ارزیابی یک کارشناس از آینده «طرح رویش» وزیر اقتصاد در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»:
تشکیل صندوق ارزی مطلوب است، اگر بانک مرکزی برتابد
رامتین موثق
روز گذشته یکی از شعارهای قدیمی اما بسیار حائز اهمیت اقتصاد ایران، از زبان وزیر اقتصاد تکرار شد؛ علی مدنی‌زاده در سومین همایش برترین‌های بورس کالای ایران، عنوان کرد: «یک چالش مهم، نظام تامین مالی بانک‌محور است که موجب شده نقش بازار سرمایه در تامین مالی تولید و بنگاه‌های اقتصادی بسیار محدود بماند.»
مدنی‌زاده سال 99جزو امضاکنندگان نامه 25 اقتصاددان درباره بورس بود که در آن نامه در لفافه اظهار شده بود رشد بورس باعث تورم می‌شود. او اکنون باید درباره دیدگاه سابق خود شفاف‌سازی کند که اگر دوباره مانند سال 99 نقدینگی به بورس سرازیر شود، باعث نگرانی ایشان می‌شود و قصد کشیدن ترمز آن را خواهد داشت؟ این سوالات همچنان در ابهام باقی مانده است
او با اشاره به تجربه کشورهای توسعه‌یافته، افزود: «در این کشورها شرکت‌های بزرگ از طریق بازار سرمایه تامین مالی می‌شوند تا منابع بانکی بتواند در اختیار بنگاه‌های کوچک و متوسط قرار گیرد. یکی از سیاست‌های اصلی وزارت اقتصاد، سوق دادن بنگاه‌های بزرگ به سمت بازار سرمایه است تا ساختار تامین مالی کشور متوازن‌تر و کارآمدتر شود.»
راه‌اندازی صندوق‌ها و اوراق ارزی
برای جذب نقدینگی مردم
وزیر اقتصاد در سخنان روز گذشته خود، همچنین از شکل‌گیری «طرح رویش» خبر داد و گفت: «این طرح یکی از شش پروژه بزرگ وزارت اقتصاد است که با هدف هدایت سرمایه‌های خرد مردم به سمت تامین مالی صنایع بزرگ طراحی شده است.»
مدنی‌زاده درباره برنامه راه‌اندازی صندوق‌ها و اوراق ارزی، توضیح داد: «این ابزارها به زودی معرفی می‌شوند و می‌توانند ضمن جذب نقدینگی مردم، منابع لازم برای تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های بزرگ را فراهم کنند.» به اعتقاد او، راه‌اندازی این صندوق‌ها به کنترل بازار ارز و جلوگیری از افزایش نرخ ارز نیز کمک خواهد کرد.
بانک مرکزی نیز در 4 سال اخیر، سیاست‌های انقباضی را در پیش گرفته تا نقدینگی را از دست مردم جمع کند تا مانع متورم شدن اقتصاد و بازارها شود و این سیاست منجر به تشدید رکود در کشور شده است. تجربه نشان داده است که صندوق‌ها در اقتصاد ایران با وعده و وعید سرمایه‌گذاری تاسیس و در نهایت به ابزار تامین مالی مخارج دولت تبدیل می‌شوند؛ آیا احتمال تکرار این رویه درمورد تاسیس صندوق‌های ارزی نیز وجود دارد؟
احتمال سنگ‌اندازی بانک مرکزی
یک تحلیلگر بازارهای مالی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره ارزیابی خود از راه‌اندازی صندوق‌ها و اوراق ارزی، آن را مطلوب و ابزاری دانست که در تمام دنیا در بازار سرمایه استفاده می‌شود.
برزو حق‌شناس گفت: این افزود: سیاست‌گذار تمایل دارد پول را از شکل فیزیکی و کالایی دور کند و به سمت جایی ببرد که در اوراق سرمایه‌گذاری شود.
او پیش‌بینی کرد که بزرگترین چالش این طرح، بانک مرکزی است که به احتمال زیاد مخالفت خواهد کرد.
