رئیس‌کل بانک مرکزی وعده‌ای تکراری و مسبوق به سابقه داد:
حذف صفر از اسکناس‌ها
امین قلعه‌ای
«حذف صفر از پول ملی».این معمول‌ترین ابزار در دست دولت‌ها برای مقابله با آثار روانی تورم است. در ایران، طی روزهای اخیر بانک مرکزی از ایران چک‌های جدید 50 هزار تومانی رونمایی کرد و همزمان با این رونمایی گمانه زنی‌ها در مورد برنامه بانک مرکزی برای حذف 4 صفر از پول ملی و اعمال این تصمیم در تصویر ایران چک‌های جدید شدت گرفت. حالا عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ضمن تایید این گمانه‌زنی‌ها، می‌گوید: «نقدینگی ۱۷۰۰ هزار میلیاردی ۳۰ درصد قدرت خود را به دلیل تورم از دست داده است، به همین دلیل در نظر داریم ۴ صفر را از پول ملی حذف کنیم، که باید هر چه زودتر این تصمیم گرفته و انجام شود، حذف ۴صفر به این معنا است که به جای ۱۰هزار تومان گفته شود ۱۰ تومان.»
پس از جنگ جهانی دوم و به دنبال رشد افسار گسیخته تورم در آلمان غربی دولت این کشور تصمیم به حذف صفر از پول ملی خود گرفت. با استفاده از این ایده آلمان توانست تورم فزاینده ناشی از جنگ را به خوبی کنترل کرده و به سوی توسعه گام بردارد
ایده حذف صفر از پول ملی بیشتر در کشورهایی که اقتصاد آنها با تورم بالا دست به گریبان‌اند و ارزش پول ملی در حال از دست رفتن است، به منظور تسهیل مبادلات مالی و کاهش هزینه چاپ اسکناس اجرا شده است. در این بین اکثر اقتصاددانان معتقدند حذف صفر از پول ملی هیچ‌گونه تأثیری بر شاخص‌های اقتصادی و قاعده عرضه و تقاضا ندارد و بیشتر آثار روانی بر آن مترتب است.
سابقه حذف صفر از پول ملی
پس از جنگ جهانی دوم و به دنبال رشد افسار گسیخته تورم در آلمان غربی، دولت این کشور تصمیم به حذف صفر از پول ملی خود گرفت. با استفاده از این ایده آلمان پس از جنگ جهانی دوم توانست تورم فزاینده ناشی از جنگ را به خوبی کنترل کرده و به سوی توسعه گام بردارد. علاوه بر آلمان ترکیه نمونه دیگری است که در سال 2005 به یکباره شش صفر از پول ملی خود حذف کرد. از آغاز این سال اسکناس‌های جدید ترکیه با عنوان لیر جدید منتشر شدند. هر لیر جدید معادل یک میلیون لیر قدیم است و به این ترتیب ترکیه در یک مرحله شش صفر را از اسکناس حذف کرد. مهار تورم در ترکیه با نظارت و دستورالعمل‌های صندوق بین‌المللی پول انجام گرفت. این کشور به عنوان یک نمونه برگزیده در مهار تورم از سوی این نهاد بین‌المللی معرفی شد. در ایران از حدود 25سال پیش بانک مرکزی اولین مطالعات را برای حذف صفر از پول ملی آغاز کرد. 14سال بعد، یعنی در سال 86 نیز ایده حذف صفر از پول ملی با دستور محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری وقت، در دستور کار قرار گرفت. این طرح تا جایی پیش رفت که مدیریت وقت بانک مرکزی با راه‌اندازی سامانه‌ای مخصوص از مردم درباره نام پول جدید نظرخواهی کرد. ولی با توجه به شرایط عمومی کشور و عدم هماهنگی قوا، بانک مرکزی دولت دهم نتوانست حذف صفرها از پول ملی را اجرایی کند. این موضوع در دولت یازدهم و در سال۱۳۹۵ مجدداً در دستور کار دولت و بانک مرکزی قرار گرفت. اما در نهایت این طرح در دولت یازدهم نیز به اجرا نرسید. ولی‌الله سیف، رئیس کل سابق بانک مرکزی در اظهارنظری در مورد سرنوشت این طرح در آن زمان گفته بود: «در نهایت جمع‌بندی دولت این شد که فعلاً رفورم پولی انجام نشود. رفورم پولی یعنی حذف صفر.
