در بازار، قیمت‌ها را به حرکت درآورده است. برخی فعالان بازار رشد بهای ارز را مرتبط با رشد بهای بنزین، آن هم در محتاطانه‎ترین شکل ممکن می‌دانند. دولت چهاردهم یکی از محافظه‌کارانه‎‌ترین شیوه‎ها برای افزایش نرخ بنزین را در دستور کار قرار داد. بر این اساس دولت تلاش کرد با حفظ بنزین ۱۵۰۰ تومانی به میزان شصت لیتر برای هر خودرو و بنزین سه هزار تومانی به میزان صد لیتر برای هر خودرو، هزینه‎ی بنزین مازاد را به پنج هزار تومان افزایش دهد. در این مسیر مقامات دولتی اعلام کرده‌اند مهمترین هدف‌شان از اجرای این مصوبه البته تشویق مردم به استفاده از کارت شخصی برای سوخت‌گیری است چرا که در رویه‌ی تعیین شده خرید بنزین با کارت جایگاه مستلزم پرداخت بهایی پنج هزار تومانی برای هر لیتر بنزین است.  این محافظه‌کاری اما با جواب محافظه‌کارانه‌ای از سوی بازار مواجه نشد. ایران از یک سو با فعال شدن مکانیزم ماشه و چشم‌انداز کاهش صادرات نفت و کاهش ورود ارز به کشور مواجه است و از سوی دیگر باید در نظر داشت که تورم پنجاه درصدی در کنار «اثر ژانویه بر بازار» و چشم‌انداز تشدید بحران، هر اقدام اصلاحی را با نتیجه‌ای متفاوت از آن‌چه روی کاغذ براورد می‌شود مواجه می‌کند. 

بازنگری و بازآرایی نظام بودجه‌بندی و تخصیص و تأمین ارز با اولویت تخصیص و تأمین ارز برای بنگاه های اقتصادی ارزآور و  تلاش برای کاهش فاصله زمانی بین تخصیص و تأمین ارز در مرکز مبادله ایران به ویژه تأمین به روز ارز برای تخصیص‌های معتبر در تالار دوم این مرکز با اولویت تخصیص ارز برای متقاضیان خرد زیر ۵۰ هزار دلار از جمله برنامه‌هایی است که در دستور کار بانک مرکزی قرار داد. گسترش پیش فروش ارز برای کلیه شرکت‌هایی که به موقع رفع تعهد ارزی انجام داده‌اند نیز در سیاست جدید پیش‌بینی شده است. سخنگوی بانک مرکزی در این خصوص می‌گوید: پیش فروش ارز صادراتی به مدیریت ریسک متقاضیان و عرضه‌کنندگان ارز در بازار کمک می‌کند و از طرفی اثر مثبتی بر تامین مالی به موقع شرکت‌ها خواهد داشت.

طهماسب مظاهری، رئیس اسبق بانک مرکزی، در سخنانی در این رابطه، تاکید کرد: تا وقتی واقعیات بازار انکار شود، نمی‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت. اشاره‌ی او به سخنان رییس کل بانک مرکزی است که گفته بود نرخ بازار آزاد را قبول ندارد. از سوی دیگر علی‌اصغر سمیعی، کارشناس بازار ارز، به این خبرگزاری، گفت: تا زمانی که نرخ تورم بالای ۴۰ درصد باقی بماند، کنترل قیمت ارز امکان‌پذیر نخواهد بود و قدم اول برای کنترل قیمت ارز، کنترل نرخ تورم است که این امر مستلزم تراز شدن بودجه کشور است.

هر چه هست باید گفت ایران در حال تجربه‌ی یک شوک ارزی تمام عیار است. تورم بالا، رشد بالای نقدینگی، کسری بودجه‌ی قابل ملاحظه در کنار تشدید تحریم‌ها و نبود چشم‌اندازی برای تغییر در حوزه‌ی مناسبات بین‌المللی سبب شده است افکار عمومی خود را مهیای رسیدن قیمت ارز به سطوح بالاتر و تجربه‌ی تورم بالاتر نماید. در این میان باید دید برنامه‌ی بانک مرکزی تا چه میزان می‌تواند وضعیت کنونی را دستخوش تغییر کند؟