یک کارشناس بازار سرمایه: نمی‌توان از بازار سرمایه انتظار تامین مالی داشت اما با رشد آن مخالفت کرد. در مصاحبه‌های اخیر رئیس سابق سازمان بورس، آقای عشقی، به علل حوادث و به عبارت بهتر، فاجعه سال 1402 پرداخته شده است. او بعد از 2 سال اعتراف کرد که دولت رئیسی با رشد بازار مشکل داشت و به نوعی ترمز بازار در زمان آن مرحوم کشیده شد
این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: حرف وزیر اقتصاد اینست که ابزارهای مبنی بر ارز اجرایی شود، اما بانک مرکزی در برابر ابزارهای مبتنی بر ارز مقاومت نشان می‌دهد. در همین راستا، 2 سال گذشته بانک مرکزی به شدت تلاش کرد تا ابزارها و صندوق‌های مبتنی بر گواهی‌های طلا را هم از دست بورس کالا درآورد.
حق‌شناس یادآور شد: بانک مرکزی برای سنگ‌اندازی مقابل صندوق‌های مبتنی بر گواهی طلا، یک نهاد موازی هم به نام مرکز مبادله طلا و ارز ایجاد کرد و اکنون در کشور 2 نهاد موازی در این خصوص فعالیت دارند. اصلا در قانونی بودن مرکز مبادله نیز شبهه وجود دارد زیرا اصولاً چنین مراکزی باید با مجوز سازمان بورس تاسیس شوند.
به گفته او، مشخص نیست برای اجرایی کردن این طرح، وزارت اقتصاد با بانک مرکزی رایزنی داشته است یا نه زیرا احتمال مخالفت بانک مرکزی بسیار جدی است و جلوی این کار را خواهد گرفت و وجود یک رقیب در این حوزه را برنمی‌تابد.
این تحلیلگر تصریح کرد: البته مخالفت بانک مرکزی اشتباه است زیرا این ابزار سعی دارد نقدینگی را از شکل فیزیکی و کالایی جمع کند و به سمت اوراق ببرد تا بتواند فشار تقاضا بر پول فیزیکی و کالایی را کمتر کند.
ماهیت صندوق ارزی
مانع دست‌اندازی است
حق‌شناس درباره اینکه «آیا این احتمال وجود دارد که صندوق ارزی هم مانند صندوق توسعه ملی از ماهیت خود دور و به ابزار دولت برای تامین مالی مخارج خود تبدیل شود؟»، پاسخ داد: ماهیت صندوق توسعه ملی با صندوق‌های بخشی متفاوت است و اصلا قابل مقایسه نیست.
او با نفی امکان دست‌اندازی دولت در این صندوق، ادامه داد: این صندوق بنا به ماهیت خود، موظف است که نقدینگی را جمع کند و با آن مشغول صادرات شود. بنابراین از سرمایه به دست آمده از این صادرات، می‌تواند برای تامین سرمایه بنگاه‌ها استفاده کند.
این کارشناس بازارهای مالی تاکید کرد که این صندوق قابلیت دست‌اندازی دولت را ندارد چرا که با دست‌اندازی، ماهیت صندوق از بین می‌رود.
کمک به مدیریت نقدینگی
حق‌شناس در پاسخ به اینکه «سیاست‌های انقباضی تاکنون باعث ایجاد رکود در کشور شده است، آیا این سیاست می‌تواند رکود را تعمیق بخشد؟»، بیان کرد: نمی‌توان با یک بله یا خیر قطعی به این پرسش پاسخ داد. او عنوان کرد: با این سیاست، در هر صورت بخشی از نقدینگی از دست مردم خارج می‌شود و به سمت صندوق‌ها می‌رود اما آن صندوق‌ها نیز موظفند در بازار خرید و فروش داشته باشند.
برزو حق‌شناس در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: هدف وزیر اقتصاد این است که ابزارهای مبنی بر ارز، با تشکیل صندوق و اوراق ارزی اجرایی شود اما بانک مرکزی در برابر ابزارهای مبتنی بر ارز مقاومت نشان می‌دهد. اکنون هم مشخص نیست برای اجرایی کردن این طرح، وزارت اقتصاد با بانک مرکزی رایزنی داشته است یا نه زیرا احتمال مخالفت بانک مرکزی بسیار جدی است و جلوی این کار را خواهد گرفت و وجود یک رقیب در این حوزه را برنمی‌تابد
این تحلیلگر بازار سرمایه توضیح داد: اتفاقا این سیاست به مدیریت نقدینگی کمک می‌کند. در نتیجه این سیاست، افراد حرفه‌ای وارد عرضه و تقاضا می‌شوند که از نوسانات احساسی در بازارها جلوگیری می‌کند. اگر بانک مرکزی از این تفکر دست بردارد و در مسیر صندوق‌های طلا و ارز در بورس سنگ‌اندازی نکند، می‌تواند از این ابزارها برای کنترل بازارها کمک بگیرد.
