مجلس ایجاد هرگونه دستگاه اجرایی توسط دولت را ممنوع و در عین حال لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را بررسی کرد
تصمیم پارادوکسیکال نمایندگان برای «اندازه» دولت!
رامتین موثق
وزارت بازرگانی در سال 1390 با وزارت صنعت و معدن، ادغام شد و وزارت امروزی صمت را تشکیل داد. اما بعد از گذشت بیش از یک دهه دوباره احتمال بازگشایی این وزارتخانه مطرح شده است. اما دولت چه وظایفی برای این وزارتخانه تعریف کرده است و. از آنجا که سازمان‌های نظارتی مانند سازمان حمایت از مصرف‌کننده ذیل این وزارتخانه تعریف می‌شوند باید دید آیا دولت قصد تشدید نظارت خود بر بازار را دارد؟
دولت سیزدهم لایحه‌ای را متشکل از ماده واحده و 6 تبصره با عنوان لایحه «تشکیل وزارت بازرگانی» به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده است که دو فوریت این لایحه در جلسه مورخ12 اردیبهشت‌ماه امسال به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در نهایت این طرح در کمیسیون اجتماعی مجلس مورد بررسی قرار گرفت و با ایجاد تغییراتی در لایحه ارسالی دولت در یک ماده واحده و 8 تبصره به تصویب رسید.
به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بر اساس این مصوبه سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، سازمان توسعه تجارت ایران، شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، صندوق ضمانت صادرات ایران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی و مرکز ملی فرش ایران به همراه تمامی امکانات، تعهدات، وظایف و مأموریت‌ها، ساختار و نیروی انسانی و اموال منقول و غیرمنقول آنها و کلیه وظایف و مسئولیت‌های حوزه بازرسی بازار، حسب مورد از وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی منتزع و به وزارت بازرگانی ملحق می‌شوند. همچنین دولت باید با اصلاح اساسنامه شرکت سهامی پشتیبانی امور دام کشور، کلیه وظایف این شرکت در امور بازرگانی و تنظیم بازار را در قالب ساختار متناسب به وزارت بازرگانی واگذار کند. علاوه بر این‌ها بر اساس این مصوبه دولت مجاز است سایر دستگاه‌های زیرمجموعه وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های اجرایی مرتبط با حوزه بازرگانی را با تصویب هیأت وزیران به وزارت بازرگانی منتقل کند.
فعال اقتصادی: دولت نمی‌خواهد اقتدار خود را با کوچک شدن از دست بدهد؛ اما اقتصاددانان اعتقاد دارند دولت باید کوچک شود و با کوچک شدن، اقتدار دولت از بین نمی‌رود، بلکه اقتصاد به سمت صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌ها می‌رود تا دولت بتواند با مجموعه درآمدهای بدون نفت خود را اداره کند
ابعاد دولت گسترش یابد یا کوچک شود؟!
مجلس در جلسه علنی 21 آبان‌ماه، علاوه بر ممنوع کردن ایجاد هرگونه دستگاه اجرایی توسط دولت، لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را مورد بررسی قرار داد.
نمایندگان در جلسه دو روز پیش با حذف جزء ۶، ۷ و ۸ بند الف ماده ۱۰۵ مصوب کردند ایجاد هرگونه دستگاه اجرایی توسط دولت از هر طریق بجز ادغام یا تجمیع در طول اجرای قانون برنامه هفتم توسعه ممنوع شود. در جزء 6 آمده است که ساختار بخش‌های پشتیبانی و عمومی با سازوکارهایی مثل تجمیع، ادغام و سامانه‌مند کردن، به صورت متمرکز کاهش یابد یا حذف شود. با تصویب جزء ۹ بند الف ماده ۱۰۵ نیز؛ ایجاد هرگونه دستگاه اجرایی، بجز ادغام یا تجمیع ممنوع شد.
این اقدام مجلس یک اقدام پارادوکسیکال است، یعنی از طرفی با ممنوعیت ایجاد دستگاه‌های اجرایی، قصد کوچک کردن دولت را دارد و از سوی دیگر با تلاش برای بازگشایی وزارت بازرگانی به بزرگ شدن دولت دامن می‌زند! مشخص نیست آیا دولت با گسترش ابعاد می‌خواهد به روند نظارتی خود ادامه دهد یا برنامه هفتم در پی کوچک کردن دولت است؟
برای تاسیس وزارتخانه باید چشم‌انداز داشت
یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» تاکید کرد که تاسیس یا ادغام وزارتخانه‌ها بدون داشتن چشم‌انداز تاثیری بر اقتصاد نمی‌گذارد.
