دامنه نوسان و حجم مبنا، به نام سهامدار به کام بزرگان

یک کارشناس بازار سرمایه با انتقاد از دامنه نوسان و حجم مبنا، این ۲ سازوکار را «فساد ساختاری به کام بزرگان بازار» دانست و هشدار داد که محدودیت‌های فعلی زمینه چرخه‌ مکرر رانت و سوءاستفاده است.

رضا خانکی در گفت‌وگو اختصاصی با مهر، با تحلیل شرایط فعلی بازار سرمایه و اثرات عوامل سیاسی و ساختاری، هشدار داد که ادامه وضعیت فعلی می‌تواند بازار سهام را بیش از پیش «نابازار» کند. او در ابتدای سخنان خود با اشاره به موضوع «مکانیسم ماشه» و پیامدهای آن، اظهار کرد: این داستان یک الاکلنگ سیاسی است؛ یک روز خبر می‌آید که فلان قطعنامه ممکن است برگردد یا اجرایی شود و روز بعد نفی می‌شود.

این فعال باسابقه اکوسیستم سرمایه‌گذاری کشور تاکید کرد: اثرات خبری این موضوع پیشاپیش در بازار پرایس شده و اثر روانی آن اکنون روی قیمت‌ها دیده می‌شود، اما اثرات واقعی آن هنوز ظاهر نشده و به نظر می‌رسد بدتر شدن وضعیت تحریم‌ها، ۳ تا ۳ ماه بعد خود را بر نرخ دلار و سپس بازار نشان دهد. خانکی با بیان اینکه به ‌طور سنتی در ابتدای سال نو میلادی، یعنی حدود دی ماه، افزایش نرخ ارز رخ می‌دهد، افزود: افزایش قیمت دلار می‌تواند باعث جذاب‌تر شدن بازار ما برای برخی معاملات شود، اما همزمان صادرات شرکت‌ها را با مشکل روبه‌رو و سود آنها را کاهش دهد. بنابراین، حتی اگر رشد قیمت اسمی داشته باشیم، فعالان واقعی سودی 

نخواهند برد.

او تصریح کرد: تا زمانی که دامنه نوسان، حجم مبنا و امکان بسته و باز شدن ناگهانی نمادها وجود دارد، بازار سهام واقعی در ایران شکل نخواهد گرفت. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: این محدودیت‌ها سرمایه‌گذاران را به سمت بازارهای دیگر هل می‌دهد. این سه روز بازار با افزایش تقاضا مواجه شد، ولی سقف ۳ درصدی مانع رشد بیشتر شد و به نوعی آن را سرکوب کرد. اگر این سقف نبود، مثلاً امکان رشد روزانه ۷ تا ۸ درصدی وجود داشت و بسیاری از موقعیت‌های زیان‌ده قبلی بطور کلی اصلاح می‌شد. در بازار نزولی، صف‌های فروش ناشی از حجم مبنا و دامنه نوسان، باعث کنترل و فرسایشی کردن ریزش می‌شوند و اجازه خروج به‌موقع سرمایه‌گذار را نمی‌دهند. این وضعیت، بازار را نابازارتر کرده و باید هرچه سریع‌تر برطرف شود.

خانکی درباره آینده بازار پیشبینی کرد: برای نیمه دوم سال چندان خوش‌بین نیستم، مگر اینکه شرایط سیاسی تغییر محسوسی داشته باشد که آن را هم محتمل نمی‌دانم. شاید مقطعی شاهد رشد شاخص باشیم، اما این رشد از بازارهای رقیب عقب خواهد ماند و ریسک زیادی برای سرمایه‌گذار دارد.

او در پایان با لحنی انتقادی تکرار کرد: اگر در همین ۳ روز اخیر، دامنه نوسان و حجم مبنا نبود و نمادهایی که بسته هستند باز بودند، می‌توانست بخش بزرگی از زیان فعالان بازار در همین مدت کوتاه جبران شود. این کارشناس سرمایه با بیان اینکه حجم مبنا و دامنه نوسان سراسر فساد است، خاطرنشان کرد: اما این وضعیت ذینفعان زیادی دارد چرا که در صورت نبود حجم مبنا و دامنه نوسان، بازار به آن‌ها اجازه نمی‌دهد کسانی که سهمشان را با دلایل مختلف در سقف قیمتی فروخته‌اند، با رشد بازار دوباره سوار شوند و اصطلاحاً از از رشد بازار جا خواهند ماند.

گفتنی است، شاخص کل بورس تهران امروز در حالی با رشد ۵۶ هزار واحدی و افزایش بیش از ۲ درصدی کار خود را آغاز کرد که طی ۳ روز گذشته، مجموعاً ۶.۵ درصد معادل بیش از ۱۶۳ هزار واحد رشد داشته است. این بازگشت نسبتاً خوب در حالی رخ می‌دهد که همین شاخص در ۵ ماه اخیر تحت فشار یک اصلاح فرسایشی، بیش از ۲۶ درصد و نزدیک به ۸۷۴ هزار واحد افت کرده بود. بر اساس دیدگاه بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار، وجود دامنه نوسان و حجم مبنا نقش تعیین‌کننده‌ای در کند شدن روند بازگشت قیمت‌ها دارد. از یک سو این محدودیت‌ها باعث طولانی شدن صفوف فروش و فرسایشی شدن روند اصلاح می‌شوند و انگیزه سهامداران را برای ماندن در بازار کاهش می‌دهند، و از سوی دیگر مانعی جدی در مسیر جبران سریع ضررها ایجاد می‌کنند.