به اعتقاد او، این سیاست به تشدید رکود نمی‌انجامد و تنها از فشارهای احساسی در بازار جلوگیری می‌کند و ابزار مهمی در مدیریت بازار است.
عمده تامین مالی باید از بورس باشد
حق‌شناس در ادامه، به ارزیابی سخنان وزیر اقتصاد درباره تامین مالی بنگاه‌های بزرگ از بورس پرداخت و گفت: بازار سرمایه به نوعی باید محل تامین مالی باشد و در بسیاری از کشورهای دنیا، بازار سرمایه وظیفه تامین مالی بخش عمده‌ای از اقتصاد را برعهده دارد و در اکثر مواقع، حتی از نظام بانکی هم جلوتر است.
او افزود: بخش خصوصی آمریکا، تامین مالی اصلی را به جای بانک از بازار سرمایه انجام می‌دهد اما تحقق این روند مهم، مستلزم این است که سیاست‌گذار با رشد بازار سرمایه مشکلی نداشته باشد تا نقدینگی وارد آن شود.
دولت سیزدهم ترمز تامین مالی را کشید
این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه تار و پود بازار سرمایه با تامین مالی آمیخته شده است، یادآوری کرد: در دوران آقای رئیسی هم دیدگاه تامین مالی بنگاه‌های بزرگ از بورس حاکم بود، اما این دیدگاه در زمان آقای همتی اصلاح شد و باید منتظر دیدگاه‌های آقای مدنی‌زاده نیز بود.
حق‌شناس ادامه داد: نمی‌توان از بازار سرمایه انتظار تامین مالی داشت، اما با رشد آن مخالفت کرد. در مصاحبه‌های اخیر رئیس سابق سازمان بورس، آقای عشقی، به علل حوادث و به عبارت بهتر، فاجعه سال 1402 پرداخته شده است. او بعد از 2 سال اعتراف کرد که دولت رئیسی با رشد بازار مشکل داشت و به نوعی ترمز بازار در زمان آن مرحوم کشیده شد.
او تصریح کرد: این یک تناقض بسیار جدی است زیرا برای اینکه ماهیت بازار سرمایه با تامین مالی همراستا باشد، باید یک بازار پویا داشت تا نقدینگی را جذب کند، اما دولت گذشته از طرفی با جذب نقدینگی مشکل داشت و از طرف دیگر دائم مدعی تامین مالی از بورس می‌شد و نتیجه این تناقض، حال و روز امروز بازار سرمایه است که ارزش دلاری آن به نازل‌ترین سطح ممکن رسیده است.
این تحلیلگر بازارهای مالی درباره دیدگاه‌های وزیر فعلی اقتصاد، مطرح کرد: سیاست‌های آقای مدنی‌زاده مانند یک هندوانه دربسته است و معلوم نیست در عمل به چه نتایجی می‌انجامد. مدنی‌زاده تاکنون وزیر بدی نبوده است زیرا در بحبوحه جنگ وزیر شد و آن بحران را با مدیریت موفق پشت سر گذاشت و تا به این جای کار نمره قبولی داشته است.
حق‌شناس با اشاره به تفکرات مدنی‌زاده راجع به بورس در پایان خاطرنشان کرد: مدنی‌زاده سال 99جزو امضاکنندگان نامه 25 اقتصاددان درباره بورس بود که در آن نامه در لفافه اظهار شده بود رشد بورس باعث تورم می‌شود. او اکنون باید درباره دیدگاه سابق خود شفاف‌سازی کند که اگر دوباره مانند سال 99 نقدینگی به بورس سرازیر شود، باعث نگرانی ایشان می‌شود و قصد کشیدن ترمز آن را خواهد داشت؟ این سوالات همچنان در ابهام باقی مانده است.
دیدگاه تان را بنویسید