مسعود دانشمند درباره تاثیر بازگشایی وزارت بازرگانی بر تجارت افزود: با تاسیس یا ادغام وزارتخانه‌ها هیچ اتفاقی در اقتصاد رخ نمی‌دهد زیرا تعریف درستی از وزارتخانههای جدید نداریم و نمی‌دانیم از آنها چه می‌خواهیم.
او تصریح کرد: در صورت بازگشایی وزارت بازرگانی باید روشن کرد که چه ماموریتی برای وزارت بازرگانی قائل هستیم و چه توقعی از این وزارتخانه داریم؟ همچنین باید بررسی کرد جامعه اقتصادی کشور چه توقعی از وزارتخانه دارند.
عضو هیأت مدیره کشتیرانی حمل دریایی آریا اظهار داشت: اگر بدون در نظر گرفتن این مسائل، وزارتخانه‌ها تفکیک یا بازگشایی شوند هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. برای تاسیس یک سازمان و شرکت هم باید چشم‌انداز، ماموریت، مسئولیت و پاسخ‌گویی داشته باشیم و برای آن تعریف کنیم چه برسد به وزارتخانه!
دانشمند درباره ساختار ایده‌آل وزارت بازرگانی تاکید کرد: باید دید ماموریت این وزارتخانه در کوتاه‌مدت و بلندمدت چیست و باید تعیین کرد این وزارتخانه به چه طریقی پاسخگو است. ساختار این وزارتخانه باید به صورتی باشد که به مردم پاسخگو باشد.
مسعود دانشمند در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: با تاسیس وزارت بازرگانی هیچ اتفاقی در اقتصاد رخ نمی‌دهد زیرا تعریف درستی از وزارتخانههای جدید نداریم و نمی‌دانیم از آنها چه می‌خواهیم. اما اگر بخواهیم بازرگانی خارجی را متحول کنیم باید برای این وزارتخانه ماموریت تعریف کنیم و از آن توقع داشته باشیم در راستای ماموریت عمل کند
او خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم بازرگانی خارجی را متحول کنیم باید برای این وزارتخانه ماموریت تعریف کنیم و از آن توقع داشته باشیم در راستای ماموریت عمل کند.
کنترل بازار دچار کج‌فهمی شده است
این اقتصاددان با بیان اینکه مفهوم کنترل بازار دچار کج‌فهمی شده است، گفت: وظیفه وزارت بازرگانی فقط کنترل بازار نیست. کنترل بازار هم به معنای گرفتن یقه تولیدکنندگان برای گران فروختن نیست، کنترل بازار این است که عرضه و تقاضا را هماهنگ و هم‌تراز کنیم و با این هم‌ترازی قیمت خودبه‌خود تثبیت
خواهد شد.
دانشمند درباره نقش وزارت بازرگانی در این کنترل اظهار کرد: وظیفه وزارت بازرگانی درست کردن تراز عرضه و تقاضا است. این وزارتخانه با استناد به آمارهای مربوط به مصرف و تولید می‌تواند این کار را انجام بدهد. یعنی با توجه به تولید و مصرف تصمیم به صادرات یا واردات می‌گیرد.
او در ادامه تصریح کرد: مدیریت تراز بازار به دست دولت است تا واردکننده و عوامل اقتصادی در مجموعه‌ای قرار بگیرند که بتوانند با قیمت‌های تراز شده با هم معامله کنند.
این فعال اقتصادی درباره ادعای کوچک شدن دولت عنوان کرد: در کارهای دولت نشانی از کوچک شدن وجود ندارد. دولت نمی‌خواهد اقتدار خود را با کوچک شدن از دست بدهد.
دانشمند افزود: اقتصاددانان اعتقاد دارند دولت باید کوچک شود و با کوچک شدن، اقتدار دولت از بین نمی‌رود بلکه اقتصاد به سمت صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌ها می‌رود که دولت بتواند با مجموعه درآمدهای خود و بدون نفت خود را اداره کند.
او در پایان خاطرنشان کرد: منظور از کوچک شدن همین است. یعنی دولت با درآمدهای مالیاتی، گمرکی و غیره خود را اداره کند. اگر بخواهیم به این سمت برویم باید دولت کوچک و چابک باشد.
دیدگاه تان را بنویسید