رقابت بانک‌ها در وام مسکن، بازار را آشفته‌تر می‌کند

سعید شمس

«بازار مسکن آشفته است». این عبارت کوتاه شاید غم‌انگیزترین آیتم در فهرست مصائب اقتصادی ایران باشد. افزایش قیمت مسکن طی سال‌های اخیر، لجام‌گسیختگی بازار اجاره، ناتوانی بیش از پیش مردم در پرداخت اجاره‌بها، پدیده خانه‌های اشتراکی، پشت‌بام نشینی و .... از مشکلاتی است که بسیاری از مردم ایران که در شمار مستأجران به شمارمی‌آیند، تا مغز استخوان احساس می‌کنند. اخیرا راهکار دولت برای غلبه بر این معضل؛ اعطای وام است. وام‌هایی که مبالغ آن با توجه به نرخ تورم و قیمت‌های نجومی در بازار مسکن،‌ به شوخی بیشتر شبیه است و هر چه افزایش می‌یابد، به گرد پای افزایش قیمت مسکن هم نمی‌رسد. نرخ سود این وام‌ها نیز دیگر نکته قابل تأمل به‌شمار می‌آید. مهدی پازوکی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، وام‌های بانکی را با وجود رقم ناچیز و ناکارآمدی آنها؛ موجب آشفتگی بیشتر در بازار مسکن می‌داند. این گفت‌وگو را بخوانید.

گروهی که به قول معروف کار دست‌شان است، ایدوئولوژی را ارجح‌تر از آسایش عمومی می‌دانند که این رویکرد دقیقاً اصلی‌ترین عامل بروز و َظهور بحران‌های دشواری هستند که پایان‌ناپذیر به نظر می‌رسند

کجای   اقتصاد  منظم   است که   بازار   مسکن   باشد؟!

تحلیگر اقتصادی در پاسخ به این پرسش که «شلختگی و آشفتگی بازار مسکن ریشه در چه مسائلی دارد؟»؛ گفت: شما درباره چرایی شلختگی بازار مسکن سئوال می‌کنید. باید بگویم، کجای اقتصاد منظم است که بازار مسکن هم نظم داشته باشد؟ آقایان در دولت به قدری از واقعیت جامعه دور هستند که همه چیز به هم ریخته و هیچ‌کس امیدی ندارد که وضعیت قابل تحمل شود.

مهدی پازوکی در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی» افزود: قبل از پرداختن به موضوع مسکن لازم به اشاره می‌دانم که سوءمدیریت در همه بخش‌ها ملموس است، با این توضیح که ندانم‌کاری مسئولان در بخش مهم اقتصاد به طور مستقیم آسایش و امنیت مردم را نشانه می‌گیرد. با  این حال با وجود تهدیدهای زیادی که این روزها در فضای اقتصادی جاری و ساری است، دولت همچنان مدیریت اقتصادی را برعهده مدیرانی گذاشته است که کمترین آشنایی با مختصات اقتصاد کشور ندارند. در واقع قبیله‌گرایی در دولت بیداد می‌کند. به طوری‌که رئیسی و نزدیکانش حتی به چهره‌های کارنامه‌دار اصولگرا هم میدان نمی‌دهند تا عرصه برای میدان‌داری افرادی که سواد و دانش کافی ندارند،  مهیا شود.

دولت   سیزدهم   با   سرعت   زیادی  به   قهقرا   می‌رود

او افزود: دولت سیزدهم در شرایطی در بزنگاه انتخاباتی وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال داده بود که حتی کسانی که سواد آکادمیک هم ندارند، می‌دانند که این نه تنها ادعای واهی، بلکه ادعایی است که ریشه در توهم  دارد. به نظر من همان روزی که این وعده و همچنین وعده یک میلیون شغل در سال داده شد، مشخص بود که کشور با دولت سیزدهم با سرعت زیادی به سمت قهقرا می‌رود. تنها کاری که می‌توان انجام داد، آگاه کردن رئیسی نسبت به ضعف مفرط تیم اقتصادی دولت با هر شیوه ممکن است.