آنچه در این مرحله مدنظر قرار گرفته این است که فعلاً تومان را به عنوان واحد پول ملی کشور در نظر بگیریم و در یکی دو سال آینده و پس از استمرار و پایداری تورم تک‌رقمی، صفرها از پول ملی حذف شود، بنابراین اجرای این طرح به آینده موکول شده است.»
رئیس کل بانک مرکزی: نقدینگی ۱۷۰۰ هزار میلیاردی ۳۰ درصد قدرت خود را به دلیل تورم از دست داده است، به همین دلیل در نظر داریم ۴ صفر را از پول را حذف کنیم. که باید هر چه زودتر این تصمیم گرفته و انجام شود. حذف ۴ صفر به این معنا است که به جای ۱۰ هزار تومان گفته شود ۱۰ تومان
آیا حذف صفر اقتصاد را نجات می‌دهد؟
کارشناسان اقتصادی معتقد هستند که ایده حذف صفر از پول ملی به تنهایی نخواهد توانست اقتصاد ایران را از بن‌بست کنونی خارج کند. به‌عقیده برخی کارشناسان اقتصادی افزایش ظاهری قدرت پول ملی آسان‌سازی مبادلات، محاسبات و خرید و فروش‌های مردم از اثرات قابل تحقق حذف صفرها است، اما برای حذف صفرها ارتقای شاخص‌های اقتصادی همچون افزایش تولید نرخ سرمایه‌گذاری، آزادسازی‌های اقتصادی، رفع انحصارات، حضور بانک‌های خارجی در کشور، حضور بی‌قید و شرط سرمایه گذاران خارجی و غیره نیز باید انجام شود.از سوی دیگر به اعتقاد کارشناسان حذف صفر از پول ملی بدون انجام اقدامات انقباضی در عرصه سیاست‌های پولی و انضباط مالی، حذف یارانه‌های پنهان، هدفمندسازی یارانه‌های نقدی، اصلاح نظام بانکی، افزایش سرعت گردش پول در جامعه، بهبود فضای کسب کار و اقدامات مکمل دیگر، کمکی به بهبود وضعیت اقتصادی کشور نخواهد کرد.
محمد خوش‌چهره اقتصاددان در این باره می‌گوید: «این طرح معمولا در هنگام بروز مشکلات در یک اقتصاد بیمار مطرح می‌شود؛ در چنین حالتی، کشورها برای حفظ ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی و کاهش هزینه‌ها به اجرای این طرح اقدام می‌کنند؛ اما در ایران با توجه به کاهش ارزش پول در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد حذف صفر از پول جنبه نمایشی داشته و تاثیر اساسی نداشته باشد. در واقع کاستن از تعداد صفرهای پول، فقط ضریب تبدیل کالا به واحد پول را ساده‌تر می‌کند. رشد بالای حجم پول ضمن بی‌ارزش‌کردن آن، باعث بروز مشکلاتی در تبدیل پول به کالا می‌شود؛ به همین دلیل باید پذیرفت در یک اقتصاد غیرمولد در صورتی که مجموعه‌ای از اقدامات رخ ندهد، حذف صفر اثرگذار نخواهد بود، بلکه سبب افزایش ضریب تورم نیز خواهد شد. حذف صفر از پول ملی، باید در قالب یک بسته سیاستی اتفاق بیفتد تا بتواند در نهایت به رشد اقتصادی منجر شود.»
دیدگاه تان را بنویسید