عباس شاکری:
اقتصاد ایران قربانی رهاسازی و تحلیل‌های کلیشه‌ای شده است
دکتر عباس شاکری در مراسم رونمایی از کتاب «تاریخ‌نگاری اقتصاد ایران در شش دهه»، گفت: بخش بزرگی از مشکلات 35 سال اخیر نه ناشی از مکاتب اقتصادی ، بلکه نتیجه رهاسازی و ساده‌سازی مفاهیم اقتصاد است؛ رویکردی که کشور را از مسیر توسعه منحرف کرده است.
به گزارش تسنیم، شاکری در ابتدای سخنان خود تاکید کرد که اقتصاد مجموعه‌ای از نظریات در حال تحول است و نمی‌توان آن را به چند مکتب ثابت و جدال‌های ساده تقلیل داد. او توضیح داد: علم اقتصاد مجموعه‌ای از قیاس‌ها و کلیات نیست که مکاتب دورش سینه بزنند. اقتصاد نظریاتی است که پشت سر هم می‌آیند، تحول ایجاد می‌کنند و زاویه‌های تازه می‌سازند. هیچ‌کس نمی‌تواند مدعی شود صرفاً پیرو یک مکتب اقتصادی است.
این اقتصاددان با انتقاد از رواج اظهار نظرهای فراگیر و غیرعلمی در جامعه، افزود: آسان‌ترین کار در ایران اظهار نظر اقتصادی است؛ از معلم گرفته تا مقامات. تا زمانی که نظریات را خوب نخوانیم و مفاهیم را درست نفهمیم، هر اظهارنظری چیزی جز بازی با الفاظ نیست. شاکری با اشاره به سوءبرداشت‌های رایج درباره نئولیبرالیسم و لیبرالیسم، اظهار داشت: بسیاری از اتفاقات 35 سال اخیر هیچ ربطی به نئولیبرالیسم ندارد. حتی اصول اولیه این مکاتب نیز رعایت نشده است. ما مفاهیم را ساده کردیم و هر سیاستی را به یک برچسب نسبت دادیم.
به گفته او، اقتصاد بازار نیز در ایران به‌اشتباه فهم شده است: در اقتصاد بازار، قیمت‌ها نتیجه رقابت و نیروهای بی‌نام و بنیادی‌اند. اما در ایران هر چیزی را رها کردیم و اسمش را بازار گذاشتیم، در حالی که پشت صحنه انحصارات عجیب، مافیاها و ذینفعان قدرتمند قیمت‌گذاری می‌کنند.
رئیس پیشین دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تجربه دهه 60، بیان داشت: در جنگ مسائل ساده‌سازی نمی‌شد. با 7 تا 8 میلیارد دلار درآمد ارزی، هیچ‌کس کمبود جدی در کالاهای اساسی احساس نکرد. به عدالت و معیشت مردم توجه واقعی می‌شد. شاکری سپس با اشاره به سیاست‌های دهه 70، نمونه‌هایی از خلق نقدینگی ناشی از بی‌توجهی به «کارکرد چهارم پول» را توضیح داد و گفت: حدود 10 هزار میلیارد تومان نقدینگی بین سال‌های 72 تا 76 فقط از محل نادرستی در نحوه تسویه بدهی‌های خارجی و بی‌توجهی به معیار پرداخت‌های آتی ایجاد شد.
او تحریم‌ها را «واقعیت» دانست اما تصریح کرد: پیامدهای اصلی امروز اقتصاد ایران تنها ناشی از تحریم نیست: از سال 1390 تا امروز کیک اقتصاد بزرگ‌تر شده اما قدرت خرید مردم به یک‌چهارم رسیده است. این یعنی یک جابجایی عظیم ثروت رخ داده؛ ثروت به دست عده‌ای محدود منتقل شده و این مسئله کل نظام اجتماعی را تهدید می‌کند. در چنین شرایطی، گروه‌های ذی‌نفع عملاً بازی برندگان و بازندگان را تعیین می‌کنند.
این اقتصاددان با اشاره به استناد مکرر برخی مقامات به برنامه‌های صندوق بین‌المللی پول، عنوان کرد: صندوق ده شرط می‌گذارد؛ از شفافیت تا انضباط و حکمرانی قانون. ما هیچ‌کدام را اجرا نکردیم و فقط رهاسازی کردیم. این قطار از ابتدا ریل اشتباه رفت. شاکری با بیان اینکه «هیچ نسخه‌ای تا وقتی ریل اصلی اصلاح نشود جواب نمی‌دهد»، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم از بحران خارج شویم، باید ترمز کنیم و ریل را عوض کنیم: شفافیت، انضباط، پاکدستی و تن دادن به تعهدات اجتماعی پیش‌شرط اصلاح است. او در پایان خطاب به اقتصاددانان جوان، گفت: هوش مصنوعی ابزار بسیار مفیدی است، اما نمی‌تواند جایگزین تحلیل عمیق شود. اگر قرار باشد دانشجو تکلیفش را از هوش مصنوعی بگیرد، فاجعه است. اما اگر از آن برای دسته‌بندی و افزایش بهره‌وری استفاده کند، فرصت بزرگی فراهم می‌شود.
شاکری در نهایت تاکید کرد که ایران با وجود محدودیت‌های اقلیمی، کشوری کم‌نظیر در منابع است و با اصلاح ریل می‌تواند مسیر توسعه را بازیابد.
دیدگاه تان را بنویسید