بانک‌ها   برای   پرداخت   وام مسابقه   گذاشته‌اند

پازوکی ادامه داد: اولین عامل در به هم ریختگی بازار مسکن این است که  بانک‌ها برای پرداخت وام مسابقه گذاشته‌اند و این امر موجب حضور کاذب مردم در بازار خرید و فروش مسکن می‌شود. در همه بخش‌های اقتصادی تقاضا موجب افزایش بی‌رویه قیمت می‌شود که بازار مسکن هم از این قاعده مستثنی نیست. در واقع نظام اقتصادی مردم را به سمتی برده است که گمان می‌کنند با دریافت وام مشکلات‌شان کم می‌شود که در عمل اینطور نیست و فقط تقاضا را به طور غیرمنطقی بالا می‌برد و در نتیجه گرانی به وجود می‌آید.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: کشور ما از منابع بالای طبیعی برخوردار است. اما به دلیل تحریم نمی‌توانیم در بحث صادرات نتیجه‌ای بگیریم. همین عامل می‌تواند مانعی باشد تا در بخش معدن فعال باشیم و منابع استخراج شده را در بازار مسکن و همچنین بخش‌های دیگر به کار بگیریم. اما متاًسفانه نظام اجرایی کشور با اصرار به پرداختن به مسائل جانبی، اصل را فراموش کرده‌اند و بسیاری از فرصت‌ها را حیف و میل می‌کنند که فرصت‌سوزی در بخش معادن هم از این جمله کوتاهی‌ها   است.

او ادامه داد: همچنین می‌توان به فعالیت چشمگیر سوءاستفاده‌گران بازار مسکن اشاره کرد. در واقع در کنار سوءمدیریت دولتی و اثر تحریم‌ها بر بازار مسکن، نمی توانیم از سهم و نقش اختلاگران در حوزه مسکن به سادگی بگذریم. یعنی گروهی که از تاًمین مالی بالایی برخوردار هستند، آگاهانه و با برنامه‌ریزی دقیق مسکن می‌سازند و به بازار عرضه نمی‌کنند و منتظر روزی می‌مانند که خانه‌شان را به چند برابر قیمت بفروشند. به نظر من قوه قضائیه باید با مختل‌کنندگان بازار مسکن به نوعی مقابله کند که نتوانند با منفعت‌طلبی شرایط را از چیزی که هست، بدتر کنند.

اولین عامل در به‌هم‌ریختگی بازار مسکن این است که  بانک‌ها برای پرداخت وام مسابقه گذاشته‌اند و این امر موجب حضور کاذب مردم در بازار خرید و فروش مسکن می‌شود. در واقع دریافت وام فقط تقاضا را به طور غیرمنطقی بالا می‌برد و در نتیجه گرانی به وجود می‌آید

ترجیح   مسئولان   ایدئولوژی   است

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: مسکن یکی از مهمترین دغدغه‌های مردم است. به همین دلیل لازم است، بورس، وزارت راه و شهرسازی، بخش خصوصی مسکن و ... همهِ هم و غم شان را به کار بگیرند و با بهره‌گیری مطلوب از پتانسیل‌های موجود شرایطی فراهم کنند که حداقل مسکن از حالت ابر بحران رهایی پیدا کند.

پازوکی در پایان تاًکید کرد: دولت و همه ارگان‌هایی که در این نابسامانی نقش و سهم دارند، نمی‌توانند هیچ توجیهی برای شرایط دشوار فعلی بیاورند. ایران حتی اگر تحتِ تحریم هم باشد، به قدری پتانسیل دارد که به راحتی می‌توان، حداقل دغدغه‌های عمومی را کمرنگ‌تر کرد. مساًله این است، گروهی که به قول معروف کار دست شان است، ایدوئولوژی را ارجح‌تر از آسایش عمومی می‌دانند که این رویکرد دقیقاً اصلی‌ترین عامل بروز و َظهور بحران‌های دشواری هستند که پایان‌ناپذیر به نظر می‌رسند. اما این را باید بدانند، صبر و تحمل مردم حدی دارد و به طور قطع باید برای افکار عمومی پاسخ‌هایی قانع‌کننده  داشته باشند.