انحلال بانک آینده؛ ضرورت یا تهدیدی برای ثبات مالی کشور؟

کمپین انحلال بانک آینده، کمتر از یکماه است که در سایت کارزار با امضای گسترده فعالان اقتصادی و شهروندان به ثبت رسیده، است. این کمپین حاصل یکی از موضوعات داغ محافل اقتصادی کشور است و آن هم چیزی جز ناترازی بانکی نیست. ناترازی بانکی در سال‌های اخیر مورد تاکید و تذکر از سوی کارشناسان و تحلیلگران حوزه بانکی قرار گرفته و انحلال یا عدم انحلال بانک‌های ناتراز مورد بحث و مناقشه گروه‌های فکری اقتصادی قرار دارد.

به گزارش اقتصادآنلاین، کارزار درخواست انحلال بانک آینده با اشاره به زیان انباشته ۴۲۰ هزار میلیارد تومانی بانک آینده، این نهاد را به‌عنوان یکی از ناترازترین بانک‌های کشور معرفی کرده و خواستار انحلال فوری آن شده است. در متن کارزار نوشته شده است که: تخلفات گسترده در اعطای وام‌های کلان بدون وثایق کافی، سرمایه‌گذاری‌های پرریسک در پروژه‌های املاک و مستغلات مانند ایران‌مال، و عدم رعایت اصول بانکداری سالم، از جمله دلایلی است که این بانک را به تهدیدی برای ثبات مالی کشور بدل کرده است. کمپین انحلال بانک آینده ریشه در نگرانی‌های عمیق از تأثیرات منفی این بانک بر نظام مالی و اقتصاد کلان ایران دارد. بر اساس اطلاعات منتشرشده در سامانه کدال، زیان انباشته بانک آینده تا سال ۱۴۰۰ به ۸۱.۹ هزار میلیارد تومان رسیده بود و گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد این رقم اکنون به بیش از ۴۲۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. این زیان، که معادل پنج میلیون تومان به ازای هر ایرانی است، نتیجه تخلفات گسترده‌ای از جمله اعطای تسهیلات کلان به شرکت‌های مرتبط بدون رعایت آیین‌نامه‌های بانک مرکزی است. به‌عنوان نمونه، تسهیلاتی ۴۰ برابر سقف مجاز به پروژه ایران‌مال اختصاص یافته که بازپرداختی نداشته است. علاوه بر این، بانک آینده با برداشت‌های کلان از منابع بانک مرکزی (۴۲ درصد از کل بدهی شبکه بانکی به بانک مرکزی) به خلق نقدینگی و تشدید تورم دامن زده است. این اقدامات نه‌تنها اعتماد عمومی به نظام بانکی را خدشه‌دار کرده، بلکه فشار سنگینی بر سایر بخش‌های اقتصاد وارد آورده است. کمپین کارزار، با تکیه بر این واقعیات، انحلال بانک آینده را راهکاری برای جلوگیری از تعمیق بحران مالی و بازگرداندن اعتماد به سیستم بانکی می‌داند.

در این زمینه در سال‌های اخیر در قالب نشست‌ها و برنامه‌ها نقد و نظرات متفاوتی ارایه شده است. اقتصاددانان در مورد وضعیت بانک آینده و کمپین انحلال آن دیدگاه‌های متنوعی دارند، اما اکثریت آنان بر ضرورت اقدام فوری برای حل این بحران تأکید دارند. صادق الحسینی، اقتصاددان، معتقد است که نرخ سود تسهیلات پایین‌تر از تورم، انگیزه‌ای برای دریافت وام بدون قصد بازپرداخت ایجاد کرده و این مشکل ساختاری، بانک‌هایی مانند آینده را به ورطه زیان کشانده است. او انحلال یا اصلاح ساختاری را برای چنین بانک‌هایی ضروری می‌داند. رسول بخشی دستجردی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، هم بانک آینده را «غیرقابل اصلاح» توصیف کرده و با اشاره به زیان ماهانه ۱۱ هزار میلیارد تومانی این بانک، انحلال را تنها راه‌حل می‌داند. همچنین، میثم ظهوریان، نماینده مجلس، از موافقت رئیس کل بانک مرکزی با انحلال این بانک خبر داده و تأکید کرده که بانک مرکزی تنها منتظر مجوز شورای سران قوا برای اجرای این تصمیم است.

آنچه که در این میان ضرورت دارد اصلاح ساختاری و نظارت دقیق از سوی بانک مرکزی است. تقویت نظارت بانک مرکزی، جلوگیری از اعطای تسهیلات غیرقانونی، و بازگرداندن دارایی‌های منتقل‌شده به شرکت‌های تابعه می‌تواند بخشی از زیان را جبران کند. اما این فرآیند جز آنکه زمان‌بر است ممکن است با توجه به عمق بحران بانک آینده، احتمال موفقیت آن پایین باشد. اما در حال حاضر با توجه به زیان انباشته بی‌سابقه، تخلفات گسترده، و نقش بانک آینده در خلق نقدینگی تورم‌زا، اکثریت کارشناسان و نمایندگان مجلس انحلال را راه‌حل نهایی می‌دانند. از دید آنان ادامه فعالیت این بانک نه‌تنها به اقتصاد کشور آسیب می‌زند، بلکه خطر ورشکستگی سیستماتیک را افزایش می‌دهد. بانک مرکزی هم، که سال گذشته بانک آینده را غیرقابل اصلاح دانسته، لازم است که با اخذ مجوز از شورای سران قوا، فرآیند انحلال را آغاز کند. اما ایا این انحلال می‌تواند پیامی قاطع به سایر بانک‌های ناتراز بدهد و به بازسازی اعتماد عمومی به نظام بانکی کمک کند؟ بسیاری از کارشناسان آن را در بلند مدت به نفع افکار عمومی و مناقع شهروندان نمی‌دانند.